Cần cơ chế mở phát triển cảng biển TP.HCM

Ưu tiên cảng trung chuyển quốc tế

Hai tháng đầu năm 2025, thống kê của Cục Hàng hải và Đường thuỷ VN, cảng biển TP.HCM có sự tăng trưởng hơn 13,5% so với cùng kỳ năm 2024.

Trước đó, năm 2024, sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển TP.HCM đạt 189 triệu tấn, riêng container đạt 108 triệu tấn (8,4 triệu Teu). Tốc độ tăng trưởng hàng hóa bình quân giai đoạn 2020-2024 đạt 3,8%.

Hiện cảng biển TP.HCM đang có 99 cầu cảng cứng với tổng chiều dài khoảng 14.918m, 67 bến phao đã được công bố hoạt động.

Cảng biển khu vực đã tiếp nhận tàu lớn nhất có trọng tải 150.000 tấn tại khu vực bến phao trên sông Gò Gia, tàu hàng tổng hợp, rời có trọng tải đến 60.000 tấn giảm tải và tàu container có trọng tải đến 45.000 tấn giảm tải tại cầu bến.

Tuy vậy, tại dự thảo Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển TP.HCM thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Cục Hàng hải và Đường thuỷ VN trình Bộ Xây dựng mới đây, cơ quan này cho biết vẫn còn nhiều tồn tại trong sự phát triển của cảng biển TP.HCM.

Theo đó, tiến độ phát triển hạ tầng các khu công nghiệp sau cảng chậm, dẫn đến chậm hình thành các bến cảng phục vụ trực tiếp cho các khu công nghiệp (điển hình như Cát Lái, Hiệp Phước…).

Để hình thành và đảm bảo việc vận hành khu bến cảng mới đòi hỏi hạ tầng đồng bộ, trong khi năng lực của một số nhà đầu tư còn hạn chế.

Ngoài ra, tiến trình di dời, chuyển đổi công năng các bến cảng trên khu bến sông Sài Gòn chưa đạt yêu cầu theo tiến độ quy hoạch. Đặc biệt, việc thiếu quy hoạch các vị trí đổ chất nạo vét ổn định, lâu dài đã gây ảnh hưởng đến tiến độ nạo vét và duy tu các tuyến luồng hàng hải và khu nước trước bến cảng.

Tiềm năng lớn

Theo Tờ trình của Cục Hàng hải và Đường thuỷ VN, tới năm 2030, cảng biển TP.HCM sẽ có 41 – 44 bến cảng, gồm 89 – 94 cầu cảng với tổng chiều dài từ 16.588 – 18.588m (chưa bao gồm các bến cảng khác).

Tầm nhìn đến năm 2050, tiếp tục đầu tư khu bến cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ để hình thành cụm cảng trung chuyển quốc tế quy mô lớn có tầm cỡ khu vực châu Á và quốc tế tại cửa sông Cái Mép; hoàn thành công tác di dời các bến cảng trên sông Sài Gòn…

Sản lượng hàng hoá qua cảng biển khu vực dự kiến đạt 228 – 253 triệu tấn (hàng container từ hơn 11,4 – 12,8 triệu Teu, chưa bao gồm hàng container trung chuyển quốc tế).

Sản lượng hành khách từ 170,6 nghìn lượt khách đến 184,4 nghìn lượt khách. Tầm nhìn đến năm 2050, tiếp tục phát triển các bến cảng mới đáp ứng nhu cầu thông qua hàng hóa với tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng từ 3,5- 3,8%/năm.

Theo các chuyên gia, khu vực cảng biển TP.HCM có nhiều cảng được đầu tư với quy mô đồng bộ, hiện đại, trang thiết bị xếp dỡ năng suất cao với thời gian giải phóng tàu nhanh. Như đánh giá của Tạp chí Hàng hải Lloyd’s List (Vương quốc Anh), tương lai của cảng biển TP.HCM có thể mở rộng hơn nữa.

Dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ gần cảng biển TP.HCM, nếu được phê duyệt sẽ có tác dụng giao thương đáng kể với các nước trong khu vực. Cùng với khu vực Cái Mép – Thị Vải, cụm cảng container khu vực TP.HCM trở thành một trong những khu vực cảng quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu.

Doanh nghiệp cần cơ chế mở

Ông Trần Khánh Hoàng, Phó chủ tịch Hiệp hội Cảng biển VN (VPA) cho biết, việc liên kết vùng sẽ tạo tiềm năng phát triển rất lớn cho logistics nói chung và cảng biển khu vực nói riêng, trong đó có TP.HCM. Khi kinh tế phát triển sẽ là cơ hội để các cảng biển bứt phá.

Trong khi đó, ông Trương Tấn Lộc, Giám đốc Marketing Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn cho rằng, điều cần nhất hiện nay là có cơ chế, chính sách mới và mở để doanh nghiệp phát triển. Trong đó, cần có các chính sách liên quan tới hải quan, giải phóng container tồn đọng.

“Nếu việc giải phóng container tồn đọng thuận lợi, các cảng có thể đảm bảo hoạt động tiếp nhận và tăng tính thông suốt trong sản xuất kinh doanh, khai thác”, ông Lộc nói và đề xuất, các cơ chế liên thông giữa các cảng và các địa phương như Cái Mép (Bà Rịa – Vũng Tàu) và TP.HCM, giữa Cảng Cát Lái và Hiệp Phước cũng cần thông thoáng hơn để tạo thuận tiện cho việc luân chuyển hàng hóa.