Bệnh nhi mắc viêm não vì bệnh dại

Trẻ đã tiêm đủ 3 mũi vắc-xin phòng dại, nhưng vẫn xuất hiện các triệu chứng sốt, co giật, và yếu tay chân. Sau khi được điều trị tại bệnh viện địa phương mà tình trạng không cải thiện, gia đình đã chuyển trẻ đến Bệnh viện Nhi Trung ương. Hiện tại, bệnh nhi đang được điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực, Trung tâm Bệnh nhiệt đới của bệnh viện.

Các bác sỹ cho biết bệnh dại do virus dại lây truyền từ động vật sang người và ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương.

Dù có thể phòng ngừa bằng vắc-xin, khi bệnh dại đã có triệu chứng lâm sàng, tỷ lệ tử vong gần như đạt 100%. Trong 99% các trường hợp, chó nhà là nguyên nhân lây truyền virus dại sang người, mặc dù bệnh dại cũng có thể lây từ động vật hoang dã.

Trên toàn cầu, bệnh dại gây ra khoảng 59.000 ca tử vong mỗi năm, chủ yếu ở châu Á (59,6%) và châu Phi (36,4%). Tại Việt Nam, bệnh dại đã xuất hiện trong nhiều năm qua và trở thành một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, gây tỷ lệ tử vong gần 100% khi có triệu chứng lâm sàng.

Theo Cục Y tế dự phòng, từ năm 2017 đến 2021, trung bình mỗi năm ghi nhận hơn 70 trường hợp tử vong do bệnh dại. Trong năm 2024, cả nước đã ghi nhận hơn 80 ca tử vong do bệnh này tại 33 tỉnh, thành, với số ca tử vong cao tại các tỉnh Bình Thuận (10 ca), Đắk Lắk (7 ca), Nghệ An (7 ca) và Gia Lai (6 ca). Mặc dù đã có vắc-xin phòng ngừa, tỷ lệ tiêm phòng cho chó mèo tại một số khu vực vẫn thấp, khiến nguy cơ lây nhiễm virus dại vẫn rất cao.

Để ngăn ngừa bệnh dại, các bác sỹ khuyến cáo các gia đình tiêm vắc-xin cho thú nuôi, đặc biệt là chó, kể cả chó con. Ngoài ra, những người có nguy cơ cao (như bác sỹ thú y, người vận chuyển động vật, người thám hiểm hang động, công nhân xử lý virus, và những người đi du lịch đến các khu vực có dịch) cần tiêm vắc-xin phòng dại.

Khi bị động vật nghi mắc bệnh dại cắn, liếm vết thương hở, hoặc tiếp xúc với nước bọt của động vật, người bệnh cần rửa vết thương dưới vòi nước chảy trong ít nhất 15 phút càng sớm càng tốt.

Vết thương cần được vệ sinh bằng xà phòng, cồn iod, cồn 70 độ, hoặc các chất diệt khuẩn khác. Sau đó, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm vắc-xin phòng dại và huyết thanh kháng dại.

Cục Y tế dự phòng cảnh báo rằng, bệnh dại không có thuốc điều trị đặc hiệu nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa. Người dân cần chủ động tiêm vắc-xin cho tất cả các chó mèo, và tiêm nhắc lại theo khuyến cáo của ngành thú y.

Bên cạnh đó, tránh tiếp xúc với động vật có biểu hiện bất thường, đặc biệt là với trẻ em. Khi bị chó mèo cắn, cần rửa vết thương ngay lập tức dưới vòi nước chảy trong 15 phút, sau đó sát khuẩn bằng cồn 70% hoặc thuốc sát khuẩn.

Việc tiêm vắc-xin đầy đủ và đúng lịch là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh dại. Lịch tiêm vắc-xin thông thường bao gồm 5 mũi trong vòng 1 tháng (0-3-7-14-28 ngày). Nếu đã tiêm dự phòng, khi bị cắn, chỉ cần tiêm thêm 2 mũi mà không cần huyết thanh kháng dại.

Để giảm nguy cơ bệnh dại, Bộ Y tế khuyến cáo cần tăng cường việc quản lý đàn chó mèo, kiểm soát buôn bán thịt chó mèo, và xử lý nghiêm các cơ sở kinh doanh động vật không rõ nguồn gốc. Các cơ quan y tế và chính quyền địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền phòng ngừa bệnh dại, đặc biệt tại các khu vực có tỷ lệ tiêm vắc-xin thấp.

Chuyên gia cũng khuyến cáo việc tiêm vắc-xin phòng dại trước khi bị phơi nhiễm là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe. Mặc dù một số người lo ngại về tác dụng phụ của vắc-xin, nhưng các vắc-xin thế hệ mới đã giảm thiểu được các tác dụng phụ, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến hệ thần kinh.

Bác sỹ Nguyễn Tuấn Hải từ hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec khuyến cáo, việc tiêm vắc-xin phòng dại trước khi bị phơi nhiễm là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe. Việc tiêm vắc-xin sớm không chỉ giúp giảm số mũi tiêm cần thiết mà còn đơn giản hóa quá trình điều trị sau này.

Mặc dù nhiều người lo ngại về tác dụng phụ của vắc-xin, nhưng bác sỹ Hải cho biết, vắc-xin dại thế hệ mới sản xuất bằng công nghệ hiện đại đã giảm thiểu các tác dụng phụ, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh.

Bệnh dại hiện vẫn là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa. Bộ Y tế kêu gọi các cơ quan y tế và chính quyền địa phương tăng cường tuyên truyền về phòng chống bệnh dại, đặc biệt tại các khu vực có tỷ lệ tiêm vắc-xin thấp và tình trạng chó hoang chưa được kiểm soát.

Các cơ quan chức năng cũng cần giám sát chặt chẽ việc tiêm vắc-xin phòng dại cho vật nuôi, kiểm soát buôn bán động vật hoang dã và thịt chó mèo. Việc thực hiện các biện pháp này sẽ giúp giảm nguy cơ bệnh dại lây lan, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu số ca tử vong trong tương lai.

Bệnh dại vẫn là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa. Bộ Y tế kêu gọi người dân chủ động phòng ngừa bệnh dại để bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng.