Công bố Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Lễ hội Đom Lơng Néak Tà

Như vậy, Trà Vinh hiện có 7 Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia; trong đó có 4 di sản là nghệ thuật và lễ hội truyền thống của đồng bào Khmer, gồm: Nghệ thuật Chầm riêng Chà pây, nghệ thuật Rô băm, Lễ hội Ok Om Bok, Lễ hội Đom Lơng Néak Tà. Ba Di sản phi vật thể Quốc gia còn lại là Lễ hội Vu lan Thắng hội của đồng bào dân tộc Hoa tại huyện Cầu Kè; Lễ hội cúng biển Mỹ Long (thị trấn Mỹ Long, huyện Cầu Ngang) và Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh Thạch Bồi cho biết, theo tín ngưỡng của đồng bào Khmer, Lễ hội Đom Lơng Néak Tà (hay còn gọi là Lễ hội Ông Tà) là loại hình lễ hội truyền thống, diễn ra trên khắp địa bàn tỉnh Trà Vinh; chủ thể văn hóa là cộng đồng dân tộc Khmer. Lễ hội Đom Lơng Néak Tà người Khmer Trà Vinh được cộng đồng cư dân các phum, sóc tổ chức định kỳ hằng năm tại miếu Néak Tà (miếu Ông Tà). Mỗi nơi chọn cho mình một ngày lễ hội riêng nhưng hầu hết đều tổ chức vào tháng 3, 4, 5 Âm lịch. Đây là thời điểm tiết trời đang chuyển dần từ mùa khô sang mùa mưa, nhà nông chuyển từ mùa nông nhàn sang mùa gieo cấy. Nghi lễ này do các vị sư sãi thực hiện, nhằm cầu cho mưa thuận, gió hòa, dân cư trong phum, sóc được bình an, khỏe mạnh. Do vậy, có người gọi nghi lễ này là lễ hội cầu an.

Có nhiều điểm tương đồng với lễ hội Kỳ yên – Hạ điền ở các ngôi đình của người Kinh, Lễ hội Đom Lơng Néak Tà của người Khmer Trà Vinh trước đây thường kéo dài trong nhiều ngày, nhưng hiện nay đa phần được tổ chức trong hai ngày. Trước ngày diễn ra lễ hội, những người có trách nhiệm trong phum, sóc thông báo cho các gia đình biết ngày, giờ để người dân tập trung. Sáng sớm ngày đầu vào lễ, người dân tập trung về miếu Néak Tà tiến hành dọn dẹp, trang trí, dựng rạp để chuẩn bị vào lễ. Các hòn đá tượng trưng cho Néak Tà được người dân vệ sinh sạch sẽ và phủ lên mảnh vải đỏ mới. Mọi người cũng chuẩn bị các vật phẩm dâng cúng của cộng đồng và của riêng gia đình. Trong Lễ hội Đom Lơng Néak Tà, tùy theo từng nơi sẽ diễn ra nhiều hoạt động văn nghệ, biểu diễn nghệ thuật, thể thao truyền thống như: Nhạc ngũ âm, Rô băm, Dù kê, trống Chhay dam, đập nồi, kéo co, leo cột, nhảy bao, đua ghe,..

Tại tỉnh Trà Vinh, các huyện, thị xã, thành phố đều có miếu Néak Tà với tổng số 242 miếu. Trong số này, huyện Trà Cú có nhiều nhất với 64 miếu. Néak Tà ở tỉnh Trà Vinh có nhiều dạng như Néak Tà Som Rôn (cây trôm), Néak Tà Đôm Prìnl (cây trâm), Néak Tà Đôm Chrey (cây da), Néak Tà Kô Ki (cây sao), Néak Tà Kom Pong Riênl (Bến Củ Chi), Néak Tà Bần Nai (cây duối)… và khá nhiều Néak Tà Méchas Srok (Néak Tà chủ xóm) như: Tà Miês ở Trà Cuôn, Tà Ớt Kim Câu, Tà Năng ở Năng Nơn (xã Kim Hòa, huyện Cầu Ngang)… Các Néak Tà Wạt được thờ trong khuôn viên một số chùa Phật giáo Nam tông Khmer trong tỉnh.

Để gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa, từ năm 2011, tỉnh Trà Vinh đang triển khai công tác sưu tầm, hệ thống hóa các hiện vật có liên quan, xây dựng kịch bản thống nhất đối với những nội dung cơ bản nhất của Lễ hội Đom Lơng Néak Tà để triển khai đến các Ban Quản trị Miếu Néak Tà trên địa bàn. Tỉnh hỗ trợ, phục dựng hoạt động Lễ hội Đom Lơng Néak Tà tiêu biểu nhất, hướng đến hình thành tài nguyên du lịch nhằm gắn với sự phát triển du lịch văn hóa, tâm linh, tín ngưỡng.

Theo TTXVN