Cần tích hợp các công cụ blockchain để truy vết giao dịch tài sản mã hóa

Phát biểu tại hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm quản lý và vận hành các sàn giao dịch tài sản mã hóa tập trung”, sáng ngày 27/3, Thượng tá Dương Đức Hùng – Phó trưởng phòng Phòng chống khủng bố, Cục An ninh nội địa (Bộ Công an) cho biết, đặc điểm nổi bật của các sàn giao dịch tài sản mã hóa (tài sản số được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bằng công nghệ số) tập trung là tính ẩn danh. Đồng thời, giao dịch này có tốc độ nhanh chóng và khả năng liên kết xuyên biên giới mà không cần qua các trung gian tài chính truyền thống.

Những ưu điểm này, dù mang lại sự tiện lợi cho người dùng hợp pháp, lại vô tình tạo ra một môi trường lý tưởng cho các tổ chức tội phạm và khủng bố khai thác.

“Trên thế giới, theo báo cáo của Chainalysis năm 2022, tổng giá trị tiền mã hóa liên quan đến hoạt động rửa tiền đã đạt mức kỷ lục 31,5 tỷ USD. Đặc biệt, các loại tiền mã hóa ẩn danh như Monero, Zcash hay Dash với công nghệ mã hóa tiên tiến càng khiến việc truy vết nguồn tiền trở nên khó khăn. Loại tiền mã hóa ẩn danh trở thành công cụ ưa thích của các tổ chức khủng bố trong việc huy động vốn và chuyển tiền bất hợp pháp”, ông Hùng cho biết.

Các đại biểu tham dự hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm quản lý và vận hành các sàn giao dịch tài sản mã hóa tập trung”.

Cũng theo ông Hùng, tại Việt Nam dù chưa ghi nhận các vụ việc cụ thể về tài trợ khủng bố thông qua tiền mã hóa với quy mô lớn nhưng nguy cơ này là hoàn toàn hiện hữu và đang gia tăng. Việt Nam trở thành một mục tiêu tiềm tàng cho các hoạt động tài trợ khủng bố qua tài sản mã hóa do nằm ở trung tâm khu vực Đông Nam Á, gần các quốc gia từng bị ảnh hưởng bởi hoạt động khủng bố như Indonesia, Philippines hay Thái Lan.

Điều này khiến Việt Nam có nguy cơ trở thành điểm trung chuyển cho các dòng tiền bất hợp pháp xuyên quốc gia, bao gồm cả tài trợ khủng bố. Sự phổ biến của các giao dịch tiền mã hóa không qua trung gian tài chính chính thống, kết hợp với việc tiền mặt vẫn chiếm tỷ lệ lớn trong nền kinh tế Việt Nam đã tạo ra những kẽ hở để các đối tượng xấu che giấu nguồn tiền bất hợp pháp.

Một báo cáo gần đây của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, chỉ khoảng 30% giao dịch tài chính tại Việt Nam được thực hiện qua hệ thống ngân hàng chính thức. Phần còn lại chủ yếu là tiền mặt hoặc các kênh không kiểm soát được – một điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tài trợ khủng bố.

Hiện Việt Nam chưa có một khung pháp lý đầy đủ và rõ ràng để quản lý tài sản mã hóa và các sàn giao dịch. Điều này không chỉ gây khó khăn cho cơ quan thực thi pháp luật trong việc giám sát, mà còn khiến các sàn giao dịch không phép hoạt động tràn lan, tiềm ẩn nguy cơ bị lợi dụng cho các mục đích bất hợp pháp.

“Nguy cơ này càng trở nên nghiêm trọng khi Việt Nam đang nằm trong “Danh sách xám” của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính Quốc tế (FATF) từ năm 2023. Theo đánh giá của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), các quốc gia trong danh sách này có thể chịu thiệt hại trung bình 7,8% GDP do mất niềm tin từ cộng đồng quốc tế.

Việc không kiểm soát được các hoạt động tài trợ khủng bố qua tiền mã hóa có thể khiến chúng ta bị liệt vào nhóm rủi ro cao hơn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và nền kinh tế quốc gia”, ông Hùng nhấn mạnh.

Đề xuất giải pháp quản lý và vận hành các sàn giao dịch tài sản mã hóa tại Việt Nam, ông Hùng cho rằng, Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý rõ ràng và toàn diện. Chính phủ phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Công an và các cơ quan liên quan cần khẩn trương ban hành một khung pháp lý đầy đủ.

Cần thành lập một tổ công tác liên ngành, bao gồm đại diện từ Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và Hiệp hội Blockchain Việt Nam để giám sát và chia sẻ thông tin về các giao dịch đáng ngờ. Ứng dụng công nghệ giám sát tiên tiến.

“Các sàn giao dịch tài sản mã hóa tập trung tại Việt Nam cần tích hợp các công cụ phân tích blockchain như Chainalysis, Chain Tracer hoặc Elliptic để theo dõi và truy vết giao dịch theo thời gian thực. Những công cụ này đã được các cơ quan an ninh quốc tế sử dụng để phát hiện các giao dịch liên quan đến Hamas, ISIS hay Hezbollah, và có thể hỗ trợ lực lượng công an Việt Nam trong việc điều tra”, ông Hùng khuyến nghị.

Hà Anh