Chờ cơ chế sử dụng hàng triệu m3 tro xỉ san lấp mặt bằng dự án giao thông

Hàng triệu m3 tro xỉ chờ… gỡ khó

Mới đây, UBND tỉnh Trà Vinh có báo cáo về tình hình quản lý, tiêu thụ tro xỉ trong các nhà máy nhiệt điện trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, Trà Vinh hiện có bốn nhà máy nhiệt điện than gồm: Nhiệt điện Duyên Hải 1, có hai tổ máy công suất 1.245 MW; Duyên Hải 2, có hai tổ máy, công suất 1.234,6 MW; Duyên Hải 3 có hai tổ máy, công suất 1.245MW và nhà máy nhiệt điện Duyên Hải 3 mở rộng với một tổ máy, công suất 688MW.

Theo số liệu thống kê quý 1/2024, tổng lượng tro xỉ trong các bãi chứa của Trung tâm Điện lực Duyên Hải là 4,222 triệu tấn. Trong đó, Công ty Nhiệt điện Duyên hải là 3,82 triệu tấn, Công ty TNHH Janakuasa Việt Nam là 0,402 triệu tấn.

Công ty Nhiệt điện Duyên Hải cũng đã lập đề án xử lý, tiêu thụ tro xỉ trình Công ty Phát điện 1 phê duyệt.

Ông Âu Nguyễn Đình Thảo, Phó giám đốc Công ty nhiệt điện Duyên Hải cho biết, lượng tro xỉ nói trên đều được Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng (Bộ Xây dựng) duy trì đánh giá hàng năm, lấy mẫu thử nghiệm và đã cấp chứng nhận hợp chuẩn dùng tro xỉ để làm vật liệu san lấp, tro bay dùng cho bê tông, vữa xây và xi măng.

Riêng việc sử dụng tro xỉ nhiệt điện để san lấp nền đường cao tốc, Công ty Nhiệt điện Duyên Hải cho biết chưa thể đánh giá khả năng dùng san lấp nền đường cao tốc vì chưa đạt về độ chặt và trương nở.

Tuy nhiên, tro xỉ ở các nhà máy trên cũng đang được lấy mẫu thí nghiệm làm nền đường ô tô và làm vật liệu san lấp nhưng vẫn còn đang vướng bởi nhiều quy định.

Ông Thảo cho biết, các tiêu chuẩn tro xỉ đã hợp chuẩn, hợp quy để làm vật liệu san lấp. Dù vậy, hướng dẫn sử dụng vẫn chưa cụ thể dẫn đến đơn vị sử dụng cũng lo lắng.

Giải quyết nhu cầu thiếu hụt vật liệu tự nhiên

Cụ thể, trong Quyết định 216 của Bộ Xây dựng ban hành chỉ dẫn kỹ thuật sử dụng tro xỉ nhiệt điện đốt than vào san lấp có quy định: “Yêu cầu kiểm soát các chỉ số hoạt động phóng xạ, nồng độ hoạt động phóng xạ và nồng độ khí radon (Ra) khi thi công khối san lấp”.

Trong Tiêu chuẩn Việt Nam 12660: 2019 của Bộ Khoa học và Công nghệ cũng có quy định: Tro xỉ nhiệt điện đốt than làm nền đường ô tô phải đáp ứng yêu cầu đối với nước chiết và độ phóng xạ an toàn.

Trong khi đó, việc quan trắc độ phóng xạ theo quy định khi thi công, kiểm tra, nghiệm thu chưa nêu cụ thể số lần, vị trí lấy mẫu nên gặp khó khăn trong việc thực hiện.

Ngoài ra, yêu cầu bảo vệ môi trường khi sử dụng tro xỉ san lấp theo quy định phải đảm bảo yêu cầu an toàn lao động và bảo vệ môi trường, trong đó điều kiện chỉ có những công trình, dự án quy mô lớn mới có thể triển khai.

Cụ thể, các công trình, dự án này phải thỏa mãn các điều kiện về môi trường, trước khi san lấp phải phân tích nước và phóng xạ của khu vực san lấp và thu thập các tài liệu liên quan, nước rỉ từ khối san lấp trước khi thoát thải ra ngoài môi trường. 

Vấn đề này cũng gây ra những hạn chế về các công trình tiêu thụ tro xỉ làm vật liệu san lấp, do các điều kiện trên khó thực hiện với những dự án quy mô nhỏ, dẫn đến khó cạnh tranh so với các vật liệu san lấp khác.

Để tháo gỡ những khó khăn này, UBND tỉnh Trà Vinh kiến nghị Bộ Xây dựng tiếp tục hướng dẫn, hỗ trợ thực hiện các giải pháp và có cơ chế ưu tiên sử dụng tro xỉ phát sinh từ các nhà máy nhiệt điện. Từ đó, sử dụng tro xỉ để làm san lấp các công trình giao thông, vật liệu xây dựng các công trình. Đồng thời xem xét điều chỉnh Quyết định 216 để tạo điều kiện sử dụng tro xỉ vào các mục đích trên.

Tỉnh Trà Vinh cũng kiến nghị Bộ Tài chính hướng dẫn cơ chế tài chính, các chính sách hỗ trợ, ưu đãi để hỗ trợ các chính sách ưu tiên trong sử dụng tro xỉ làm vật liệu san lấp, xây dựng thay thế cho các vật liệu tự nhiên, đáp ứng nhu cầu đang thiếu hụt hiện nay.

Kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ ngành liên quan rà soát các tiêu chuẩn, quy chuẩn tro xỉ nhiệt điện làm vật liệu san lấp đã ban hành. Qua đó sớm xem xét điều chỉnh cho phù hợp với thực tế, kinh tế và làm giảm tác động môi trường.