Biến chứng cúm mùa nguy hiểm thế nào?

Trên thế giới, các quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia châu Âu đang đối mặt với các đợt dịch cúm nghiêm trọng.

Các bệnh viện đang phải đối mặt với tình trạng quá tải, trong khi việc tiêm vắc-xin vẫn là biện pháp phòng ngừa chính để ngăn ngừa sự lây lan của virus.

Hồi đầu tháng 1, số liệu thống kê của Viện các bệnh truyền nhiễm quốc gia Nhật Bản cho thấy lượng bệnh nhân mắc cúm mùa tại Nhật Bản trung bình một tuần đã đạt mức cao nhất kể từ năm 1999, trong đó xuất hiện những biến chứng đáng lo ngại liên quan đến não và phổi.

Số liệu thống kê từ hơn 5.000 cơ sở khám chữa bệnh trên cả nước Nhật Bản đã chỉ rõ, trong tuần (từ ngày 22-29/12/2024), đã có tổng số 317.812 ca mắc cúm mùa mới, tăng tới 100.000 ca so với tuần trước đó.

Tính trung bình, mỗi cơ sở y tế có thêm khoảng 64,39 ca, tăng 21,73 ca so với tuần trước, con số cao nhất kể từ khi bắt đầu công tác thống kê vào năm 1999.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cúm mùa là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra, lưu hành trên toàn cầu.

Virus cúm thường gây ra các triệu chứng như sốt, ho (thường là ho khan), đau đầu, đau cơ và khớp, mệt mỏi, đau họng và sổ mũi. Tại Việt Nam, theo Bộ Y tế, cúm A và cúm B là hai loại cúm phổ biến nhất.

Nghiên cứu này cũng ghi nhận sự lưu hành của cúm quanh năm, với các đỉnh dịch xen kẽ giữa các chủng và chủng phụ khác nhau.

Ngoài ra, cúm gia cầm là mối lo ngại đặc biệt vào dịp Tết khi nhu cầu tiêu thụ gia cầm tăng cao. Người dân cần thận trọng khi lựa chọn và chế biến gia cầm để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Theo thống kê từ Bộ Y tế, số ca mắc bệnh cúm thường tăng đột biến vào dịp Tết Nguyên đán. Nguyên nhân chủ yếu bao gồm thời tiết thất thường: Miền Bắc thường xuyên xuất hiện các đợt rét đậm, rét hại xen kẽ với nắng ấm, trong khi miền Nam có sự thay đổi nhiệt độ đột ngột giữa ngày và đêm, tạo điều kiện thuận lợi cho virus cúm phát triển.

Tập trung đông người: Các hoạt động mua sắm, du xuân, thăm người thân tạo cơ hội cho virus cúm lây lan nhanh chóng. Thói quen sinh hoạt thay đổi: Trong dịp Tết, nhiều người thức khuya, ăn uống không điều độ, làm suy giảm sức đề kháng, tạo điều kiện cho các bệnh nhiễm trùng.

Các loại cúm phổ biến dịp Đông- Xuân là cúm mùa: Do virus cúm type A và B gây ra, cúm mùa thường xuất hiện vào mùa đông – xuân với các triệu chứng như sốt cao, đau đầu, đau họng và mệt mỏi.

Cúm A/H1N1: Đây là một biến thể của virus cúm A, đã trở thành mối lo ngại lớn khi xuất hiện nhiều biến chủng mới. Triệu chứng ban đầu giống cúm mùa nhưng có thể trở nên nghiêm trọng nhanh chóng, đặc biệt ở người già và trẻ nhỏ.

Cúm A/H5N1: Virus cúm gia cầm H5N1 rất nguy hiểm, với tỷ lệ tử vong cao. Mặc dù hiếm gặp ở người, nhưng khi lây nhiễm, cúm A/H5N1 có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng về đường hô hấp.

Cúm B: Cúm B thường nhẹ hơn cúm A nhưng vẫn cần theo dõi cẩn thận. Virus cúm B ít biến đổi hơn, nhưng vẫn có khả năng gây ra các đợt dịch quy mô nhỏ.

Covid-19 (biến thể mới): Mặc dù không còn là đại dịch, Covid-19 vẫn tiếp tục xuất hiện các biến thể mới. Các chuyên gia dự báo có thể xuất hiện biến thể mới vào dịp Tết 2025, đòi hỏi người dân cần duy trì cảnh giác.

Theo các chuyên gia y tế, dấu hiệu nhận biết các loại cúm cụ thể là: Cúm mùa: Sốt từ 38-39°C, đau họng, mệt mỏi. Thời gian ủ bệnh từ 1-4 ngày.

Cúm A/H1N1: Sốt cao trên 39°C, ho khan, khó thở, có thể kèm theo tiêu chảy. Thời gian ủ bệnh từ 3-7 ngày.

Cúm A/H5N1: Sốt rất cao, khó thở nặng, đau ngực. Thời gian ủ bệnh từ 2-5 ngày.

Covid-19: Sốt, ho khan, mất khứu giác, vị giác. Thời gian ủ bệnh từ 2-14 ngày.

Để phòng chống các loại cúm mùa, bác sĩ Nguyễn Tuấn Hải, Hệ thống Tiêm chủng Safpo/Potec, cho rằng việc tiêm vắc-xin cúm hàng năm là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.

Vắc-xin cúm tứ giá bảo vệ chống lại bốn chủng virus cúm phổ biến. WHO từ lâu đã thiết lập các trạm quan trắc vi rút cúm mùa trên khắp thế giới (có cả ở Việt Nam) để phân lập, xác định vi rút cúm mùa lưu hành ở các khu vực (các vùng địa lý, khí hậu, Bắc bán cầu và Nam bán cầu…).

Từ đó dự đoán, xác định chủng vi rút cúm sẽ xuất hiện vào mùa đông xuân khu vực Bắc bán cầu (từ tháng 10 đến hết tháng 4 năm sau) và vào mùa đông xuân khu vực Nam bán cầu (từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm).

Từ việc xác lập được khả năng chủng vi rút cúm nào sẽ hoành hành ở đâu (Bắc và Nam bán cầu), WHO sẽ đưa ra các hướng dẫn về chủng vi rút cúm để sản xuất vắc-xin phòng cúm mùa cho các nhà sản xuất vắc-xin tuân theo và cung cấp cho thị trường theo thời gian tốt nhất (Bắc bán cầu là vào tầm tháng 8-9, còn Nam bán cầu là vào tháng 4-5 hàng năm).

Đó là lý do tại sao chúng ta sống ở Việt Nam lại cần tiêm vắc-xin cúm mùa mỗi năm 1 lần và vào thời điểm trước khi mùa bệnh cúm bắt đầu, cũng như cần tiêm đúng vắc-xin theo mùa đã được khuyến cáo.

Do Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, mùa cúm ở miền Bắc và miền Nam có thể lệch nhau chút về thời gian, nhưng vì nằm trọn vẹn ở Bắc bán cầu và theo khuyến cáo của WHO, nên tiêm đúng chủng loại vắc-xin Bắc bán cầu theo mùa, tức là bao trùm từ mùa đông năm nay tới hết mùa xuân năm sau. Điều đó có nghĩa, muốn chống lại dịch cúm mùa thì mỗi người dân nên tiêm vắc-xin vào mùa thu.

Với câu hỏi vắc-xin cúm chỉ tiêm ở trẻ nhỏ hay cả người trưởng thành, theo bác sĩ Nguyễn Tuấn Hải, cả người lớn và trẻ nhỏ đều cần tiêm vắc-xin cúm mùa để bảo vệ sức khỏe.

Bên cạnh đó, người dân cần vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, và tránh tiếp xúc gần với người bệnh.

Giữ gìn sức khỏe: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục và ngủ đủ giấc để tăng cường hệ miễn dịch. Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.

Uống nhiều nước: Uống nước, nước trái cây và súp ấm để tránh mất nước. Giảm đau và hạ sốt: Sử dụng paracetamol hoặc ibuprofen để giảm sốt và đau đầu. Thuốc kháng virus: Được sử dụng trong trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc có nguy cơ cao bị biến chứng