Chính sách miễn học phí cho học sinh cả nước từ bậc mầm non đến hết phổ thông sẽ tạo đà để giáo dục quốc gia vươn mình. Tuy nhiên, rất cần lưu ý những thách thức đặt ra để chính sách có thể phát huy hiệu quả, hiệu lực.
Nhân văn, công bằng và bền vững
Giáo dục Việt Nam bước sang một dấu mốc lịch sử đầy hy vọng khi bắt đầu từ năm học 2025-2026 tới đây, học sinh các trường công lập từ bậc mầm non đến hết phổ thông sẽ được miễn học phí.
 |
| Chính sách được kỳ vọng là bệ đỡ về cả tinh thần lẫn vật chất, khuyến khích học sinh vùng cao đến trường đầy đủ hơn, giảm tỷ lệ bỏ học. (Ảnh: Lê An) |
Chính sách này của Bộ Chính trị đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và mở ra “cánh cửa học tập” bình đẳng cho mọi học sinh, bất kể điều kiện kinh tế của gia đình.
Chính sách miễn học phí không chỉ thể hiện sự cam kết của Chính phủ trong việc nâng cao chất lượng giáo dục quốc gia mà còn giảm bớt gánh nặng tài chính cho các gia đình; tạo điều kiện cho học sinh có thể tiếp cận với giáo dục chất lượng mà không phải lo lắng về chi phí.
Đối với những gia đình có thu nhập thấp hoặc ở vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện kinh tế còn khó khăn, chính sách được kỳ vọng là bệ đỡ về cả tinh thần lẫn vật chất, khuyến khích học sinh đến trường đầy đủ hơn, giảm tỷ lệ bỏ học. Mọi học sinh đều có cơ hội học tập, phát triển tài năng.
Không chỉ mang tính nhân văn, chính sách còn mang tính công bằng, thể hiện ở việc sẽ giúp giảm sự chênh lệch về khả năng học tập giữa các vùng miền, nhất là giữa các thành phố lớn và khu vực nông thôn, miền núi. Điều này sẽ đóng góp vào việc tạo ra một thế hệ học sinh với nền tảng giáo dục vững chắc, giúp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho quốc gia trong tương lai.
Chính sách cũng giúp ngành giáo dục nước nhà có tính bền vững hơn vì khi áp dụng sẽ tạo điều kiện khuyến khích các bậc phụ huynh tiếp tục đầu tư vào giáo dục cho con em mình, giảm bớt lo lắng về chi phí học tập.
Những thách thức hiện thực hóa
Chính sách miễn học phí cho học sinh các trường công lập từ bậc mầm non đến bậc phổ thông không chỉ thể hiện tầm nhìn, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước khi xem giáo dục là “quốc sách hàng đầu” mà còn phù hợp với xu thế chung của các nước phát triển, góp phần thúc đẩy chất lượng giáo dục.
Để hiện thực hóa chính sách miễn học phí trên quy mô toàn quốc, Chính phủ sẽ phải đảm bảo nguồn tài chính ổn định và phân bổ hợp lý, tránh tình trạng thiếu hụt ngân sách.
Đồng thời, các cơ sở giáo dục cũng cần phải nâng cao chất lượng giảng dạy và cơ sở vật chất để đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng tăng cao của học sinh.
Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ, ngành có liên quan sẽ phải làm việc chặt chẽ để đảm bảo rằng việc miễn học phí không làm giảm chất lượng giáo dục, mà ngược lại, còn tạo cơ hội để đầu tư vào giáo dục chất lượng hơn.
Việc đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên các cấp, đổi mới phương pháp giảng dạy, cải thiện cơ sở vật chất trường học sẽ là những yếu tố quan trọng để chính sách này thực sự mang lại hiệu quả.
Cũng cần có các hoạt động giám sát phù hợp để không xảy ra tình trạng phát sinh các chi phí khác khi nhà trường miễn giảm học phí. Thực tế cho thấy, ở một số nơi, trong thời gian qua, xuất hiện tình trạng các trường dùng danh nghĩa các hoạt động khác để thu tiền của học sinh và phụ huynh.
Xã hội hóa chi phí đầu tư thư viện, lắp đặt máy lạnh, máy chiếu, xây dựng phòng truyền thống, tham gia kế hoạch nhỏ, cài đặt cùng lúc nhiều ứng dụng quản lý học sinh… là những lý do để phát sinh các khoản chi phí mà học sinh, phụ huynh phải đóng thêm.
Ngoài ra, cũng cần tăng cường quản lý chất lượng đào tạo và vấn đề thu chi các hoạt động ngoại khóa (vốn thường do nhà trường tự thu tự chi, liên kết với các trung tâm đối tác bên ngoài), để kịp thời giám sát, tránh làm ảnh hưởng đến hiệu quả hiệu lực của chính sách miễn học phí.
Nếu có các phương án xử lý tốt cho những thách thức trên, tin rằng, với sự quyết tâm cao từ Trung ương đến địa phương, nền giáo dục Việt Nam sẽ thật sự bước sang trang mới, với sự phát triển nhân văn, công bằng và bền vững, góp phần vào thành công của an sinh xã hội quốc gia.
