Châu Âu không có ghế trong đàm phán hòa bình Ukraine

Tuần này, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến các đồng minh châu Âu sửng sốt khi gọi điện cho Tổng thống Nga Vladimir Putin mà không tham khảo ý kiến của họ hoặc Kiev trước và tuyên bố bắt đầu ngay lập tức các cuộc đàm phán hòa bình.

Ông Kellogg phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich rằng Mỹ sẽ đóng vai trò trung gian trong các cuộc đàm phán, với Ukraine và Nga là hai bên chính. Khi được hỏi về triển vọng người châu Âu có mặt tại bàn đàm phán, Kellogg cho biết: “Tôi (thuộc) trường phái hiện thực. Tôi nghĩ điều đó sẽ không xảy ra”.

Châu Âu lo lắng và kêu gọi đoàn kết

Tại một sự kiện sau đó tại hội nghị, ông Kellogg đã tìm cách trấn an người châu Âu bằng cách tuyên bố điều này không có nghĩa là “lợi ích của họ không được xem xét, sử dụng hoặc phát triển”.

Nhưng các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) cho biết họ sẽ không chấp nhận việc bị loại khỏi các cuộc đàm phán. Trước đó, Mỹ đã gửi một bảng câu hỏi tới các nước EU để hỏi xem họ có thể đóng góp gì vào việc đảm bảo an ninh cho Kiev. 

“Chúng ta không thể thảo luận hay đàm phán về Ukraine, tương lai của Ukraine hay cơ cấu an ninh châu Âu nếu không có người châu Âu”, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb phát biểu với các phóng viên tại Munich. “Nhưng điều này có nghĩa là châu Âu cần phải hành động. Châu Âu cần nói ít đi và làm nhiều hơn”.

Một nhà ngoại giao châu Âu cho biết tài liệu của Mỹ bao gồm sáu câu hỏi, trong đó có một câu hỏi dành riêng cho các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu. “Người Mỹ đang tiếp cận các thủ đô châu Âu và hỏi xem họ sẵn sàng triển khai bao nhiêu quân”, một nhà ngoại giao cho biết.

Một quan chức của Văn phòng Tổng thống Pháp cho biết hôm thứ Bảy rằng Pháp đang thảo luận với các đồng minh về khả năng tổ chức một cuộc họp không chính thức giữa các nhà lãnh đạo châu Âu về Ukraine để thảo luận về các vấn đề này.

Bộ trưởng Ngoại giao Ba Lan Radoslaw Sikorski cho biết sự kiện này sẽ diễn ra vào thứ Hai. Tổng thư ký NATO Mark Rutte cũng kêu gọi người châu Âu hãy cùng nhau hành động.

“Tôi muốn nói với những người bạn châu Âu của tôi rằng, hãy tham gia vào cuộc tranh luận, không phải bằng cách phàn nàn rằng các bạn có thể, có hay không, được ngồi vào bàn, mà bằng cách đưa ra những đề xuất, ý tưởng cụ thể, tăng cường chi tiêu (quốc phòng)”, ông phát biểu tại Munich.

Sẽ thành lập quân đội châu Âu?

Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã kêu gọi thành lập quân đội châu Âu, nói rằng lục địa này không còn có thể chắc chắn nhận được sự bảo vệ từ Mỹ và chỉ có thể nhận được sự tôn trọng từ Washington khi có một quân đội mạnh mẽ.

Ông Zelenskyy cho biết Kiev sẽ không bao giờ chấp nhận một thỏa thuận được thực hiện sau lưng mình. Trong bài phát biểu tại Munich, Tổng thống Ukraine cho biết bài phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tại hội nghị ngày hôm trước đã nêu rõ mối quan hệ giữa châu Âu và Hoa Kỳ đang thay đổi.

“Thành thật mà nói – hiện tại chúng ta không thể loại trừ khả năng Mỹ sẽ nói không với châu Âu về những vấn đề đe dọa đến nước này”, ông Zelenskyy phát biểu khi cuộc chiến với Nga sắp bước sang năm thứ tư.

Ông cho biết một đội quân châu Âu – bao gồm cả Ukraine – là cần thiết để “tương lai của châu lục này chỉ phụ thuộc vào người châu Âu – và các quyết định về người châu Âu được đưa ra tại châu Âu”.

Các quốc gia châu Âu hợp tác quân sự chủ yếu trong NATO, nhưng cho đến nay các chính phủ vẫn từ chối nhiều lời kêu gọi thành lập một quân đội châu Âu duy nhất trong nhiều năm qua, với lý do quốc phòng là vấn đề thuộc chủ quyền quốc gia.

Huy Hoàng (theo MSC, Reuters, AJ)