Bến xuân ca

Giống như đôi má bầu bĩnh mọng sữa của con trẻ.

Giống như đôi mắt trong veo của tuổi thanh nữ thẹn thùng e ấp khiến đời thơ mộng và mềm mại:

“Mắt em như dáng thuyền soi nước

Tà áo em rung theo gió nhẹ thẹn thùng ngoài bến xuân”… (1)

Giống như nụ hoa mong manh bật lên từ cành khô khẳng khiu – đối cực giữa vẻ non tơ thơm phức với củi mục héo tàn.

May mà còn có Tết, Tết đến đúng hẹn khiến trái tim ta nẩy mầm xanh lá tươi xuân.

* * *

Xã hội đã chuyển mình trùng trùng biến thiên, sự đổi thay như những đợt sóng quét qua địa cầu, cuốn đi nhiều truyền thống cũ.

Sự chuyển dịch từ nông thôn lên thành thị. Nhiều lớp lang văn hóa của gia đình truyền thống bị công phá bong ra từng mảng miếng. Đổ vỡ, ly hôn nhiều hơn. Thế giới mở ra phẳng – nghiêng – dẹt đủ cả. Kỹ thuật số, công nghệ bao trùm. “Con AI” cũng len lỏi trong những vần thơ tình ngỡ chỉ độc quyền của tâm hồn thơ ngộ.

Trái tim cũng thế, đã đổi thay, nhưng có lẽ không hoàn toàn thay đổi. Bởi vì đâu dễ thay đổi trái tim!

Quanh năm ngày tháng vật lộn mưu sinh, những ngày giáp Tết, nhịp chuông đồng hồ chợt gõ nhịp cảnh báo: Tết sắp đến! Tết đến rồi! Và chúng ta, lớn, bé, già, trẻ lại… tất bật kiểu khác để chuẩn bị cho một đêm Giao thừa khép cái cũ, đón chào cái mới. Ai ai cũng thu xếp “tem tém việc lại”, và náo nức:

“Đường về nhà là vào tim ta

Dẫu nắng mưa gần xa

Thất bát, vang danh

Nhà vẫn luôn chờ ta”…(2)

Xin nhớ nhé, dù có “thất bát” hay “vang danh”, vinh hay nhục, giàu hay nghèo thì nhà vẫn luôn chờ ta ấp mặt về sông quê, chạm chân vào mạch nguồn ấm áp mảnh đất quê hương “chùm khế ngọt ngào” để nhận lấy nhựa sống.

Những chiều cuối năm lạnh giá, sân ga, bến tàu, sân bay, chỗ nào cũng ngập người. Người ta bỏ lại hết tất cả ở phố thị nhộn nhạo, về nhà!!! Nơi hứa hẹn bếp ấm, lửa hồng, lòng mẹ ôm ấp ta chữa lành mọi vết thương,…

Kể cũng kỳ lạ, dù đã xa quê nhà bao lâu, thì chỉ cần “chạm ngõ cửa ô”, “chạm cổng làng” lập tức chúng ta đã như hưởng trọn vẹn không gian, mùi vị thân quen của tuổi thơ, của lớp ký ức đầu đời.

Ấy vậy mà cũng thật thương lắm những người mang hồn lữ thứ, ở đâu cũng như “thiếu quê hương”. Lang bạt nửa đời, cha mẹ khuất bóng, căn nhà xưa của mẹ cha chẳng còn. Quanh năm “ở trọ” đô thành, chiều cuối năm một mình về lại chốn xưa, ngụp lặn hoài nơi nếp cũ cũng chẳng thấy được quê hương ngày xa xăm. Lại giống một người xa lạ ngơ ngác ngay giữa chốn chôn nhau cắt rốn, ngoái tìm hoài những thứ ngày xưa ơi…

“Giang hồ ta chỉ giang hồ vặt

Nghe tiếng cơm sôi cũng nhớ nhà”…(3)

Thế đấy, người lớn “nghèo lắm”, “chẳng có gì”. Cả đời mải miết kiếm tìm. Sông sâu chiều cuối năm, Tết đến, sương gió phôi pha mái đầu, chợt hỏi: Nơi đâu là chốn quê nhà?!

* *  *

Chuyện rằng, có một giáo sư đáng kính, thuở nước ta còn nghèo đói, thiếu ăn, ông đã đề xuất bỏ Tết Âm lịch, để tập trung thời gian lao động sản xuất. Nhưng đề xuất ấy vấp phải sự phản đối dữ dội từ xã hội.

Gần đây, cũng lại có một giáo sư đề nghị gộp “Tết Dương” với “Tết Ta”, học theo Nhật Bản, Singapore, … để bắt nhịp cùng đời sống toàn cầu, và tránh sự ngưng trệ quá lâu thời gian nghỉ “riêng kiểu người xứ ta”. Nhưng cuộc tranh luận giữa phe đồng thuận và phe phản đối cũng chưa khi nào bớt căng thẳng.

 Người Việt mình có truyền thống đặt tình cảm, gia đình, những giá trị văn hóa bền chặt lên cao hơn lợi ích kinh tế. Chính vì thế, bản tính người Việt mềm mại như dòng chảy của nước và cũng dũng mạnh, mạnh mẽ như nước – phải chăng vì thế một trong những hình ảnh biểu trưng của nền văn minh lúa nước này là các dòng sông lớn. Chính chất linh hoạt, dẻo dai ấy làm nên một cộng đồng bền vững, xưa nay chưa khi nào khuất phục trước gian nguy để luôn đi đến cái kết có hậu, một dân tộc chống ngoại xâm bao nghìn năm mà không bị đồng hoá, để tiếp tục vươn mình lớn bổng diệu kỳ, khát vọng bay lên như chú bé làng Gióng năm nào!

Những năm tháng này, sự lột xác nào cũng đau đớn, thậm chí mất mát và ẩn tàng cam go, vất vả. “Đêm qua, sân trước – một nhành mai” – Bình minh tươi sáng đang đến! Như mùa Xuân kia, bao thiên niên kỷ đồng hành cùng con người mà vẫn “trẻ mãi không già”, vượt qua tất cả, Xuân luôn về với đồng lúa, nương dâu, bãi bờ, làng mạc. Xuân luôn về với những trái tim biết mỉm cười với cỏ hoa đang nhú nụ, đơm bông…

Người trẻ khát khao rong thuyền ra biển lớn.

Người trải từng năm tháng phong ba lại như con thuyền nặng tình tìm về bến cũ.

“Nhà tôi bên chiếc cầu soi nước

Em đến tôi một lần

Bao lũ chim rừng hợp đàn trên khắp bến xuân”… (4)

Em chỉ đến tôi – một lần, mà đời tôi mãi mãi đổi thay…

Xuân về, hương trầm vương vít, mùi hoa cỏ thơm thơm giăng mắc mưa xuân, âm nhạc Văn Cao vút lên thánh thiện cho nhịp đời trùng lại. Và Xuân cũng như dòng chảy thời gian, dẫu có khác về niên đại đôi bờ, dẫu có chảy tràn qua đá sỏi cứng rắn hay đồng đất khô cằn, thì đúng hẹn… Xuân trong trẻo vẫn lại về với thế gian!

____________

Chú thích:

(1), (4): Ca khúc Bến xuân – Văn Cao

(2): Ca khúc “Đi về nhà” – Hứa Kim Tuyền, Đen Vâu

(3): Trích bài thơ “Giang hồ” – Phạm Hữu Quang.

Chân Nguyên