Bộ Y tế đưa ra 10 thông điệp phòng chống dịch sởi

Theo thông báo từ Bộ Y tế, bệnh sởi là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em do các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, tiêu chảy nặng và suy dinh dưỡng. 

Bộ Y tế cảnh báo về tình hình bệnh sởi ở trẻ em

Thống kê từ Bộ Y tế cho thấy, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước đã ghi nhận khoảng 40.000 trường hợp nghi mắc sởi, trong đó có 5 ca tử vong liên quan đến bệnh. Các ca mắc sởi chủ yếu tập trung ở miền Nam (57%), miền Trung (19,2%), miền Bắc (15,1%) và Tây Nguyên (8,7%).

Bệnh sởi là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em do các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, tiêu chảy nặng và suy dinh dưỡng.

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống bệnh sởi mới đây, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã cảnh báo về tình hình dịch bệnh phức tạp.

Mặc dù sởi là một bệnh có vắc-xin phòng ngừa từ lâu, nhưng số ca mắc vẫn có xu hướng gia tăng tại nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam. Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh, dịch bệnh sởi có thể tiếp tục gia tăng trong thời gian tới, đặc biệt là ở những khu vực có nguy cơ cao, như các tỉnh miền núi, vùng dân tộc thiểu số và các khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đề nghị UBND các tỉnh, thành phố ưu tiên nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ chiến dịch tiêm chủng vắc-xin phòng bệnh sởi. Các đối tượng ưu tiên là trẻ em chưa đến độ tuổi tiêm chủng hoặc chưa tiêm đủ mũi vắc-xin. Bộ Y tế yêu cầu chiến dịch tiêm chủng phải hoàn thành trong tháng 3/2025.

Bộ trưởng cũng kêu gọi các địa phương tăng cường công tác truyền thông, vận động người dân tiêm chủng đầy đủ và chủ động phòng ngừa bệnh sởi. Đồng thời, các tỉnh, thành phố cần rà soát và tiêm bù cho những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp, tránh để dịch bệnh lây lan rộng. Các cơ sở y tế cần chuẩn bị sẵn sàng vật tư y tế và dự trữ thuốc để phòng chống lây nhiễm chéo trong các cơ sở y tế.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 23/CĐ-TTg ngày 15/3/2025, Bộ Y tế đã tổng hợp nhu cầu vắc-xin của các địa phương và xây dựng kế hoạch tiêm chủng vắc-xin phòng, chống dịch sởi năm 2025 đợt 2. Tính đến nay, 63/63 tỉnh, thành phố đã và đang triển khai chiến dịch tiêm bù, tiêm vét cho các đối tượng chưa được tiêm đủ mũi.

Để hỗ trợ chiến dịch, Bộ Y tế đã huy động viện trợ từ VNVC 500.000 liều vắc-xin sởi. Ngoài ra, 500.000 liều vắc-xin sởi sẽ được sử dụng để tiêm bù cho trẻ từ 1-5 tuổi chưa được tiêm đủ mũi vắc-xin theo Chương trình tiêm chủng mở rộng.

Để phòng chống dịch bệnh, Bộ Y tế đưa ra 10 thông điệp quan trọng như sau: Bệnh sởi lây lan nhanh và dễ gây thành dịch.

Khi trẻ mắc bệnh sởi hoặc nghi ngờ mắc sởi, cần cách ly để tránh lây nhiễm. Bệnh sởi là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em do các biến chứng nguy hiểm.

Tiêm vắc-xin sởi là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, vì bệnh sởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Trẻ em cần được tiêm mũi 1 vắc-xin sởi khi 9 tháng tuổi và mũi 2 khi 18 tháng tuổi theo Chương trình Tiêm chủng mở rộng.

Chiến dịch tiêm vắc-xin phòng sởi cho trẻ từ 6-9 tháng và 1-10 tuổi nhằm phòng tránh bệnh và các biến chứng nghiêm trọng. Trẻ chưa tiêm hoặc tiêm chưa đủ 2 mũi vắc-xin cần được tiêm trong chiến dịch tiêm chủng.

Các bậc phụ huynh hãy đưa trẻ đến các điểm tiêm chủng để tham gia chiến dịch tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi. Vắc-xin sởi an toàn và hiệu quả, có thể gây phản ứng nhẹ như sốt hoặc nổi ban, tự khỏi sau vài ngày. Nếu trẻ có biểu hiện sốt cao, quấy khóc kéo dài, khó thở hoặc bú kém sau khi tiêm, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế.

Hàng triệu người Việt mắc viêm gan mà không biết

Viêm gan B và C, nếu không được điều trị kịp thời, có thể âm thầm tiến triển thành xơ gan, ung thư gan, và là nguyên nhân gây tử vong cho hàng triệu người. Tuy nhiên, rất nhiều người Việt vẫn chưa nhận ra mình mắc bệnh và chưa được chữa trị đúng cách.

Theo ước tính, Việt Nam có khoảng 7,6 triệu người nhiễm virus viêm gan B, nhưng chỉ hơn 1,6 triệu người đã được chẩn đoán và khoảng 45.000 người được điều trị.

Tương tự, chỉ khoảng 60.000 người được chẩn đoán viêm gan C trong khi gần một triệu người thực sự mắc bệnh. Việt Nam hiện đang nằm trong top 10 quốc gia có tỷ lệ nhiễm viêm gan B và C cao nhất thế giới. Thêm vào đó, khoảng 40 triệu người Việt không có miễn dịch hoặc chưa được tiêm vắc-xin viêm gan B.

Viêm gan B và C mạn tính là nguyên nhân chính gây ra khoảng 80% các ca ung thư gan, một căn bệnh đang ngày càng gia tăng. Loại ung thư này có tiên lượng xấu, tỷ lệ sống thấp và đứng đầu về số ca tử vong, với hơn 23.000 trường hợp mỗi năm tại Việt Nam, theo số liệu của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (Globocan).

PGS.TS.BS Bùi Hữu Hoàng, Phó chủ tịch Hiệp Hội Y học TP.HCM và Chủ tịch Hội Gan Mật TP.HCM cảnh báo rằng viêm gan B và C mạn tính phát triển âm thầm, gây tổn thương dần dần cho gan và có thể dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Trong số các ca tử vong do ung thư gan, hơn 50% là do virus viêm gan B, và 26% là do viêm gan C. Đáng tiếc, phần lớn bệnh nhân chỉ phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, khi đã không còn khả năng điều trị hiệu quả. Theo dự báo, tỷ lệ mắc xơ gan và ung thư gan sẽ tiếp tục gia tăng nếu không có sự mở rộng trong chẩn đoán và điều trị.

PGS.Hoàng khuyến cáo rằng xét nghiệm viêm gan virus có thể cứu sống người bệnh, đồng thời là bước đầu tiên quan trọng để ngăn ngừa lây nhiễm.

Việt Nam đang hướng tới mục tiêu loại trừ viêm gan vào năm 2030, nhưng thách thức lớn nhất hiện nay là tỷ lệ người dân nhận thức được tình trạng nhiễm bệnh còn quá thấp.

Một khảo sát năm 2024 cho thấy khoảng 66% người tham gia cho rằng xét nghiệm viêm gan virus B và C là không quan trọng và họ cảm thấy sức khỏe mình vẫn ổn. Trước đó, khảo sát của Bộ Y tế cũng cho thấy hơn 52% người dân chưa từng nghe đến viêm gan B và C.

Ngoài nhận thức thấp, vấn đề chi phí điều trị và thiếu chương trình sàng lọc viêm gan virus cũng là những rào cản lớn. Theo Ths.BS Nguyễn Bảo Toàn, Trưởng Khoa Xét nghiệm, Trung tâm Medic TP HCM, hiện nay việc sàng lọc viêm gan B qua xét nghiệm HBsAg vẫn chưa đủ để đánh giá tình trạng nhiễm bệnh.

Một số người nhiễm virus lâu năm, nồng độ kháng nguyên giảm đi, khiến xét nghiệm không phát hiện được. Vì vậy, cần có thêm các xét nghiệm bổ sung như bộ ba HBsAg, Anti-HBc, Anti-HBs để có kết quả chính xác hơn. Tuy nhiên, nhiều cơ sở y tế hiện vẫn chưa triển khai kỹ thuật này.

Chi phí điều trị viêm gan vẫn còn cao. Người bệnh viêm gan B cần chi khoảng 80.000-1.300.000 đồng/tháng và phải điều trị suốt đời.

Điều trị viêm gan C tốn khoảng 20-21 triệu đồng cho 12 tuần điều trị, trong khi bảo hiểm chỉ chi trả 50%. Bên cạnh đó, các chương trình viện trợ quốc tế đang ngày càng giảm, gây ảnh hưởng lớn đến công tác phòng chống bệnh.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế năm 2019, phụ nữ mang thai phải được sàng lọc nhiễm viêm gan B trong lần khám thai đầu tiên, cùng với HIV và giang mai. Tuy nhiên, hiện nay chỉ có khoảng 60-70% thai phụ được sàng lọc viêm gan B trên toàn quốc. Đặc biệt, vẫn chưa có số liệu về việc sàng lọc trước khi mang thai, thời điểm quan trọng để điều trị dự phòng lây nhiễm HBV từ mẹ sang con.

Phát hiện bệnh tim bẩm sinh từ triệu chứng tăng huyết áp

Anh Tân, 31 tuổi, bất ngờ phát hiện mình mắc bệnh hẹp eo động mạch chủ sau khi huyết áp của anh vẫn cao dù đã uống thuốc đều đặn trong ba tháng.

Trước đó, anh luôn cảm thấy sức khỏe bình thường, sinh hoạt và làm việc không có vấn đề gì, chỉ thỉnh thoảng cảm thấy choáng váng nhẹ.

Tuy nhiên, khi đo huyết áp, anh phát hiện mức huyết áp của mình dao động từ 180-200 mmHg và bắt đầu uống thuốc huyết áp, nhưng tình trạng không cải thiện, huyết áp vẫn duy trì ở mức 160-180 mmHg.

Ngày 21/3, BS.CKI Phạm Thục Minh Thủy, Khoa Tim bẩm sinh, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, con trai anh Tân, năm nay 5 tuổi, đã từng trải qua ca phẫu thuật sửa chữa hẹp eo động mạch chủ khi mới hơn 1 tuổi.

Bệnh hẹp eo động mạch chủ là một bệnh lý tim bẩm sinh và hiện đang được theo dõi tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Trong quá trình thăm khám và tư vấn cho gia đình, bác sỹ đã giải thích tình trạng bệnh của con trai anh Tân và khuyên vợ chồng anh nên kiểm tra tim mạch.

Khi anh Tân và vợ đến bệnh viện, bác sỹ Thủy nhận thấy huyết áp của anh Tân rất cao, đặc biệt có sự chênh lệch rõ rệt giữa huyết áp tay và chân (huyết áp tay khoảng 200 mmHg, trong khi huyết áp chân chỉ khoảng 120 mmHg).

Nghi ngờ anh Tân mắc bệnh hẹp eo động mạch chủ giống như con trai, bác sỹ đã yêu cầu anh thực hiện siêu âm tim. Kết quả khiến anh vô cùng bất ngờ khi phát hiện mình mắc phải bệnh tim bẩm sinh này ở tuổi 31.

Đây là một trường hợp đặc biệt, giống như “sinh con rồi mới sinh cha”, tức là cha mẹ không hề biết về bệnh của mình, cho đến khi tình cờ phát hiện trong quá trình điều trị cho con.

Bệnh hẹp eo động mạch chủ là tình trạng động mạch chủ bị thu hẹp, khiến lưu lượng máu giảm qua đoạn động mạch đó. Lâu dài, điều này có thể thay đổi thụ thể baroreceptor của động mạch cảnh và làm giảm tưới máu đến thận, kích hoạt hệ thống renin-angiotensin-aldosterol, gây tăng huyết áp.

Trường hợp của anh Tân còn đi kèm với bệnh van động mạch chủ hai lá (thay vì ba lá như bình thường), dẫn đến hiện tượng đóng mở bất thường của van, gây hở van động mạch chủ. Điều này cùng với dòng máu xoáy bất thường khiến giãn xoang Valsalva và giãn động mạch chủ lên.

Anh Tân được yêu cầu làm thêm các xét nghiệm cận lâm sàng để kiểm tra các bất thường khác như nang thận (siêu âm bụng cho thấy thận của anh không có vấn đề gì) và túi phình mạch máu não (may mắn kết quả cộng hưởng từ sọ não không ghi nhận túi phình).

Bệnh hẹp eo động mạch chủ của anh Tân đã diễn tiến, khiến áp lực trong động mạch phía trước chỗ hẹp gia tăng, gây phì đại thất trái và tăng huyết áp chi trên. Điều này cũng khiến huyết áp của anh không thể giảm dù điều trị thuốc.

BS.CKII Vũ Năng Phúc, Trưởng khoa Tim bẩm sinh, cho biết tình trạng bệnh của anh Tân rất nguy hiểm, đặc biệt khi hẹp eo động mạch chủ khít lại, gây áp lực lớn lên tâm thất trái. Nếu không can thiệp kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng nghiêm trọng như tăng huyết áp mạn tính, xuất huyết não, phình động mạch chủ, suy tim, suy thận, thậm chí tử vong.

Bác sỹ đã chỉ định anh Tân chụp CT động mạch chủ để xác định kích thước, vị trí, và chiều dài đoạn động mạch bị hẹp, cũng như đánh giá tình trạng vôi hóa quanh chỗ hẹp, vì vôi hóa có thể gây nguy cơ vỡ động mạch chủ trong quá trình can thiệp.

Kết quả cho thấy, ê kíp bác sỹ đã lựa chọn stent có màng bọc bên ngoài với đường kính 16 mm, phù hợp với kích thước của động mạch.

Quá trình can thiệp diễn ra thành công, bác sỹ sử dụng stent có gắn bóng để nong động mạch chủ tại vị trí hẹp.

Sau khi stent được đưa vào đúng vị trí, bác sỹ thực hiện nong bóng để stent nở ra, ôm sát thành động mạch chủ. Sau thủ thuật, huyết áp của anh Tân giảm xuống mức 130/80 mmHg, và chỉ số huyết áp giữa chi trên và chi dưới đã tương đồng. Anh xuất viện chỉ hai ngày sau đó.

Bác sỹ Phúc khẳng định rằng hẹp eo động mạch chủ có thể điều trị, nhưng bệnh nhân cần được theo dõi lâu dài. Sau khi can thiệp, bệnh nhân vẫn có nguy cơ tái hẹp, phình giãn động mạch chủ, hoặc vẫn còn huyết áp cao.

Đặc biệt, bệnh nhân cần xây dựng chế độ ăn uống khoa học, vận động điều độ và tái khám định kỳ. Phụ nữ đã điều trị hẹp eo động mạch chủ nếu có ý định mang thai cần thảo luận kỹ với bác sỹ trước khi quyết định.

Hẹp eo động mạch chủ tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm và thường phát hiện trễ do không có triệu chứng rõ ràng.

Một số bệnh nhân có thể bộc lộ các triệu chứng như da nhợt nhạt, đổ mồ hôi nhiều, thở nhanh, thở khó nhọc, mạch đập nhanh, ít bú (ở trẻ em); nhức đầu, huyết áp cao, vấn đề về thận, yếu chân khi hoạt động thể chất (ở người lớn).

Vì vậy, nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, bệnh nhân cần đi khám ngay để được điều trị kịp thời và hạn chế các biến chứng nguy hiểm.