Công nghệ làm sạch rác thải nhựa ở biển ‘đáng nể’ của Na Uy

Na Uy chú đầu tư nguồn lực vào việc chống ô nhiễm nhựa đại dương. (Nguồn: Earth.com)

Trung bình, chúng ta thải ra đại dương 12 triệu tấn nhựa mỗi năm. Nhựa phân hủy thành các hạt nhựa siêu nhỏ, đi vào dạ dày các loài sinh vật biển, tích tụ trong chuỗi thức ăn ở biển.

Là quốc gia có đường biển dài, Na Uy ý thức từ rất sớm những tác hại của rác thải nhựa trên biển và luôn nỗ lực đầu tư nguồn lực lớn vào việc chống ô nhiễm nhựa ở đại dương. Hầu hết các giải pháp công nghệ đến từ khu vực tư nhân, nơi các công ty Na Uy đang chú trọng phát triển các giải pháp công nghệ nhằm làm sạch đại dương và ứng phó với ô nhiễm nhựa.

Sử dụng công nghệ để thu gom

Rác thải nhựa phải được thu gom trước khi chúng chìm xuống đáy biển hoặc trước khi thời tiết, gió và mặt trời phân hủy chúng thành vi nhựa. Thu gom rác thải trôi nổi trên đại dương phức tạp hơn nhiều so với thu gom rác trên đất liền.

Sử dụng thợ lặn sẽ có nhiều rủi ro, do áp lực nước biển và thời gian làm việc. Chưa kể nhiều vùng biển ngoài khơi của Na Uy có điều kiện thời tiết rất khắc nghiệt, sóng to, giớ lớn và nhiệt độ thấp.

Vì vậy, nhiều công ty của Na Uy ưu tiên thiết kế và sản xuất các thiết bị hoặc giải pháp công nghệ làm sạch đại dương và thu gom rác thải nhựa trên biển.

Tàu dọn rác Natural Seabed của Ocean Front. (Ảnh: Kim Anh)

Ví dụ, Giải pháp Natural Seabed của OceanFront AS cung cấp dịch vụ dọn dẹp rác thải trên biển thân thiện với môi trường, toàn diện và bền vững mà không cần thợ lặn. Giải pháp này có thể góp phần dọn sạch cả các vật thể lớn và nhỏ, kể cả xác tàu đắm. Giải pháp Natural Seabed gần đây đã được sử dụng để thu gom hơn 100 tấn rác thải trên biển trong lòng vịnh hẹp Oslofjord và 84 tấn rác thải ở vịnh Store Lungegårdsvann, Bergen.

Rác thải nhựa trên biển bắt đầu từ các nguồn thải trên đất liền, vì vậy các giải pháp thu gom nhằm tăng tính tuần hoàn của nhựa và đem lại cho nhựa vòng đời mới.

Năm 1972 TOMRA đã phát minh ra chiếc máy máy thu đổi tự động (Reverse Vending Machine – RVM) đầu tiên giúp một cửa hàng tạp hóa địa phương ở Na Uy thu lại vỏ chai đã qua sử dụng.

Với phát minh này, khách hàng có thể trả lại các chai đã sử dụng để lấy lại khoản tiền đặt cọc khi mua (đặt cọc và hoản trả). Kể từ đó, TOMRA đã dành hơn 50 năm để cải tiến công nghệ thu gom và phân loại dựa trên cảm biến, nhằm mục đích thu hồi các nguyên liệu có giá trị từ hầu hết các loại rác thải, qua đó thúc đẩy việc chuyển đổi sang nền kinh tế xanh – tuần hoàn.

Máy thu đổi vỏ chai nhựa của TOMRA. (Ảnh: Kim Anh)

Mỗi năm, hệ thống của TOMRA thu gom hơn 40 tỷ vỏ lon, vỏ chai đã qua sử dụng, đồng thời đem lại cho các nhà bán lẻ và khách hàng một phương thức thu gom, phân loại, xử lý hiệu quả các nguyên liệu này.

Giải pháp của TOMRA và nhiều công ty khác đã giúp Na Uy trở thành quốc gia tiên phong trong việc thu đổi chai nhựa đã qua sử dụng. 95% vỏ chai nhựa đã được thu đổi theo phương thức này.

Tái chế rác thải nhựa

Nhựa được sản xuất rất đơn giản với chi phí thấp, do vậy, việc vứt bỏ các sản phẩm và bao bì nhựa sau một lần sử dụng trở nên quá dễ dàng, tạo ra lượng ô nhiễm nhựa khổng lồ. Nhưng nếu chúng ta có thể mang lại “vòng đời” mới cho rác thải nhựa thì sao?

Na Uy thúc đẩy các ứng dụng hữu ích để tăng cường tính tuần hoàn của các sản phẩm nhựa: tái chế, tái sử dụng hoặc thậm chí dùng nó vào mục đích khác, ngăn không cho chúng bị thải bỏ ra ngoài môi trường và trở thành rác thải nhựa ra đại dương.

Nofir, một công ty khác của Na Uy, lại chú trọng vào việc thu gom các thiết bị thải bỏ trong ngành nuôi biển như lưới hoặc dây thừng. Thông thường lưới và dây thừng khi bị thải bỏ thường được đốt, chôn lấp, để nguyên trên biển hoặc ném trở lại môi trường. Về lâu dài điều đó sẽ trở thành mối nguy cho con người, sinh vật biển và môi trường biển.

Trong khi các đơn vị thu gom rác thải lớn chỉ chú trọng tới việc thu gom những phần còn có giá trị sử dụng của đồ thải bỏ, còn để lại những phần khác vì không có nguồn lực xử lý. Nhưng giải pháp của Nofir như một mũi tên trúng hai đích: vừa thu gom rác thải nhựa đồng thời thúc đẩy các phương pháp mới để tái chế nhựa.

Nofir chú trọng vào việc thu gom các thiết bị thải bỏ trong ngành nuôi biển như lưới hoặc dây thừng. (Ảnh: Kim Anh)

Mỗi năm, hệ thống của Nofir thu gom khoảng 7.000 tấn nguyên liệu thô cho ngành công nghiệp tái chế. Đồng thời, đội ngũ nhân lực của Norfil còn hỗ trợ các trung tâm tái chế biến những rác thải này thành sợi econyl – một sản phẩm có thể dùng cho ngành may mặc, dệt may, sản xuất thảm hoặc các ứng dụng khác. Bằng cách đó, Nofir gián tiếp hỗ trợ việc giảm thiểu ô nhiễm của ngành dệt may và hạn chế lượng rác thải đại dương.

Vai trò của các đơn vị nghiên cứu

Na Uy vốn rất tự hào về phương thức tiếp cận đa bên và quan hệ đối tác giữa nhà nước, công ty và ngành công nghiệp, cùng các viện nghiên cứu trong việc tìm ra các giải pháp cho những vấn đề bất cập có tính quốc gia, toàn cầu.

Để giải quyết vấn đề rác thải nhựa của ngành nuôi biển, các nhà nghiên cứu đại dương thuộc Tổ chức nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Na Uy (SINTEF) đang nghiên cứu việc sử dụng vật liệu có thể phân hủy sinh học để thay thế lưới nhựa, qua đó giảm ô nhiễm nhựa đại dương.

Cho đến nay, kết quả thu được rất khả quan. Mặc dù các thử nghiệm đánh bắt cá cho thấy hiệu quả đánh bắt kém hơn một chút so với lưới rê nylon truyền thống, nhưng lợi ích về môi trường là rất lớn. Cần có những nỗ lực tương tự để giảm ô nhiễm nhựa và rác thải đại dương để tiếp tục cuộc chiến chống lại nhựa trong đại dương.