Cây sắn Việt Nam, “từ thân đến lá bán ra tiền”, Trung Quốc mua nhiều nhất, Philippines săn lùng

Trong các nông sản xuất khẩu hiện nay, sắn và sản phẩm sắn xếp thứ 5 về giá trị xuất khẩu, đứng sau rau quả, cao su, gỗ và sản phẩm gỗ, thủy sản.

Cùng với Thái Lan, Việt Nam đang trở thành “ông trùm” thống trị một mặt hàng trên thế giới chính là sắn và các sản phẩm từ sắn. Hiện Việt Nam là nước xuất khẩu sắn đứng thứ 2 trên thế giới sau Thái Lan và trong 5 năm gần đây đều đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD.

Theo các chuyên gia, sắn có nhiều công dụng trong chế biến công nghiệp, thức ăn gia súc và lương thực thực phẩm. Củ sắn dùng để ăn tươi, làm thức ăn gia súc, chế biến sắn lát khô, bột sắn nghiền, tinh bột sắn, tinh bột sắn biến tính, các sản phẩm từ tinh bột sắn. Thân sắn dùng để làm giống, làm nấm, làm củi đun, nguyên liệu cho công nghiệp xenlulo.

Theo số liệu thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, trong tháng 1 Việt Nam đã xuất khẩu hơn 295.000 tấn sắn và các sản phẩm với trị giá hơn 99,3 triệu USD, giảm nhẹ 1,3% về lượng và giảm 9,3% so với tháng 12. Nếu so với cùng kỳ năm 2024, lượng xuất khẩu giảm mạnh 29,6% và trị giá giảm đến 48,9%.

Về thị trường, Trung Quốc, Đài Loan và Philippines lần lượt là 3 thị trường đang nhập khẩu sắn Việt Nam nhiều nhất.

Cụ thể đối với Trung Quốc, Việt Nam đã xuất sang hơn 281.000 tấn trong tháng 1, trị giá hơn 92 triệu USD, giảm 29% về lượng và giảm 49% về trị giá khi so với tháng 1/2024, chiếm đến 95% trong tổng sản lượng.

Thị trường Đài Loan đứng thứ 2 với gần 4.000 tấn, trị giá hơn 1,4 triệu USD, giảm 23% về lượng và giảm 46% so với cùng kỳ năm trước. Giá cũng ghi nhận mức giảm 30%, tương đương 382 USD/tấn.

Xuất khẩu sang Philippines đạt hơn 2.800 tấn, trị giá hơn 1,1 triệu USD, tăng mạnh 175% về lượng và tăng 124% về trị giá. Tuy nhiên giá chỉ đạt 396 USD/tấn, giảm 19% so với cùng kỳ.

Hiện tại, Gia Lai là tỉnh có diện tích sắn lớn nhất cả nước. Năm 2024, tỉnh này có khoảng 78.600 ha sắn, năng suất đạt 185,4 tạ/ha. Năm 2025, các nhà máy đặt mục tiêu sản lượng chế biến tinh bột sắn đạt khoảng 245.000 tấn (tăng 8,3% so với ước thực hiện 2024).

Tiếp đó, đến tỉnh Tây Ninh khi tỉnh này có tổng diện tích sắn trên 62.000 ha; năng suất bình quân đạt 33,2 tấn/ha, cao nhất cả nước. Toàn tỉnh có 64 nhà máy chế biến sắn đang hoạt động (chiếm 45,8% so với cả nước), trong đó có 8 nhà máy sản xuất tinh bột và bột biến tính, 2 nhà máy sản xuất mạch nha.

Hiện, tổng diện tích sắn cả nước đạt trên 511.000 ha (năm 2024), giảm khoảng 60.000ha so với năm 2015. Tổng sản lượng sắn cả nước đạt 10,4 triệu tấn, trong đó, năng suất bình quân đạt 20,4 tấn/ha

Cả nước hiện có trên 40 tỉnh trồng sắn, tập trung ở 5 vùng trọng điểm chính gồm: Trung du miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, chiếm 98% về diện tích và sản lượng sắn cả nước.

Các giống được trồng hiện nay là: KM94, KM 140, KM 419, KM 505, HLS-11, các giống địa phương và các giống sắn kháng bệnh khảm lá được công bố lưu hành là: HN1, HN3, HN5.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện cả nước có khoảng trên 140 nhà máy chế biến tinh bột sắn, với tổng công suất thiết kế 13,4 triệu tấn củ tươi/năm, tổng công suất thực tế 9,3 triệu tấn/năm.

Để trợ lực ngành sắn, năm 2024, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phê duyệt Đề án “Phát triển bền vững ngành hàng sắn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Mục tiêu đến năm 2030, sản lượng sắn tươi cả nước đạt khoảng 11,5 – 12,5 triệu tấn; trong đó, sản lượng sắn tươi dùng để chế biến sâu một số sản phẩm (tinh bột, etanol, mỳ chính,…) chiếm khoảng 85%; diện tích trồng sắn sử dụng giống đúng tiêu chuẩn chất lượng đạt 40-50%; kim ngạch xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn đạt 1,8 – 2,0 tỷ USD.