Bộ Tài chính vừa có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái về kết quả thực hiện thí điểm kiểm tra việc quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử – văn hóa, đình chùa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh năm 2022 và 4 tháng đầu năm 2023.
Theo đó, tổng số thu, chi tiền công đức, tài trợ tại các di tích năm 2022 là 70,8 tỷ đồng (không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật, công trình xây dựng), bằng khoảng 40-60% số thu công đức, tài trợ năm 2019 – thời điểm trước khi xảy ra đại dịch Covid-19.
Trong đó, tổng số chi là 54,4 tỷ đồng, tổng số thu là 61 tỷ đồng (không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật, công trình xây dựng), gần bằng số thu cả năm 2022.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, số liệu trên mới chỉ được tổng hợp từ báo cáo của 221/450 di tích lịch sử – văn hóa thuộc diện cần kiểm tra (khoảng 47%).
Đáng chú ý, có tới 50 di tích không có số liệu báo cáo tiền công đức, trong đó có chùa Ba Vàng ở Uông Bí thuộc di tích cấp tỉnh, được đánh giá là ngôi chùa có số thu công đức cao.
Số thu tiền công đức tại chùa Yên Tử năm 2022 là 3,7 tỷ đồng.
Tại báo cáo cũng chỉ ra nhiều số tiền công đức bất hợp lý của một số di tích lớn. Cụ thể, tại khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử là điểm nổi tiếng, mỗi năm đón trên 2 triệu lượt du khách, nhưng số thu tiền công đức năm 2022 là 3,7 tỷ đồng.
Con số này dường như không hợp lý, vì nó chỉ tương đương số thu tại khu di tích lịch sử Bạch Đằng là 3,3 tỷ đồng, thấp hơn so với số thu tại đền Thánh Mẫu, di tích cấp tỉnh ở phường Trà Cổ, Móng Cái 5,8 tỷ đồng và chưa bằng 1/5 số thu tại đền Cửa Ông 20,1 tỷ đồng.
“Nhìn số liệu so sánh nêu trên không tránh khỏi những băn khoăn về tính khách quan trong việc tiếp nhận, kiểm đếm tiền công đức tại khu di tích lịch sử và danh thắng cảnh Yên Tử”, Bộ Tài chính băn khoăn.
Theo số liệu do Ban quản lý di tích và rừng quốc gia Yên Tử cung cấp, từ năm 2007 đến tháng 4/2023, tổng thu tiền trong hòm công đức 287 tỷ đồng, tổng chi khoảng 638 tỷ đồng.
Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính cho rằng số thu tiền công đức thực tế cao hơn số thu nêu trong báo cáo gửi cho đoàn kiểm tra ít nhất khoảng 351 tỷ đồng, nếu tính số thu bằng số chi, tức là cao hơn 2,2 lần.
Bộ Tài chính đề nghị Quảng Ninh rà soát, đánh giá, nhận diện đầy đủ giá trị của từng di tích trong số 328 di tích nêu trên.
Trường hợp không đủ tiêu chuẩn xếp hạng di tích thì đưa ra khỏi danh mục kiểm kê; trường hợp đủ tiêu chuẩn xếp hạng di tích thì lập quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích, nhất là những di tích đang bị xuống cấp, hủy hoại hoặc có nguy cơ bị hủy hoại.
Sau đợt kiểm tra tại Quảng Ninh, Bộ Tài chính cho biết việc kiểm tra việc thu chi tiền công đức sẽ diễn ra trên cả nước, thời gian kiểm tra trong 2 năm 2022 và 2023.
Đối tượng kiểm tra là các di tích lịch sử – văn hóa, đình chùa đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp bằng xếp hạng di tích hoặc đưa vào danh mục kiểm kê di tích của địa phương theo quy định của Luật Di sản văn hóa. Các tỉnh gửi báo cáo kết quả kiểm tra về Bộ Tài chính trong quý I/2024.
