Việc bỏ cấp huyện được đa phần cử tri đồng thuận và ủng hộ. Song khi bỏ cấp huyện thì cấp xã cần được nâng tầm để đảm nhiệm công việc ở quy mô, tầm vóc lớn hơn, trách nhiệm nặng nề hơn.
Đó là chia sẻ của ĐBQH Phạm Văn Hòa, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội khi trao đổi với Báo Giao thông về chủ trương bỏ đơn vị hành chính trung gian.
ĐBQH Phạm Văn Hòa.
Tiết kiệm chi phí, thực thi thông suốt
Theo Kết luận số 126, Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ chủ trì nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện); tiếp tục sắp xếp cấp xã phù hợp với mô hình tổ chức mới. Theo ông, việc này sẽ mang lại những lợi ích gì?
Chủ trương sáp nhập một số tỉnh và bỏ đơn vị hành chính cấp huyện được đa phần cử tri đồng thuận và ủng hộ. Tổng Bí thư Tô Lâm từng phát biểu ở thảo luận tổ trong kỳ họp Quốc hội vừa qua, 80% các nước có mô hình chính quyền 3 cấp, tức là cấp Trung ương, cấp tỉnh, cấp xã.
Khi bỏ cấp huyện sẽ tạo ra không gian tương đối rộng hơn để phát triển kinh tế – xã hội mà không bó hẹp trong quận, huyện nào đó, tạo ra môi trường rộng lớn hơn để thu hút tiềm năng, nguồn lực để phát triển.
Nếu bỏ cấp trung gian là cấp huyện sẽ bỏ được một nấc trong phân cấp, phân quyền. Khi đó sẽ phân cấp, phân quyền thẳng từ cấp tỉnh xuống cấp xã, phường, giúp môi trường quản lý thông thoáng hơn, thuận lợi hơn.
ĐBQH Phạm Văn Hòa
Trong khi đó, cấp huyện ở ta là cấp trung gian và không có vai trò quyết định các vấn đề phát triển kinh tế – xã hội. Nếu lược bớt cấp này có thể giúp việc quản lý được thông suốt từ cấp tỉnh xuống cấp xã.
Theo tôi, thời điểm hiện nay là phù hợp để lược bỏ cấp trung gian nhưng phải làm từng bước chứ không thể nóng vội, dẫn đến hiệu quả cuối cùng lại không cao.
Có ý kiến cho rằng, toàn quốc có khoảng 705 đơn vị hành chính cấp huyện. Mỗi huyện trung bình có khoảng 150 đến 200 cán bộ, công chức, viên chức. Như vậy, sẽ tinh gọn tới hơn 141.000 người và ngân sách Nhà nước chi cho huyện sẽ giảm đến 20% nguồn chi ngân sách cho hệ thống quản lý hằng năm, ông đánh giá như thế nào về nhận định này?
Bản thân tôi cũng từng đưa ra những con số ước tính như vậy. Mỗi cấp huyện trung bình có khoảng 130 biên chế công chức (chưa tính đến biên chế viên chức) trong khi cả nước có hơn 705 đơn vị hành chính cấp huyện thì con số ngân sách dùng để trả lương cho hàng trăm nghìn người ở cấp này rất lớn.
Ngân sách Nhà nước là từ đâu? Chính là từ tiền thuế của người dân, doanh nghiệp. Người dân phải gồng mình để đóng góp vào ngân sách Nhà nước và trả lương cho bộ máy hành chính. Như vậy, nếu bỏ được cấp trung gian sẽ giảm được ngân sách rất lớn.
Ngoài chi phí lương, chúng ta còn có thể tiết kiệm được chi phí hành chính và chi phí đầu tư cơ sở vật chất.
Ngoài tiết kiệm ngân sách, mô hình chính quyền ba cấp, bỏ qua đơn vị hành chính cấp huyện sẽ có ưu điểm gì, theo đánh giá của ông?
Khi giảm bớt cấp trung gian có thể giúp bộ máy hành chính tinh gọn hơn, giảm chồng chéo và lãng phí nguồn lực.
Hơn nữa, việc bỏ cấp huyện có thể giúp quản lý Nhà nước tập trung và thống nhất hơn. Các quyết định của cấp tỉnh sẽ được triển khai nhanh chóng và đồng bộ đến cấp xã.
Việc bỏ cấp huyện cũng có thể giúp cấp xã có nhiều quyền tự chủ hơn trong quyết định và thực hiện các vấn đề của địa phương, qua đó giúp xã phát huy tiềm năng và lợi thế, đáp ứng tốt nhu cầu của người dân.
Ngoài ra, khi không bị giới hạn bởi địa giới hành chính cấp huyện, việc quy hoạch và phát triển kinh tế – xã hội được thực hiện tổng thể và hiệu quả hơn, cho phép các dự án phát triển được triển khai trên phạm vi rộng hơn.
Chấp nhận thay đổi vì tương lai phát triển
Lợi ích đã rõ, song theo ông, khi bỏ cấp huyện thì có vấn đề gì cần lưu ý?
Cấp huyện được hình thành từ ngày thành lập nước và việc lược bỏ cấp này là chưa có tiền lệ nên sẽ có rất nhiều vấn đề phát sinh và thực sự khó khăn.
Nếu bỏ cấp trung gian là cấp huyện sẽ bỏ được một nấc trong phân cấp, phân quyền (ảnh minh họa).
Lúc này đây có thể là sự hụt hẫng nhất định nhưng trong tương lai, chúng ta sẽ có thêm ngân sách để đầu tư vào phát triển và an sinh xã hội, giúp nâng cao đời sống người dân hơn.
Sau khi bỏ cấp huyện, khoảng cách giữa cấp tỉnh và cấp xã rất xa, nếu không có sự sắp xếp, điều chỉnh phù hợp sẽ dễ khiến cấp tỉnh khó có thể gần dân, sát dân.
Tiếp đó, khi bỏ cấp huyện, sẽ có hơn 140.000 công chức dôi dư. Dù có thể sắp xếp một phần nhân sự vào bộ máy mới nhưng vẫn có không ít người buộc phải tinh gọn.
Như vậy, cần tính toán, đưa ra biện pháp tối ưu nhất để những cán bộ, công chức, viên chức dôi dư được hưởng chính sách phù hợp nhất.
Bên cạnh đó cũng cần quan tâm tới tâm tư, nguyện vọng của những người đang ngồi ghế công chức hưởng lương ngân sách.
Hơn nữa, khi bỏ cấp trung gian, từ cấp tỉnh đến cấp xã ban đầu sẽ khó khăn vì trách nhiệm của người đứng đầu tỉnh, xã sẽ cao hơn.
Tăng cường nhân sự cho cấp xã
Vậy theo ông khi bỏ cấp huyện, cần phải thay đổi sắp xếp cấp xã như thế nào để phù hợp với mô hình tổ chức mới?
Theo tôi, trước hết cần hợp nhất các cấp xã cho gọn lại. Hiện nay có gần 11.000 xã và dù đã sáp nhập nhiều lần nhưng vẫn rất manh mún, có xã chỉ có 2.000 đến 3.000 dân, theo tôi là không hợp lý.
Trong thời đại công nghệ 4.0, hạ tầng thông tin liên lạc tốt, đường làng thôn xóm đã thuận lợi, việc hợp nhất các xã lại là phù hợp.
Sau khi sáp nhập, cần giao thêm nhiệm vụ, phân cấp phân quyền nhiều hơn để cấp xã thực hiện những vấn đề hiện đang thuộc thẩm quyền của cấp huyện.
Đơn cử, trong đầu tư xây dựng cơ bản, hiện huyện đang thực hiện một số nhiệm vụ. Vậy có thể tính toán để giao những dự án lớn cho tỉnh, còn những dự án nhỏ giao cho xã.
Đồng thời, cần tăng cường nhân sự, biên chế về cấp xã để họ có đủ năng lực để quản lý tất cả các mặt như: Dân cư, an sinh xã hội, trật tự an toàn xã hội, xây dựng nông thôn mới…
Bản thân công chức, viên chức cấp xã cũng cần nâng cao năng lực, trình độ để đảm nhiệm công việc ở quy mô, tầm vóc lớn hơn, trách nhiệm nặng nề hơn.
Khi bỏ cấp huyện mà không nâng tầm cấp xã lên sẽ để lỗ hổng rất lớn, ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi của người dân.
Với các thành phố lớn như Hà Nội hay TP.HCM, liệu có nên xem xét yếu tố đặc thù hay vẫn áp dụng như các tỉnh, thành khác, thưa ông?
Theo tôi, hai thành phố lớn Hà Nội hay TP.HCM là không ngoại lệ, rất cần bỏ cấp trung gian, đó là các quận. Thực tế, việc thực hiện bỏ cấp trung gian tại hai thành phố này còn dễ hơn các tỉnh, thành khác.
Bởi, dù hai thành phố này có dân số đông nhưng hạ tầng giao thông, thông tin liên lạc cùng các điều kiện khác rất thuận lợi. Khi một sự việc xảy ra chỉ cần thời gian ngắn là cán bộ có thể có mặt.
Điều chúng ta cần quan tâm nhất là việc bỏ cấp huyện ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào miền núi vì khi bỏ cấp trung gian, nhiều khi lãnh đạo tỉnh đi cả ngày chưa tới xã.
Về lâu dài, phần ngân sách tiết kiệm từ tinh giản, bỏ cấp trung gian có thể được sử dụng để nâng cấp hạ tầng thông tin ở các khu vực vùng sâu, vùng xa để có thể nâng cao việc quản lý hành chính.
Cảm ơn ông!
Thay mặt Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú đã ký Kết luận số 126-KL/TW ngày 14/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về một số nội dung, nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025.
Trong đó, có yêu cầu nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện); định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Xây dựng phương án tiếp tục sắp xếp cấp xã phù hợp với mô hình tổ chức mới, đề xuất tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cấp xã; Đề xuất chủ trương sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật, quy định của Đảng có liên quan, báo cáo Bộ Chính trị trong quý III/2025.
Giao Đảng ủy Công an Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan và các tỉnh ủy, thành ủy lãnh đạo, chỉ đạo triển khai Đề án tổ chức Công an 3 cấp, không tổ chức Công an cấp huyện, bảo đảm đúng mục tiêu, yêu cầu, tiến độ đề ra.
Nguồn: https://www.baogiaothong.vn/bo-cap-huyen-can-nang-tam-cap-xa-192250227231834731.htm
