Có một người du kích Ba Tơ

Cách đây mười mấy năm, khi đã vào tuổi 80, ông Trần Kiên rủ mấy anh em chúng tôi đi về vùng chiến khu xưa, nơi ông từng chiến đấu trong đội quân du kích Ba Tơ. Phải thấy khi ông đứng giữa vùng rừng ngày xưa là nơi luyện quân, phải nhìn thấy ông tay cầm con rựa đi phăm phăm chặt cây rẽ lối, mới cảm nhận được hết con người du kích trong ông.

Đã có quá nhiều giai thoại về ông Trần Kiên, nhưng là người từng qua Trường Sơn những ngày kháng chiến, tôi cứ nhớ mãi chuyện những người lính kể cho nhau về một cái lệnh đặc biệt của ông Kiên. Đó là yêu cầu những người đi qua các binh trạm mỗi khi đào sắn (củ mì) để ăn, thì sau đó phải chặt những thân cây mì trồng lại, để những người qua sau có lương thực những khi đói lòng.

Tôi nghĩ, nếu một người không có tâm hồn và cách tính toán của một người du kích từng quá quen những gian khổ, sẽ không bao giờ nghĩ ra được một cái lệnh như vậy.

Suốt đời ông Trần Kiên chỉ gói tròn một tâm niệm: Làm sao để những người lính bình thường có thể sống và chiến đấu tốt nhất trong điều kiện có thể, làm sao để mỗi người dân bình thường có được những nhu cầu vật chất cũng như tinh thần bình thường để họ có thể sống như những con người bình thường.

Có lần, trong lúc vui chuyện, ông Kiên kể tôi nghe, thời ông làm bí thư tỉnh Đắk Lắk, ông đã huy động nhiều đoàn xe tải về TP.HCM để chở… rác thải, mang về Đắk Lắk bón cho cà phê ở những nông trường cà phê. Và bắt đầu từ đó gây dựng nên vùng chuyên canh cà phê Đắk Lắk nổi tiếng như sau này ta biết.

Từ những thí nghiệm “ba tầng sinh thái” đến những mơ ước làm sao truyền kỹ thuật canh tác và chăn nuôi một cách khoa học và có hiệu quả cho bà con các dân tộc thiểu số, những người đã chịu vô vàn hy sinh để nuôi cách mạng từ những ngày gian khổ, ông Kiên đều cài trong mỗi việc dù nhỏ của mình một tình yêu lớn, tình yêu nhân dân, yêu những người dân nghèo khổ.

Trước ngày qua đời không lâu, ông Kiên đã nhiều lần đi Ba Tơ (một huyện miền núi nằm ở phía tây nam tỉnh Quảng Ngãi), nhiều lần đi Tây nguyên, nhiều lần về tận những buôn làng miền tây Quảng Ngãi để gặp gỡ đồng bào các dân tộc. 

Phải thấy cảnh ông Trần Kiên ngồi giữa những người dân nghèo, mới hiểu vì sao ông được những người dân bình thường coi ông là người của họ. Không phải người lãnh đạo nào cũng được như vậy, được nhân dân tin và yêu như vậy.

Xuất thân từ một tá điền, một người nông dân đi làm cách mạng, ông Trần Kiên đã phấn đấu suốt đời để tự học. Học trong thực tiễn cách mạng, học trong sách vở, nhưng luôn đem sách vở đối chiếu với thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo sách vở, ông Trần Kiên đã trở thành tấm gương cho những người tự học.

Không giấu dốt, nhưng cũng không hề tự ti, ông Kiên khi làm lãnh đạo đã đưa ra được những quyết sách táo bạo mà không phải người có học nào cũng nghĩ ra được và cũng dám kiên trì với quyết định của mình.

Có lẽ bây giờ thật hiếm có người lãnh đạo nào đã “làm quan” tới cỡ “nhất phẩm” như ông Kiên, một ông “quan to” như thế mà khi về hưu lại thanh thản sống trong căn nhà nhỏ như thế. Một ngôi nhà cấp bốn tuềnh toàng. Nhìn bức ảnh ông Trần Kiên đi thực tế vùng cao, tôi nhận ra, đó là chân dung đích thực của một người du kích Ba Tơ.

Ông Trần Kiên là vậy. Ông không phải là người sống liêm khiết chỉ để “lấy tiếng” cho bản thân mình. Ông sống liêm khiết vì nhân dân của ông. Ông trong sáng vì chính nhân dân mình, vì muốn xứng đáng với nhân dân mình. Sự trong sáng và liêm khiết ấy được ông đặt trên một hằng số: nhân dân.

Nhưng tôi kính trọng và yêu mến ông còn vì một lẽ: ông là tấm gương cho tôi và hẳn không chỉ cho riêng tôi, để thấy một người khi đã yêu nhân dân mình, khi đã nguyện sống vì nhân dân mình, thì phải sống như thế nào.