Bộ Nội vụ nói về “quyết định lịch sử” trong hoạt động tổ chức Chính phủ

Sáng 28/2, tại buổi họp báo công bố các luật được Quốc hội thông qua trong kỳ họp bất thường lần thứ 9, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng thông tin về nhiều điểm mới đáng chú ý của Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025.

Ông khẳng định đây là luật gốc của nền hành chính nhà nước, làm cơ sở cho việc tổ chức, hoạt động của Chính phủ.

Nguyên tắc thiết kế của Luật này, theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ, được xem là một đột phá lớn, một quyết định mang tính lịch sử của Quốc hội khi lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp, Quốc hội giao Chính phủ thực hiện những nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, chưa có tiền lệ, trong một thời điểm lịch sử đặc biệt của đất nước.

“Đây là một quyết định táo bạo, thể hiện sự đột phá về tư duy lập pháp, thể hiện tinh thần đổi mới, dám nghĩ, dám làm của Chính phủ trong đề xuất xây dựng Luật và tinh thần đổi mới mạnh mẽ trong công tác lập pháp của Quốc hội”, Thứ trưởng Vũ Chiến Thắng khái quát.

Phân tích rõ thêm về tính đột phá và quyết định lịch sử trong Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025, ông Phạm Minh Triết (Phó vụ trưởng Vụ Tổ chức – Biên chế, Bộ Nội vụ) cho biết, Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi vừa rồi xây dựng nguyên tắc mới.

Đó là không liệt kê nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong từng quy định cụ thể mà có quy định chung, nêu rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng cũng như thẩm quyền, trách nhiệm của bộ trưởng, trưởng ngành, thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

“Quy định rõ ràng như vậy để tránh hiện tượng thời gian vừa qua là rất nhiều nhiệm vụ, quyền hạn của bộ trưởng nhưng các bộ, ngành cứ đẩy lên Thủ tướng, khiến Thủ tướng rất nhiều việc, làm hạn chế hoạt động điều hành của Thủ tướng và Chính phủ”, ông Triết nhấn mạnh.

Trong quá trình nghiên cứu để sửa đổi luật, ông Triết cho biết có tới 177/257 luật quy định nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể giao cho Chính phủ, Thủ tướng, bộ trưởng.

Ủy quyền lập pháp

Luật quy định rõ nguyên tắc Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp và nhấn mạnh tính chủ động của Chính phủ trong việc điều hành nhiệm vụ của cơ quan hành pháp. Nhưng khi Chính phủ, Thủ tướng trao nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể cho các bộ, cơ quan ngang bộ thuộc thẩm quyền quản lý của mình lại vướng quy định trong các luật chuyên ngành.

Bài toán đặt ra, theo ông Triết, là khi Chính phủ, Thủ tướng muốn đẩy nhanh tiến độ giao nhiệm vụ, phân công cho các bộ thì lại vướng rất nhiều quy định trong các luật chuyên ngành. Mà luật do Quốc hội ban hành, muốn sửa luật phải chờ Quốc hội sửa.

Vì thế, khi xây dựng Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi, cơ quan soạn thảo đã đề xuất với quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng, Chính phủ và các bộ chưa phù hợp nguyên tắc phân định thẩm quyền trong Luật Tổ chức Chính phủ, nếu các luật chưa được sửa đổi thì Chính phủ được giao ban hành nghị định hoặc nghị quyết để thực hiện triển khai nhiệm vụ cho các bộ, và các nhiệm vụ này có thể khác so với các luật chuyên ngành.

“Việc này để đảm bảo đẩy nhanh thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Đây là lần đầu tiên trong luật giao cho Chính phủ quyền đó. Đây gọi là ủy quyền lập pháp – một vấn đề rất mới ở Việt Nam”, ông Triết nhấn mạnh.

Nội dung ông Triết nhắc tới được đề cập tại Điều 32 – điều khoản chuyển tiếp trong Luật Tổ chức Chính phủ.

Cụ thể, Điều 32 nêu rõ, trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội hay pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng, Chính phủ, bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ chưa phù hợp với quy định của luật này, phải điều chỉnh thống nhất trong thời hạn 2 năm kể từ ngày Luật Tổ chức Chính phủ 2025 có hiệu lực thi hành.

Trong thời gian luật, nghị quyết của Quốc hội hay pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chưa được sửa đổi, bổ sung theo thời hạn quy định trên, để đảm bảo giải quyết việc phân quyền, phân cấp đối với một số lĩnh vực ưu tiên, cấp bách, giao Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh một số nhiệm vụ quyền hạn và quy định khác có liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng, bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ đang được quy định trong các điều, khoản, điểm có liên quan để thống nhất áp dụng; định kỳ báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội.

Trường hợp liên quan đến luật, nghị quyết của Quốc hội thì báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Luật Tổ chức Chính phủ gồm 5 chương, 32 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3.