Bộ VHTTDL yêu cầu rà soát, đánh giá thực trạng công tác trưng bày, bảo quản, bảo vệ đối với bảo vật quốc gia

VHO – Bộ VHTTDL vừa có văn bản yêu cầu các Bộ ngành, địa phương, các tổ chức chính trị- xã hội rà soát, đánh giá thực trạng công tác trưng bày, bảo quản, bảo vệ và các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn đối với bảo vật quốc gia đang trực tiếp quản lý.

Bộ VHTTDL vừa có văn bản số 2373/BVHTTDL-DSVH gửi các Bộ, ngành, tổ chức chính trị- xã hội ở Trung ương và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc rà soát, đánh giá và tăng cường công tác bảo vệ, bảo quản, phát huy giá trị bảo vật quốc gia.

Theo đó, văn bản do Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương ký ngày 29.5 nêu rõ, thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính (Công văn số 4623/VPCP-KGVX ngày 25.5.2025 của Văn phòng Chính phủ) về việc giao “Bộ VHTTDL chỉ đạo tổng rà soát, đánh giá công tác trưng bày, bảo quản, bảo vệ và các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn các bảo vật quốc gia trên toàn quốc; kịp thời tăng cường biện pháp bảo đảm tuyệt đối an toàn các bảo vật quốc gia đã được công nhận và hiện vật, cổ vật có giá trị tại các di tích, danh lam thắng cảnh theo đúng quy định của pháp luật”.

Bộ VHTTDL đề nghị các Bộ, ngành, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị -xã hội ở Trung ương và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo thực hiện như sau:

Rà soát, đánh giá thực trạng công tác trưng bày, bảo quản, bảo vệ và các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn đối với bảo vật quốc gia đang trực tiếp quản lý, với các thông tin cụ thể: Tên bảo vật quốc gia; Nơi lưu giữ; Công tác trưng bày, bảo quản bảo vật quốc gia đã triển khai (từ sau khi khi có Quyết định công nhận bảo vật quốc gia),

Phương án bảo đảm an ninh, an toàn và biện pháp ứng phó rủi ro đã triển khai (từ sau khi khi có Quyết định công nhận bảo vật quốc gia); Đề xuất, kiến nghị (nếu có).

Báo cáo rà soát, đánh giá gửi về Bộ VHTTDL (qua Cục Di sản văn hoá) trước ngày 6.6.2025.

Bộ VHTTDL cũng yêu cầu tiếp tục tăng cường công tác bảo vệ, bảo quản và phát huy giá trị bảo vật quốc gia theo định hướng:

Về công tác bảo vệ: Tổ chức xây dựng, hoàn thiện và kịp thời triển khai phương án bảo vệ đối với từng bảo vật quốc gia, trong đó lưu ý: Có biện pháp phòng, chống trộm cắp, cháy, nổ, thiên tai và các nguy cơ gây hư hại khác để bảo đảm tuyệt đối an toàn cho bảo vật quốc gia.

Đối với bảo vật quốc gia hiện đang được lưu giữ tại di tích hoặc thuộc sở hữu tư nhân, phải xây dựng phương án bảo vệ cụ thể đối với từng bảo vật quốc gia, được Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch/Sở Văn hoá và Thể thao thông qua, được Uỷ ban nhân dân cấp xã phân công tổ chức thực hiện.

Kịp thời, chủ động báo cáo, thông tin tới cơ quan chủ quản và các cơ quan có liên quan khi có những diễn biến trong thực tế ảnh hưởng đến công tác bảo vệ tuyệt đối an toàn đối với bảo vật quốc gia.

Về công tác bảo quản: Ưu tiên đầu tư kinh phí cải tạo, nâng cấp công trình, hạ tầng kỹ thuật và trang thiết bị chuyên dụng dành cho kho bảo quản và khu vực trưng bày bảo vật quốc gia tại bảo tàng, nơi lưu giữ bảo vật quốc gia tại di tích.

Việc bảo quản bảo vật quốc gia phải được lập thành phương án cụ thể, bảo đảm tính khoa học và theo đúng quy định của pháp luật về di sản văn hoá; quá trình thực hiện bảo quản phải tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc, quy trình, kỹ thuật bảo quản, đồng thời có sự phối hợp, hướng dẫn của các nhà khoa học trong lĩnh vực liên quan, các chuyên gia về bảo quản (căn cứ theo loại hình, chất liệu, tình trạng của từng bảo vật quốc gia).

Về công tác phát huy giá trị: Xây dựng và triển khai hiệu quả các chương trình riêng, với nội dung hấp dẫn, hình thức đa dạng, dễ phổ biến và tiếp cận để quảng bá về giá trị của bảo vật quốc gia tới đông đảo công chúng trong và ngoài nước.

Nghiên cứu phương án trưng bày, phát huy giá trị phù hợp với tính chất, loại hình bảo vật quốc gia để đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hoá của nhân dân, trên cơ sở ưu tiên bảo vệ an toàn, an ninh và giá trị của bảo vật quốc gia.

Bảo đảm an toàn đối với di vật, cổ vật có giá trị tại các di tích lịch sử-văn hóa, danh lam thắng cảnh: Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch/Sở Văn hoá và Thể thao có trách nhiệm chỉ đạo chính quyền địa phương nơi có di tích rà soát và lập Danh mục hiện vật có giá trị tại từng di tích; định kỳ hàng năm tổ chức kiểm tra, rà soát việc bảo vệ hiện vật có giá trị theo Danh mục được lập.

Chính quyền địa phương nơi có di tích tổ chức lập và phê duyệt phương án bảo vệ đối với từng hiện vật có giá trị; giao tổ chức, cá nhân trực tiếp quản lý di tích chịu trách nhiệm phối hợp với công an địa phương phân công trách nhiệm quản lý hiện vật có giá trị theo phương án bảo vệ đã được phê duyệt.

Phương án bảo vệ hiện vật có giá trị trong Danh mục hiện vật có giá trị phải đáp ứng các yêu cầu sau:

Đối với hiện vật trong di tích mà không thể cất giữ hoặc trưng bày hiện vật phục chế thay thế, phương án bảo vệ hiện vật cần bảo đảm hạn chế hoặc không cho khách tham quan tiếp cận và tác động trực tiếp hiện vật; thường xuyên kiểm tra, ngăn chặn các tác nhân gây hại hiện vật; định kỳ bảo quản, bảo dưỡng hiện vật.

Trường hợp hiện vật có thể cất giữ, thay thế bằng hiện vật phục chế, thì phương án cất giữ phải bảo đảm có thiết bị bảo quản hiện vật; có thiết bị báo động chống trộm cắp; vị trí bảo vệ hiện vật đã cách xa các khu vực có nguy cơ cháy nổ, ngập nước; có camera theo dõi kết nối với tổ chức, cá nhân được phân công bảo vệ hiện vật.

Bộ VHTTDL cũng nêu rõ, ngày 1.7.2025, Luật Di sản văn hoá năm 2024 có hiệu lực thi hành, quy định rõ về trách nhiệm quản lý nhà nước, về chế độ bảo vệ, bảo quản đối với di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia.

Bộ VHTTDL đề nghị các Bộ, ngành, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội ở Trung ương và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm, chỉ đạo thực hiện; chuẩn bị tốt các điệu kiện, nguồn lực để tổ chức Luật Di sản văn hoá năm 2024 kịp thời, hiệu quả; đồng thời  gửi báo cáo đúng thời hạn để kịp thời tổng hợp, báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ.