Mặc dù thuốc lá điện tử khắc phục được khá nhiều nhược điểm của thuốc lá truyền thống nhưng theo các chuyên gia y tế, đây vẫn là một trong những sản phẩm gây nghiện và có các chất độc hại cho sức khỏe. Trong bối cảnh việc sử dụng thuốc lá điện tử đang trở nên phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt trong giới trẻ, nhiều chuyên gia y tế đã đề xuất ngay lập tức cấm lưu hành thuốc lá điện tử.
Thuốc lá điện tử gây tác hại khôn lường. Ảnh minh họa: Minh Quyết – TTXVN
Tác hại khôn lường
Theo thống kê, thế giới có hơn 1 tỷ người hút thuốc, trong đó ở người trưởng thành nam giới là 847 triệu, nữ giới là 153 triệu người; ở nhóm tuổi thanh thiếu niên 13-15 tuổi là 24 triệu người.
Về tác hại, thuốc lá làm tăng nguy cơ bệnh tật và tử vong, gây ra đói nghèo và tác động tiêu cực tới môi trường, kinh tế và xã hội trên thế giới. Mỗi năm, thế giới có tới 8 triệu ca tử vong do hút thuốc lá, trong đó khoảng 1 triệu ca tử vong do hút thuốc thụ động. Ở Việt Nam, con số này là 40.000 người.
Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm là 1.400 tỷ USD. Thuốc lá là nguyên nhân làm cho rừng bị tàn phá và ô nhiễm môi trường. Hàng năm, khoảng 5% diện tích rừng bị phá để trồng cây thuốc lá, cũng như lấy gỗ để sấy thuốc lá. WHO ước tính mỗi năm, thế giới cần 18 tỷ cây xanh để làm củi sấy thuốc lá. Hơn thế nữa, việc sử dụng thuốc lá thải ra môi trường mỗi năm khoảng từ 3.000 đến 6.000 tấn formaldehyde, từ 12.000 đến 47.000 tấn nicotine và từ 300 đến 600 triệu kg chất thải độc hại của các mẩu thuốc lá. Ở Việt Nam, chi phí để khắc phục hậu quả do thuốc lá ước tính chiếm 1% GDP.
Cần sớm cấm thuốc lá điện tử
Thuốc lá điện tử là một phiên bản khác của thuốc lá truyền thống. Sản phẩm này khắc phục được khá nhiều nhược điểm của thuốc lá truyền thống như hạn chế được khói và mùi hôi gây khó chịu… Tuy nhiên, không vì thế mà thuốc lá điện tử không có hại. Đây vẫn là một trong những sản phẩm gây nghiện và có các chất độc hại ảnh hưởng tới sức khỏe. Thậm chí, có một vài loại nặng như vape có công suất 100W còn có hại nhiều hơn thuốc lá.
Đồng Nai phát hiện hàng trăm sản phẩm thuốc lá điện tử chưa rõ nguồn gốc. Ảnh: TTXVN phát
Theo các chuyên gia y tế, bất cứ phân khúc nào của thuốc lá điện tử như vape, pod hay IQOS đều có ảnh hưởng và tác động trực tiếp đến hệ thần kinh và đặc biệt khu vực não bộ của người sử dụng. Bên cạnh đó, tác hại của thuốc lá điện tử đối với hệ hô hấp không khác gì thuốc lá truyền thống. Những hạt siêu mịn từ tinh dầu, khói trong thuốc lá sẽ đi sâu vào phổi và gây ra tình trạng ho khan, ho lao và nặng là gây ung thư phổi.
Mặt khác, thành phần chính của thuốc lá điện tử chính là nicotine. Nếu sử dụng thường xuyên, liên tục thì chất gây nghiện này là nguyên nhân chính gây ra các bệnh về tim mạch như gây tắc nghẽn mạch máu, đặc biệt là gây đột quỵ sớm ở giới trẻ ngày nay.
Ngoài ra, phụ nữ đang mang thai thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá điện tử có nguy cơ bị thai lưu, sảy thai, em bé dị tật hoặc sinh non. Còn đối với những em bé, trẻ em ở độ tuổi 0-3 tuổi có thể sẽ bị chậm phát triển trí não.
Ông Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai, nhấn mạnh thành phần hóa chất, ma túy của thuốc lá điện tử phức tạp hơn rất nhiều so với thuốc lá truyền thống. Cần sa tổng hợp là nhóm ma túy lớn nhất, phức tạp nhất và thách thức nhất, trong khi thuốc lá điện tử vape là môi trường tồn tại chính của ma túy cần sa tổng hợp.
Tại Việt Nam, hiện nay, việc sử dụng, thậm chí lạm dụng thuốc lá điện tử, đang trở nên phổ biến, đặc biệt ở trong giới trẻ. Thạc sỹ Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), chia sẻ theo kết quả điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên, năm 2022, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi từ 13-15 là 3,5%, tăng mạnh so với con số 2,6% trong năm 2019.
Sự gia tăng về tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên có nguy cơ khiến những thành tựu Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong gần 10 năm qua. Tuy nhiên, về mặt pháp luật, Việt Nam vẫn chưa có quy định nào cấm buôn bán hay sử dụng thuốc lá điện tử. Vì thế, để quản lý mặt hàng này, ông Nguyễn Trung Nguyên đề xuất cần ngay lập tức cấm lưu hành thuốc lá điện tử ở Việt Nam, cần cấm hoàn toàn, không thử nghiệm, không cần đánh giá, theo dõi.
Hiện nay, các sản phẩm thuốc lá nung nóng rất đa dạng, nhiều sản phẩm lai giữa thuốc lá nung nóng với thuốc lá điện tử, pha trộn, tẩm ướp dung dịch điện tử và cả những loại không đốt nóng trực tiếp sản phẩm thuốc lá mà kết hợp giữa dung dịch thuốc lá điện tử và nguyên liệu thuốc lá.
Trước tình trạng gia tăng người trẻ trong việc sử dụng thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá nung nóng mới, bà Nguyễn Thị Thu Hương đề xuất không cho phép thí điểm thuốc lá nung nóng, không để tình trạng thuốc lá điện tử thâm nhập vào thị trường Việt Nam dưới mác thuốc lá nung nóng bởi việc sử dụng trá hình sẽ rất khó kiểm soát./.
Trọng Kiên
