Việc thu hồi đất nhiều năm qua luôn là một trong những vấn đề nổi bật được toàn xã hội quan tâm do vậy với dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang được Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức lấy ý kiến nhân dân hiện nay căn bản quy định về các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng được quy định cụ thể theo các tiêu chí như xây dụng công trình công cộng, trụ sở cơ quan nhà nước, công trình sự nghiệp, để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng khác; theo các điều kiện như phải có kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; dự án đầu tư thuộc diện thu hồi đất đã có quyết định phê duyệt dự án đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư; đã hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư.
Các đại biểu tham gia góp ý trách nhiệm, sôi nổi cho Luật Đất đai (sửa đổi) tại hội nghị do Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh tổ chức
Trong đó bổ sung các bước trước khi thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, gồm: Bước họp với người có đất trong khu vực thu hồi để phổ biến trước về chủ trương thu hồi đất, chính sách, kế hoạch bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và dự kiến khu vực tái định cư trong trường hợp người có đất bị thu hồi phải chuyển chỗ ở và kế hoạch tái định cư. Bước chuẩn bị bố trí tái định cư trước khi thu hồi đất đồng thời với nội dung sửa đổi quy định cụ thể về công tác tái định cư.
Đối với phát triển quỹ đất được bổ sung quy định cụ thể trường hợp Nhà nước thu hồi đất tạo quỹ đất để đấu giá quyền sử dụng đất thực hiện các dự án và trường hợp Nhà nước thu hồi đất tạo quỹ đất để giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thấu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất. Bên cạnh đó Dự thảo cũng bổ sung chức năng ngân hàng đất nông nghiệp cho Tổ chức phát triển quỹ đất như tạo lập quỹ đất nông nghiệp thông qua việc thuê quyền sử dụng đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, nhận ký gửi quyền sử dụng đất nông nghiệp để cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất nông nghiệp để phục vụ công tác phát triển quỹ đất tại địa phương.
Về giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất được bổ sung quy định về căn cứ để giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất theo tiến độ của dự án đầu tư đối với trường hợp quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư dự án có phân kỳ tiến độ sử dụng đất nhằm đảm bảo tính thống nhất và gắn kết việc giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất thực hiện dự án với dự án đã được quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet
Cũng như sửa đổi quy định về hình thức cho thuê đất theo hướng Nhà nước chủ yếu cho thuê đất trả tiền trả tiền hàng năm đồng thời bổ sung quyền của người thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm có quyền bán, mua tài sản gắn với đất và quyền thuê trong hợp đồng thuê đất trả tiền thuê đất hằng năm gắn với các điều kiện cụ thể nhằm ổn định nguồn thu ngân sách nhà nước và đẩy mạnh thương mại hóa quyền sử dụng đất theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW. Nhà nước chỉ cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê đối với một số trường hợp như khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, khu công nghệ thông tin tập trung, khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao; công trình công cộng có mục đích kinh doanh; sử dụng đất thương mại dịch vụ để hoạt động du lịch nhằm thực hiện chính sách khuyến khích, ưu đãi đầu tư của Nhà nước.
Trong đó, có sửa đổi hình thức giao đất, cho thuê đất đối với đơn vị sự nghiệp công lập: đơn vị sự nghiệp công lập được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất. Trường hợp đơn vị sự nghiệp công lập có nhu cầu sử dụng một phần hoặc toàn bộ diện tích được giao để sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ thì được lựa chọn chuyển sang hình thức Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm đối với phần diện tích đó.
Dự thảo cũng bổ sung quy định về các trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất; đồng thời sửa đổi quy định về các trường hợp giao đất, cho thuê thuê đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, không thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất để phân định cụ thể các trường hợp này và phân định với các luật khác có liên quan như: phân định phạm vi áp dụng của Luật Đất đai và Luật khác liên quan đến việc giao đất, cho thuê đất theo nguyên tắc: Luật Đất đai quy định về nội dung của việc đấu giá quyền sử dụng đất (các trường hợp, điều kiện, quỹ đất đưa ra đấu giá) và trình tự, thủ tục đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của Luật Đấu giá tài sản; Luật Đất đai quy định về nội dung của việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất (các trường hợp, điều kiện, quỹ đất đưa ra đấu thầu) và trình tự, thủ tục đấu thầu theo quy định của Luật Đấu thầu; Trường hợp đất là tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công thì việc quản lý, sử dụng thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công; những nội dung quản lý, sử dụng đất mà pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công không quy định thì thực hiện theo quy định của Luật Đất đai.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet
Đặc biệt phân định rõ các trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư có vốn đầu tư lớn, nhiều kinh nghiệm, công nghệ tiên tiến để thực hiện các dự án đóng góp cho phát triển kinh tế – xã hội với trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất (được ưu tiên để đảm bảo ưu tiên tăng thu cho ngân sách nhà nước) và với trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế – xã hội thông qua việc thỏa thuận về quyền sử dụng đất để khuyến khích người sử dụng đất tự chủ khai thác, sử dụng đất hiệu quả hơn và chủ đầu tư được chủ động tiếp cận quỹ đất cho mục đích sản xuất, kinh doanh.
Đồng thời sửa đổi sung quy định cụ thể về điều kiện giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất gắn với yêu cầu tiếp tục thực hiện phân cấp, phân quyền trong quản lý đất đai, minh bạch trong việc tiếp cận đất đai để sản xuất, kinh doanh, đản bảo thống nhất với các luật có liên quan như: quy định giao Hội đồng nhân dân cấp tỉnh chấp thuận việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, đất rừng sản xuất là rừng tự nhiên sang mục đích khác (trừ trường hợp sử dụng đất thực hiện dự án thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về đầu tư công, pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư) trước khi UBND cấp có thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án.
Trong Dự thảo cũng quy định cụ thể thứ tự ưu tiên thực hiện giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế – xã hội đối với quỹ đất vừa đảm bảo các điều kiện về đấu giá quyền sử dụng đất, vừa đảm bảo các điều kiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư sử dụng đất hoặc điều kiện nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất: theo thứ tự thông qua đấu giá quyền sử dụng đất; Thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện dự án có sử dụng đất; Thông qua thỏa thuận về quyền sử dụng đất. Qua đó bổ sung quy định cho phép trường hợp đang có có quyền sử dụng đất ở hoặc đất ở và đất khác không phải là đất ở thì nhà đầu tư thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại để đảm bảo thống nhất với quy định dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đang trình Quốc hội trên cơ sở hoàn thiện quy định tại khoản 1 Điều 23 của Luật Nhà ở đã được sửa đổi, bổ sung tại điểm c khoản 1 Điều 75 của Luật Đầu tư năm 2020 (đất ở hoặc đất ở và đất khác không phải là đất ở). Đồng thời với quy định mới, dự thảo Luật còn bổ sung quy định để xử lý trường hợp giao đất, cho thuê đất trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân, người sử dụng đất.
Nhất là bổ sung quy định về thẩm quyền quyết định điều chỉnh, gia hạn quyền sử dụng đất theo hướng cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất quy định của Luật này là cơ quan có thẩm quyền quyết định điều chỉnh, gia hạn quyền sử dụng đất đối với trường hợp người sử dụng đất đã có quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất. Đồng thời, bổ sung quy định về thời điểm xác định giá đất để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất khi điều chỉnh, gia hạn quyền sử dụng đất. Về trình tự, thủ tục cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, trình tự, thủ tục giao đất, cho thuê đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất không thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất và trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư; trình tự, thủ tục giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất trên cơ sở kế thừa quy định tại các Nghị định, Thông tư hiện hành gắn với yêu cầu cải cách thủ tục hành chính và đảm bảo nguyên tắc thống nhất trong tổ chức thi hành Luật./.
Công Đảo
