bệnh truyền nhiễm nguy hiểm vào mùa Đông Xuân

Bé gái N.L.D.C (14 tuổi, Hà Nội) đã đến Phòng khám Đa khoa Medlatec Thanh Xuân khám với triệu chứng sốt cao và phát ban đỏ khắp cơ thể.

Ảnh minh họa.

Ths.Trần Thị Kim Ngọc, chuyên ngành Nhi khoa tại Medlatec cho biết sau khi thăm khám, bác sỹ nhận thấy bé có tình trạng sốt cao, chảy dịch mũi và ban đỏ dạng dát sẩn. Ban phát triển theo trình tự từ sau gáy, trán, mặt và cổ, rồi lan dần xuống thân mình và tứ chi.

Khai thác bệnh sử, người nhà cho biết, trước khi đến khám, bé đã sốt cao 39 độ, kèm theo ớn lạnh và đau rát họng. Sau đó, ban đỏ dát sẩn xuất hiện rải rác sau tai và mặt rồi lan ra toàn thân.

Bé đã được gia đình đưa đi khám tại một phòng khám tư chuyên về Tai – Mũi – Họng, với kết quả xét nghiệm cúm 5 tác nhân âm tính và chẩn đoán viêm họng cấp do liên cầu, được kê đơn thuốc điều trị ngoại trú.

Tuy nhiên, vào ngày thứ ba của bệnh, bé C. bắt đầu sốt cao hơn 41 độ, người mệt mỏi và phát ban vùng mặt. Gia đình lo lắng và quyết định đưa bé đến Medlatec Thanh Xuân để tiếp tục khám. Với các triệu chứng lâm sàng đó, bác sỹ Ngọc nghi ngờ bé mắc bệnh sởi hoặc sốt xuất huyết Dengue và đã chỉ định làm xét nghiệm cận lâm sàng để chẩn đoán.

Kết quả xét nghiệm cho thấy các chỉ số khác đều bình thường, nhưng xét nghiệm sởi IgM cho kết quả dương tính. Do đó, bác sỹ chẩn đoán bé mắc sốt phát ban do sởi, kê đơn thuốc điều trị ngoại trú và hẹn tái khám mỗi ngày. Bác sỹ cũng hướng dẫn người thân cách chăm sóc và bổ sung chế độ dinh dưỡng cho trẻ.

Sau khi sử dụng thuốc điều trị, các triệu chứng của bé gái giảm dần mỗi ngày. Gia đình đã đưa bé quay lại Medlatec Thanh Xuân để tái khám. Đến ngày thứ 7, bé đã cắt sốt, ban bay hết và không còn các triệu chứng lâm sàng. Toàn trạng của bé ổn định.

Sởi là bệnh truyền nhiễm lây qua đường hô hấp do virus sởi gây ra. Bệnh này thường xuất hiện vào mùa đông xuân, chủ yếu ở trẻ em dưới 5 tuổi.

Virus sởi có khả năng tồn tại trong không khí và trên bề mặt đến 2 giờ, và một người mắc sởi có thể lây nhiễm cho 9-10 người tiếp xúc gần nếu họ chưa được tiêm chủng. Khả năng lây nhiễm cao nhất là vào thời điểm trước và sau khi phát ban 4 ngày.

PGS-TS.Nguyễn Thái Sơn, chuyên gia về vi sinh tại Hệ thống Y tế Medlatec cho biết, virus sởi có khả năng ức chế hệ miễn dịch rất mạnh mẽ. Người mắc sởi có nguy cơ cao bị các biến chứng về hô hấp, não, cơ tim, và tỷ lệ tử vong cũng rất cao.

Chính vì vậy, vắc-xin sởi là một biện pháp phòng ngừa quan trọng được Tổ chức Y tế Thế giới và nhiều quốc gia khuyến cáo sử dụng rộng rãi.

Kể từ khi vắc-xin sởi được triển khai tại Việt Nam từ năm 1985, tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ em đã giảm rõ rệt. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, bệnh sởi đã quay lại, không chỉ ở trẻ em mà cả người lớn, với nhiều trường hợp nghiêm trọng. Nguyên nhân là do một số người không tiêm hoặc tiêm không đủ liều, hoặc do mẹ không tiêm phòng khiến con sinh ra không có miễn dịch và dễ mắc bệnh.

Theo PGS-TS.Sơn, khuyến cáo mới nhất cho biết ở những vùng có nguy cơ cao, có thể tiêm vắc-xin sởi cho trẻ từ 9 tháng tuổi. Hệ thống tiêm chủng hiện nay cũng khuyến cáo tiêm đủ 2 liều: Liều 1 vào 9 tháng tuổi và liều 2 vào 18 tháng tuổi, có thể tiêm liều thứ 3 vào 4-6 tuổi. Việc tiêm đầy đủ 3 liều giúp trẻ có miễn dịch bền vững suốt đời.

Đối với bé gái trong câu chuyện trên, mặc dù đã tiêm một mũi sởi đơn và một mũi MR (sởi – rubella), nhưng chưa tiêm mũi nhắc lại. Vì vậy, bé có khoảng trống miễn dịch, dẫn đến khả năng bảo vệ cơ thể khỏi virus sởi bị yếu. Các bác sỹ của Medlatec đã khuyến cáo gia đình bé tiêm phòng vắc-xin sởi để phòng ngừa bệnh.

Các chuyên gia cũng chia sẻ cách dự phòng sau khi mắc sởi: Nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống chế độ dinh dưỡng hợp lý, điều trị ngay các nhiễm trùng, đặc biệt nhiễm trùng đường hô hấp, súc họng thường xuyên và uống đủ nước để giúp tăng cường đào thải virus. Cộng đồng cũng cần cách ly người bệnh để hạn chế lây lan, đeo khẩu trang khi ra ngoài, hạn chế tụ tập ở nơi kín gió.

Hiện nay, Bộ Y tế khuyến cáo 2 phương pháp chính để chẩn đoán sởi: Xét nghiệm IgM, phát hiện kháng thể IgM trong huyết thanh, tốt nhất là thực hiện từ ngày thứ 3 sau khi phát ban; và xét nghiệm PCR ở dịch đường hô hấp, tốt nhất là từ dịch tỵ hầu hoặc dịch họng trong 3 ngày đầu mắc bệnh.

Sau ngày thứ 5, độ nhạy của phương pháp PCR giảm và không được khuyến cáo sau ngày thứ 10. Cả 2 phương pháp xét nghiệm IgM và PCR đều đang được thực hiện rộng rãi tại tất cả các cơ sở của Hệ thống Y tế Medlatec.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), vắc-xin sởi đơn giá có thể tiêm cho trẻ em từ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi trong các vụ dịch như một biện pháp tăng cường chống dịch. Mũi vắc-xin này được xem như là mũi “sởi 0” và sau đó trẻ vẫn tiếp tục được tiêm chủng 2 mũi vắc-xin sởi theo lịch của chương trình tiêm chủng mở rộng vào lúc 9 tháng tuổi và 18 tháng tuổi.

Được biết, WHO đã có văn bản gửi Bộ Y tế đồng ý bổ sung thêm 260.000 liều vắc-xin phòng sởi cho độ tuổi từ 6 đến dưới 9 tháng. Bộ Y tế đang làm thủ tục xác nhận nguồn viện trợ để phân bổ cho các tỉnh có đề xuất, qua đó kịp thời tiêm chủng cho các đối tượng trẻ này.

Để kiểm soát dịch bệnh, CDC Hà Nội khuyến cáo người dân, đặc biệt là các gia đình có trẻ nhỏ, cần tuân thủ lịch tiêm chủng vắc-xin sởi. Trẻ từ 9 tháng tuổi cần tiêm mũi vắc-xin đầu tiên, nhắc lại mũi thứ hai ở 15 – 18 tháng và mũi thứ ba khi trẻ từ 4 – 6 tuổi. Đối với những trẻ có nguy cơ cao hoặc sống trong khu vực dịch, có thể cân nhắc tiêm sớm từ 6 tháng tuổi.

Các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng, việc tiêm chủng không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ mà còn giúp ngăn ngừa sự lây lan trong cộng đồng.

Bác sỹ Nguyễn Tuấn Hải, Hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho biết, tiêm chủng là biện pháp duy nhất để bảo vệ trẻ em và người lớn khỏi căn bệnh nguy hiểm tiềm tàng này. Các quốc gia trên thế giới bắt buộc phải đạt được và duy trì tỷ lệ bao phủ trên 95% với 2 liều vắc-xin sởi.

Trẻ em và người lớn cần chủ động tiêm ngừa vắc-xin sởi đầy đủ và đúng lịch để giúp cơ thể sản sinh kháng thể đặc hiệu với virus sởi, giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh sởi và các biến chứng nặng nề, với hiệu quả vượt trội lên đến 98%.

Bên cạnh đó, mỗi người cần chủ động vệ sinh mắt, mũi, họng hằng ngày, tăng cường dinh dưỡng, bổ sung các vitamin và khoáng chất thiết yếu để nâng cao sức đề kháng và hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể. Các biện pháp này sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh sởi và các bệnh truyền nhiễm khác, đặc biệt là trong mùa Đông Xuân.