Chủ tịch Ủy ban giám sát nguyên tử của Liên Hợp Quốc vừa cho biết nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu Zaporizhzhia của Ukraine đã vừa phải chuyển sang sử dụng nguồn điện dự phòng máy phát điện chạy bằng dầu diesel trong thứ Hai sau khi mất nguồn cấp điện bên ngoài lần thứ bảy kể từ khi cuộc chiến Nga – Ukraine nổ ra.
Trong một bài đăng trên Twitter, ông Rafael Grossi, chủ tịch Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA đã cho biết: “Tình trạng an toàn nguyên tử của nhà máy điện hạt nhân này đang ở mức vô cùng nguy hiểm”.
Trong một đề nghị yêu cầu tránh đưa chiến sự giữa các lực lượng Ukraine và Nga tới khu vực nhà máy điện hạt nhân này, ông đã phát biểu: “Chúng ta phải nhất trí bảo vệ nhà máy điện này ngay lập tức, tình trạng này không thể tiếp diễn”. Các nhân viên của IAEA đã được điều động tới nhà máy nguyên tử đang nằm trong quyền kiểm soát của quân đội Nga này.
6 lò phản ứng hạt nhân của nhà máy này đang được bảo vệ bởi một lớp vỏ bọc gia cố có khả năng chống chọi lại một viên đạn pháo hoặc tên lửa bị bắn lạc. Nhưng việc nguồn cung cấp điện bị gián đoạn có thể sẽ vô hiệu hóa hệ thống làm lạnh cần thiết để giữ an toàn cho các lò phản ứng này. Các máy phát điện chạy bằng dầu diesel có thể không đáng tin cậy.
Những cuộc tấn công xung quanh nhà máy điện này, nhất là những cuộc tấn công bằng đạn pháo, đã làm dấy lên nhiều lo ngại về một vụ thảm họa nguyên tử tương tự như sự kiện Chernobyl năm 1986. Vào thời điểm đó, một lò phản ứng hạt nhân đã phát nổ và làm rò rỉ lượng phóng xạ chết người, gây ô nhiễm một vùng rộng lớn trong thảm họa nguyên tử tồi tệ nhất thế giới.
Energoatom, công ty nguyên tử quốc gia của Ukraine, đã cáo buộc Nga đã bắn pháo phá hủy đường dây cao thế cuối cùng dẫn tới nhà máy điện hạt nhân này tại vùng phía Nam Ukraine dưới sự kiểm soát của Nga, khoảng 500km từ Kyiv. Hiện tại các khẳng định này không thể được xác minh.
Energoatom đã cảnh báo cơ sở này “đang ở trên bờ vực trước một vụ tại nạn phóng xạ và hạt nhân”.
Ông Grossi cho biết đây là lần thứ bảy nhà máy điện này đã mất nguồn cấp điện từ bên ngoài kể từ khi cuộc xung đột với Nga nổ ra vào tháng 2/2022.
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia là một trong 10 nhà máy điện nguyên tử lớn nhất thế giới.
Theo một đại diện của Energoatom, các quan chức Nga đã bắt đầu huấn luyện chuẩn bị sẵn cho kế hoạch sơ tán khỏi nhà máy điện này đối với 3.100 nhân viên và gia đình của họ. Nhà máy điện này đã được vận hành bởi 11.000 nhân viên trước khi cuộc chiến nổ ra, và 6.000 nhân viên trong đó đã ở lại nhà máy điện này hoặc tại khu thị trấn Enerhodar xung quanh.
Đại diện này yêu cầu giấu tên vì các lo ngại về an ninh, đã cho biết trước AP rằng nhiều đơn vị quân sự của Nga đã có mặt tại địa điểm này và đang khai thác nó.
Nguyễn Quang Minh (AP News)
