Cần tránh tình trạng ‘quân anh, quân tôi’ khi sáp nhập tỉnh

Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã cơ bản thống nhất chủ trương về đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; sáp nhập một số tỉnh, bỏ cấp huyện, tiếp tục sáp nhập cấp xã. Nội dung này đang được lấy ý kiến các cấp ủy, ngành, địa phương để hoàn thiện đề án. Bộ Chính trị sẽ trình hội nghị Trung ương lần thứ 11, dự kiến vào giữa tháng 4.

Chủ trương sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp lần này hướng tới mục tiêu lớn, với tầm nhìn chiến lược trăm năm.

Tại phiên họp thứ nhất của Ban chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp mới đây, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, hiện cả nước có 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, sẽ tổ chức lại chỉ còn khoảng 2.000 đơn vị. Khi đó, mỗi xã “gần như là một huyện nhỏ”.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cũng thông tin, trong đề án Chính phủ trình Bộ Chính trị có nêu, khi bỏ cấp huyện, 1/3 nhiệm vụ của cấp huyện chuyển lên tỉnh, 2/3 chuyển xuống xã (cơ sở).

Để hiểu rõ hơn về vấn đề trên, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa – Xã hội Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Sắp xếp, tinh gọn bộ máy là cần thiết

– Trong đề án Chính phủ trình Bộ Chính trị vừa xem xét có dự kiến trình phương án giảm 50% số tỉnh, giảm 60-70% đơn vị hành chính cấp xã. Ông nhận định như thế nào về “cuộc cách mạng” sắp xếp, tinh gọn bộ máy và hệ thống chính trị hiện nay?

Ông Nguyễn Túc: Qua kinh nghiệm thực tiễn tôi cho rằng, việc sáp nhập tỉnh từ 63 tỉnh, thành xuống còn hơn 30 tỉnh là việc làm cần thiết. Tại sao cần thiết vì năm 1976 chúng ta đã từng có những đợt sáp nhập tỉnh lớn. Tôi nhớ vào Đại hội IV đưa ra chủ trương là có nền kinh tế quy mô lớn, vì vậy phải tập trung đông để có tốc độ phát triển cao.

Ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa – Xã hội Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Ảnh: Thanh Tuấn

Tuy nhiên, chúng ta không đạt được kết quả như mong muốn.

Tại sao lúc đó chúng ta làm không thành công vì đất nước vừa vượt qua cuộc chiến tranh, khi đó đội ngũ cán bộ chưa được đào tạo về quản lý kinh tế,… quản lý một tỉnh đã khó, bấy giờ phải quản lý 2-3 tỉnh lại càng khó khăn hơn.

Bây giờ qua 40 năm đổi mới, đội ngũ cán bộ đã được đào tạo bài bản. Cùng với đó là thời đại 4.0 tạo cho chúng ta rất nhiều điều kiện thuận lợi. Hiện tại đất nước có hơn 100 triệu dân với 63 tỉnh, thành thì bộ máy rất cồng kềnh và đặc biệt chi tiêu nuôi bộ máy chiếm 70% ngân sách. Do đó, đưa ra vấn đề tinh giản bộ máy, trong đó sáp nhập tỉnh, sáp nhập xã, bỏ huyện là việc làm cần thiết lúc này.

Vừa làm, vừa rút kinh nghiệm

– Với điều kiện kinh tế – xã hội như hiện nay, theo ông, chúng ta cần tổ chức bao nhiêu tỉnh, thành phố là phù hợp?

Ông Nguyễn Túc: Theo dự kiến của Chính phủ và các cơ quan tham mưu, chúng ta phải giảm khoảng 50% số tỉnh, vì đất nước có đặc điểm địa lý rất dài, hình chữ S. Ngoài ra, đặc điểm của đất nước ta qua hàng nghìn năm Bắc thuộc, hơn 80 năm chống thực dân Pháp, hơn 20 năm chống đế quốc Mỹ… dẫn đến phân vùng 3 miền. Đất nước ta có cả miền núi, đồng bằng, trung du và biển. Do đó, phải căn cứ vào đặc điểm tình hình đất nước, như vậy ta dự kiến giảm 50% số tỉnh, tức là khoảng 32-33 tỉnh là hợp lý.

Có người nói rằng, Trung Quốc 1,5 tỷ dân, có 34 tỉnh, thành, tuy nhiên chúng ta tham khảo ý kiến quốc tế là cần thiết nhưng dựa trên thực tiễn của đất nước mới là yếu tố quyết định vì thực tiễn là tiêu chuẩn chân lý. Do đó, theo tôi nghĩ, đề nghị của các cơ quan tham mưu như hiện nay là cần thiết, hợp lý và chúng ta sẽ vừa làm vừa rút kinh nghiệm.

Đáp ứng nguyện vọng nhân dân

– Ông có khuyến nghị gì với cơ quan chức năng trong quá trình sáp nhập tỉnh?

Ông Nguyễn Túc: Qua kinh nghiệm, nhập tỉnh, tách tỉnh của chúng ta cho thấy một số vấn đề cần chú ý. Thứ nhất, phải đáp ứng được yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân. Tinh giản bộ máy sẽ bớt phiền hà cho nhân dân, với việc sáp nhập tỉnh lần này, chúng ta làm sao để mặt lợi, mặt ưu việt của việc tinh gọn bộ máy mang lại hiệu quả, hiệu lực thực sự cho dân…

Đồng thời, chúng ta thấy, qua thực tiễn một cuộc cách mạng, một cuộc chỉnh đốn không chỉ có những mặt được, những mặt tích cực mà bao giờ cũng có mặt đối lập và mặt tiêu cực. Do đó, chúng ta cần chọn đội ngũ cán bộ tiêu biểu cho sự đoàn kết nhất trí của tỉnh mới thành lập để tránh tình trạng “quân anh, quân tôi”, mà tất cả phải vì dân, vì nước.

Thứ hai, chú ý đến vấn đề chọn đội ngũ cán bộ từ cấp tỉnh đến Trung ương. Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, hiện nay cấp xã có 10.035 đơn vị, dự kiến sẽ tổ chức lại chỉ còn khoảng 2.000 đơn vị – “gần như là một huyện nhỏ”. Như vậy, nhiệm vụ cấp xã sẽ nặng, do đó phẩm chất cán bộ là quan trọng, nhưng năng lực còn quan trọng hơn.