Chiến lược AI cho Việt Nam: Cân bằng giữa đổi mới công nghệ và phát triển bền vững

Trong phần trình bày của mình, tiến sĩ Young-Sup Joo cho rằng Việt Nam cần có một chiến lược dài hạn và toàn diện để tận dụng lợi thế công nghệ.

Ông cho rằng việc tiếp cận AI ngoài vấn đề công nghệ còn liên quan đến các yếu tố chiến lược và chính sách. Trong các hội thảo gần đây, nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam đang đi đúng hướng khi xây dựng chiến lược AI ở cấp quốc gia, thay vì chỉ tập trung vào ứng dụng công nghệ một cách rời rạc.

Theo ông, thế giới đang ở giữa ba cuộc chuyển đổi lớn: số hóa, bền vững và tái cấu trúc chuỗi giá trị toàn cầu. Sự chuyển dịch này một phần do căng thẳng giữa các nền kinh tế lớn như Mỹ – Trung Quốc, cùng với sự thay đổi mạnh mẽ về lối sống và nhu cầu của thế hệ mới. “Hai từ khóa quan trọng trong sự chuyển đổi này là số hóa (digitalization) và bền vững (sustainability). Các quốc gia, doanh nghiệp cần cân bằng giữa đổi mới công nghệ và trách nhiệm xã hội, môi trường”, ông nói.

Giáo sư Young-Sup Joo cho rằng, AI hiện nay đã vượt qua giới hạn của một công nghệ đơn thuần để trở thành chìa khóa để thúc đẩy sự phát triển bền vững về cả kinh tế, môi trường và xã hội. AI có thể giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, cải thiện hiệu suất làm việc, đồng thời hỗ trợ các sáng kiến phát triển xanh như giảm tiêu thụ năng lượng và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là làm sao để AI phục vụ con người, thay vì chỉ tập trung vào yếu tố lợi nhuận hoặc công nghệ đơn thuần.

Theo tiến sĩ Young-Sup Joo, việc tận dụng lợi thế của dữ liệu bản địa và kinh nghiệm trong các lĩnh vực đặc thù sẽ giúp Việt Nam tạo ra giá trị bền vững hơn trong cuộc đua AI. (Ảnh: Thanh Hà)

Đề xuất chiến lược phát triển AI cho Việt Nam, ông hiến kế 2 hướng, một là “Fast Follower Strategy (tạm dịch: Người lần theo dấu chân) và “First Mover Strategy” (tạm dịch: Người mở đường).

Cụ thể với chiến lược “Người lần theo dấu chân”, Việt Nam có thể học hỏi từ những quốc gia phát triển, áp dụng các mô hình AI thành công một cách hiệu quả. Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển đổi toàn cầu, việc chỉ đơn thuần “theo sau” không còn là một lựa chọn tối ưu. Do đó, giáo sư khuyến khích Việt Nam nên tìm kiếm những lĩnh vực mà mình có thể trở thành “Người mở đường”, đặc biệt là trong ứng dụng AI vào các ngành công nghiệp chủ lực như sản xuất, nông nghiệp và y tế.

“Thay vì cạnh tranh trực tiếp với các cường quốc AI như Mỹ hay Trung Quốc, Việt Nam có thể tập trung vào ứng dụng AI trong công nghiệp (Industrial AI), nơi vẫn còn nhiều cơ hội để dẫn đầu. Việc đầu tư vào AI không nên dừng lại ở công nghệ, thay vào đó cần đi đôi với phát triển nguồn nhân lực, xây dựng hạ tầng số và hợp tác với các đối tác toàn cầu” – ông nói.

Bên cạnh đó, ông cũng khẳng định rằng việc tận dụng lợi thế của dữ liệu bản địa và kinh nghiệm trong các lĩnh vực đặc thù sẽ giúp Việt Nam tạo ra giá trị bền vững hơn trong cuộc đua AI.

Cuối cùng, giáo sư Young-Sup Joo nhấn mạnh rằng chiến lược AI của Việt Nam cần phải đặt mục tiêu phát triển con người và xã hội lên hàng đầu, thay vì chỉ chú trọng vào yếu tố công nghệ. AI không nên trở thành công cụ độc quyền của các tập đoàn lớn, mà phải trở thành nền tảng mở để các doanh nghiệp, startup và nhà nghiên cứu có thể khai thác tiềm năng. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải có chính sách rõ ràng về phát triển AI, đảm bảo rằng AI sẽ phát triển mạnh mẽ, thân thiện với môi trường và dễ tiếp cận với tất cả mọi người.

“Việt Nam cần có một chiến lược phát triển AI rõ ràng, đảm bảo rằng công nghệ này sẽ không chỉ phục vụ lợi ích của một số ít, mà phải mang lại lợi ích cho toàn xã hội,” giáo sư kết luận.

Tiềm năng lớn khi ứng dụng AI trong pháp lý, hành chính

TS Phạm Quang Nhật Minh – Giám đốc AI Center, Tập đoàn FPT nêu góc nhìn AI đang được ứng dụng ngày càng nhiều trong các lĩnh vực chính phủ và pháp lý tại Việt Nam, giúp cải thiện hiệu quả công việc, tính minh bạch và khả năng tiếp cận thông tin. Các hệ thống AI có thể hỗ trợ nghiên cứu pháp lý, tự động hóa quy trình lập pháp và nâng cao dịch vụ công.

Cụ thể, AI giúp cắt giảm thời gian nghiên cứu pháp lý, hỗ trợ soạn thảo văn bản chính sách nhanh chóng hơn, đồng thời tăng độ chính xác và tuân thủ pháp luật. Các hệ thống AI cũng có thể hỗ trợ trong việc phân tích chính sách và quản lý hồ sơ pháp lý một cách hiệu quả hơn.

Tiến sĩ Phạm Quang Nhật Minh – Giám đốc AI Center, Tập đoàn FPT. (Ảnh: Thanh Hà)

Trong lĩnh vực pháp luật nói chung, các hệ thống AI để hỗ trợ hơn 160.000 công ty luật và hơn 1 triệu luật sư trong việc tra cứu án lệ, đặt câu hỏi pháp lý và nhận hướng dẫn về áp dụng luật. AI giúp nâng cao hiệu quả nghiên cứu pháp lý và giảm thời gian xử lý thủ công.

Nhìn ở góc độ khác, dù AI mang lại nhiều lợi ích, vẫn có những thách thức quan trọng như thiên vị trong dữ liệu, quyền riêng tư và bảo mật thông tin. Các tiêu chuẩn an ninh và bảo mật trong lĩnh vực pháp lý thường nghiêm ngặt hơn so với các ứng dụng AI khác, đòi hỏi sự điều chỉnh phù hợp.

“Ứng dụng GenAI trong hoạt động của Chính phủ và lĩnh vực pháp luật”. Theo ông Minh, hiện nay, chính phủ các nước trên thế giới đang thúc đẩy ứng dụng GenAI vào dịch vụ công và pháp luật. Hơn 75 quốc gia đã công bố chiến lược AI quốc gia (báo cáo tổ chức QRI)”, ông Minh nói.

GenAI có thể hỗ trợ nghiên cứu, soạn thảo pháp luật, tìm kiếm án lệ, phân tích chính sách, tự động hóa văn phòng, hỗ trợ quyết định dựa trên dữ liệu. Công nghệ này còn giúp xây dựng trợ lý AI giải đáp thủ tục hành chính, giảm tải cho cán bộ và nâng cao trải nghiệm công dân.

Ông Minh nhấn mạnh các yếu tố quan trọng để ứng dụng GenAI gồm: dữ liệu, hạ tầng, con người và công nghệ, trong đó FPT có thế mạnh đồng hành cùng Chính phủ, địa phương. FPT đã phát triển trợ lý AI tra cứu văn bản pháp luật và sở hữu hạ tầng AI Factory mạnh mẽ, đảm bảo triển khai nhanh, hiệu quả và bảo mật.

Giám đốc AI Center, Tập đoàn FPT cũng đưa ra các khuyến nghị về các chính sách để áp dụng GenAI vào hoạt động của chính phủ và lĩnh vực pháp luật hiệu quả và có trách nhiệm hơn.