Cân nhắc trong lựa chọn trung tâm hành chính sau sáp nhập

Theo TS Nguyễn Viết Chức – Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hoá – Xã hội, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, lựa chọn trung tâm hành chính cần tránh lãng phí.

PV: Thưa ông, trong sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh thì đặt trung tâm hành chính ở đâu đang có nhiều ý kiến góp ý. Nhưng quan trọng là đặt ở đâu để thực sự xứng tầm là một không gian hành chính hiện đại, tiện lợi cho tỉnh mới. Quan điểm của ông thì sao?

TS Nguyễn Viết Chức: Hiện đang có nhiều ý kiến khác nhau, ý kiến nào cũng có cái lý của nó. Tuy nhiên, theo tôi chọn trung tâm hành chính phải là nơi mà trước đó đã là trung tâm hành chính của một tỉnh rồi. Thứ nhất nơi đó đã tồn tại mấy chục năm, thậm chí hàng trăm năm. Về mặt phương tiện, vật chất là đã có khá đầy đủ. Ví dụ như tỉnh Phú Thọ chọn trung tâm hành chính là Việt Trì, còn tỉnh Vĩnh Phúc là Vĩnh Yên. Khi chọn trung tâm của tỉnh thì họ đã xem xét, nhiều yếu tố và lý lẽ của nó rồi. Bây giờ sáp nhập 2, 3 tỉnh thành 1 tỉnh thì chúng ta chọn một trong các trung tâm đó là trung tâm hành chính của tỉnh mới là hợp lý.

Cũng có ý kiến cho rằng trung tâm hành chính của tỉnh mới sau sáp nhập phải là một trung tâm lớn về kinh tế, văn hoá, quốc phòng, an ninh, thậm chí còn phải tính về mặt đối ngoại trong bối cảnh đất nước hội nhập quốc tế nên có thể xây dựng một trung tâm hành chính mới. Ông nghĩ sao về vấn đề này?

Theo tôi chúng ta không nên chọn, xây dựng một nơi mới làm trung tâm hành chính vì sẽ tốn kém. Nơi được chọn làm trung tâm hành chính phải xứng tầm và phát huy là trung tâm hành chính của một tỉnh mới, lớn hơn sau khi sáp nhập.

Đặc biệt lãnh đạo tỉnh mới sau sáp nhập phải đoàn kết và trân trọng văn hoá vốn có của tỉnh đó trước đây. Có thể sau sáp nhập thì tỉnh cũ không còn tên đó nữa, nhưng văn hoá thì vẫn còn đó chứ có mất đi đâu. Do đó phải trân trọng văn hoá nơi đó, thậm chí có phần tế nhị và trân trọng hơn để người dân ở đấy không bị tổn thương.

Tôi cũng cho rằng, sáp nhập tỉnh cũng là một thử thách để chấm dứt tình trạng “cục bộ địa phương”. Bởi suy cho cùng, nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, chúng ta thống nhất trong đa dạng. Cho nên trung tâm hành chính của tỉnh mới phải là nơi trước đây vốn đã là trung tâm rồi; là nơi vốn đã là thành phố hoặc thị xã rồi, yếu tố “thị” đã được xác lập hàng chục năm, thậm chí cả thế kỷ. Nếu chọn một trung tâm hành chính mới có thể trù phú về nông nghiệp, nông thôn nhưng khiến người dân nơi đó phải thích nghi với đời sống “thị thành” thì lại là động tác ngược.

Bây giờ đô thị hoá ngày càng mạnh nhưng trung tâm hành chính phải là đô thị gắn liền với đô thị.

Thưa ông, trung tâm hành chính phải là nơi tạo thuận lợi cho người dân. Việc chọn một trong các trung tâm hành chính của tỉnh cũ thành trung tâm hành chính của tỉnh mới có thể dẫn đến việc “thuận ở chỗ này” nhưng với chỗ kia lại “không thuận”?

Không bao giờ dung hoà hết được tất cả các yếu tố. Tôi ví dụ nôm na một cặp vợ chồng ở hai quê khác nhau, gần bên nội thì xa bên ngoại và ngược lại. Bây giờ chả nhẽ chia đôi ra và đặt trung tâm hành chính ở giữa? Do đó như tôi đã đề cập nên chọn một trong các trung tâm hành chính trước đây để trở thành trung tâm hành chính của tỉnh mới sau sáp nhập.

Thông qua sáp nhập, tinh giản bộ máy cũng là dịp để chúng ta chọn lựa cán bộ đúng tầm tư duy mới. Cứ tư duy cục bộ địa phương thì làm sao phát triển được? Đất nước bây giờ phải gắn kết, đoàn kết với nhau để làm việc. Khi sáp nhập 2-3 tỉnh thành 1 tỉnh thì tỉnh mới sau sắp xếp phải phát triển. Anh nào có tư tưởng cục bộ địa phương thì cần loại sớm để chọn ra cán bộ có tư duy mới lớn hơn.

Đây là cuộc cách mạng đòi hỏi tư duy đồng bộ, tư duy mới, nhìn ra biển lớn để phát triển chứ không phải chuyện sáp nhập như trước đây nữa. Đã là cuộc cách mạng thì sẽ khó khăn, nhưng mỗi người góp sức vào làm thì mới tốt được Và theo tôi, sau sáp nhập thì vùng sâu, vùng xa phải được quan tâm hơn.

Không chỉ lựa chọn trung tâm hành chính sau sáp nhập tỉnh mà chúng ta cũng sắp xếp lại đối với cấp xã. Với 4-5 xã nhập lại thì “trung tâm hành chính cấp xã” cũng cần phải được tính toán lại vì đây là cấp giải quyết các vấn đề sát sườn liên quan đến người dân, thưa ông?

Chúng ta đang ở trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, phải áp dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, số hoá vào các hoạt động. Chứ không phải đặt vấn đề là gần chỗ nào. Bởi gần anh này thì xa anh kia và không thể đáp ứng được hết các vấn đề. Bây giờ tại cấp xã, trụ sở cũng khá khang trang rồi, từ đảng ủy, ủy ban, nhà văn hoá, nhà thi đấu. Vậy chúng ta phải biết tận dụng cái đã có, chứ xây dựng trung tâm mới thì rất tốn kém, đất nước đang còn nghèo lắm. Tới đây cấp xã sẽ như “một huyện nhỏ” thì tầm lãnh đạo cũng phải khác, không như cũ được.

Trân trọng cảm ơn ông!