Bắc Kinh đang ‘chơi trò’ của ông Trump theo cách của mình

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung Quốc: Bắc Kinh đang ‘chơi trò’ chơi của ông Trump theo cách của mình. (Nguồn: setav.org)

Trong tháng qua, thông qua một loạt cuộc gọi điện thoại và cố gắng “chiều theo” ý của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Canada và Mexico đã hai lần thành công trong việc chống lại các mức thuế quan toàn diện của Nhà Trắng, ít nhất là được hoãn lại tạm thời.

Trong khi đó, các quan chức Trung Quốc đã thực hiện một chiến thuật khác. Tờ Foreign Policy ví von, “giống như một võ sĩ quyền anh đã dày dạn kinh nghiệm trong hiệp đầu tiên của một cuộc đấu, thay vì lao vào, Bắc Kinh dường như đang tìm cách bảo toàn năng lượng của mình. Trung Quốc đang chơi trò của ông Trump theo cách của riêng mình”.

Chiến tranh thương mại đang nóng lên

Vòng áp thuế mới nhất của ông Trump đã gây nên phản ứng thách thức từ phía Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm (Lin Jian) mới đây đã lên tiếng rằng – “Nếu chiến tranh là điều Mỹ muốn, dù là chiến tranh thuế quan, chiến tranh thương mại hay bất kỳ loại chiến tranh nào khác, Bắc Kinh sẽ ‘quyết đấu’ đến cùng”.

Cho đến nay, Nhà Trắng đã áp mức thuế bổ sung 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu của Trung Quốc từ ngày 4/2, sau đó vừa tăng thêm 10% nữa trong tuần qua; đồng thời, đe dọa sẽ áp dụng thêm nhiều biện pháp nữa – cũng như kiểm soát chặt chẽ hơn đối với đầu tư của Mỹ vào Trung Quốc.

Lập trường cứng rắn này cộng hưởng với chiến lược “ngoại giao chiến binh sói” – từng xuất hiện trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump, được bình luận là một sự thay đổi trong phong cách ngoại giao của Trung Quốc, đã được tính toán để đối ứng với những bất ổn từ Washington.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, ẩn sâu bên trong lời lẽ cứng rắn của Trung Quốc không phải là những hành động ưu tiên chuẩn bị cho một cuộc xung đột quân sự sắp xảy ra. Thay vào đó, Bắc Kinh đang tập trung vào tăng trưởng kinh tế, nhấn mạnh mục tiêu 5% cho năm 2025.

Vừa mới đây, phát biểu tại Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc Trung Quốc khóa XIV (Nhân đại), Thủ tướng Lý Cường cũng đã tuyên bố, “Trung Quốc cần phải sẵn sàng cho “những thay đổi chưa từng thấy trong một thế kỷ … đang diễn ra trên khắp thế giới với tốc độ nhanh hơn”.

Thủ tướng Lý Cường cũng tuyên bố Bắc Kinh sẽ huy động 500 tỷ Nhân dân tệ để tái cấp vốn cho các ngân hàng nhà nước, nhằm mục đích bù đắp tác động của thuế quan trong năm nay. Việc tập trung vào tăng trưởng kinh tế cho thấy Trung Quốc có thể ưu tiên sự ổn định hơn là chiến tranh, nhưng đồng thời sẽ không né tránh tranh chấp thương mại.

Còn ở chiều ngược lại, giới quan sát cũng cho rằng, có những diễn biến cho thấy khả năng phía Mỹ cũng không chuẩn bị cho chiến tranh.

Trong khi đó, các tín hiệu khác, lại cho thấy một con đường cho chính sách đối ngoại không hoàn toàn đối kháng giữa Mỹ-Trung Quốc, chẳng hạn như điểm chung tiềm năng về các vấn đề, bao gồm cả vấn đề Ukraine.

Trong Chiến tranh Lạnh, Liên Xô đã có thuật ngữ “lời cảnh báo cuối cùng của Trung Quốc” để ám chỉ các mối đe dọa ngoại giao liên tục, nhưng không được thực thi của Bắc Kinh – ngụ ý rằng, chúng không có hậu quả thực sự.

Tuyên bố gần đây của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm cũng có thể được coi là một lần nữa lặp lại những lời cảnh báo này. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Trung Quốc đã thể hiện sức mạnh của mình theo một cách khác, nỗ lực củng cố nội lực, năm nay họ tiếp tục cam kết tăng 7,2% chi tiêu quân sự.

Tuy nhiên, trong khi chiến tranh với Mỹ dường như không phải là mục tiêu của Trung Quốc, thì lại xuất hiện dấu hiệu đáng lo ngại về mức độ nóng lên của cuộc chiến tranh thương mại. Bắc Kinh đã tham gia vào cuộc chơi thuế quan của Mỹ trong gần 8 năm, có nghĩa là họ đã chuẩn bị cho sự trở lại của ông Trump tốt hơn các đồng minh của Washington.

Một cuộc chiến thương mại có nghĩa là sẽ không có bên nào chiến thắng. Một cuộc thi đấu cho đến người cuối cùng, trong đó nó đã gây ra tổn hại lớn cho cả hai bên. Thực tế là, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có vẻ cởi mở hơn trong việc đưa ra biện pháp kích thích, cho thấy Bắc Kinh cũng không chắc chắn rằng họ sẽ là người đứng vững sau các đòn trả đũa thuế quan.

Giới quan sát bình luận, cho đến hiện tại, Bắc Kinh dường như khá thoải mái khi công khai thể hiện sự cứng rắn, thay vì che giấu dưới những lời nói tốt đẹp. Các nhà ngoại giao của họ nhận thức rõ rằng, so với Mexico hay Canada, nền kinh tế của họ có đòn bẩy lớn hơn đối với Mỹ.

Bắc Kinh cũng đã sẵn sàng đáp trả những lời cảnh báo mạnh mẽ bằng những lời thậm chí còn mạnh mẽ hơn, bởi đây có thể là cách tiếp cận duy nhất để đạt được thỏa thuận với chính quyền Tổng thống Trump. Tuy nhiên, từ lời nói đến hành động lại là một vấn đề hoàn toàn khác.

Câu trả lời dứt khoát từ Bắc Kinh

Khi Tổng thống Donald Trump gia tăng áp lực kinh tế lên Trung Quốc trong tuần qua, Bắc Kinh đã gửi lại thông điệp rằng – sự trỗi dậy của họ sẽ không bị gián đoạn.

Cuộc họp Lưỡng viện diễn ra tại thủ đô Bắc Kinh từ 4-10/3, tiết lộ các kế hoạch và định hình phát triển cho nền kinh tế thứ hai thế giới trong năm tới, là bối cảnh lý tưởng để Bắc Kinh chính thức đưa ra một phản ứng rõ ràng. Vậy mục tiêu hàng đầu trong danh sách ưu tiên của họ là gì?

… Là thúc đẩy nhu cầu của người tiêu dùng để đảm bảo nền kinh tế Trung Quốc không cần phải dựa vào xuất khẩu để giữ vững mức tăng trưởng đang có dấu hiệu chậm lại. Và mục tiêu tiếp theo là nỗ lực biến đất nước thành một siêu cường công nghệ, bằng cách tăng cường đầu tư và thu hút vào khu vực tư nhân.

CNN bình luận, Bắc Kinh đang thực hiện những động thái này khi họ chuẩn bị cho những gì có thể là một cuộc đối đầu kinh tế kéo dài với Mỹ. Phát biểu trước hàng nghìn đại biểu tại Đại lễ đường Nhân dân Bắc Kinh, người đứng đầu chính phủ Trung Quốc, Thủ tướng Lý Cường khẳng định, vượt qua khó khăn, nền kinh tế Trung Quốc sẽ “tiến đến tương lai một cách vững chắc”.

“Sự tự tin” là một từ thông dụng không chính thức xuất hiện nhiều lần trong sự kiện chính trị quan trọng của Trung Quốc. Nó đã được sử dụng gần một chục lần trong một cuộc họp báo do các ông trùm kinh tế Trung Quốc tổ chức, được đưa tin trên các phương tiện truyền thông và khéo kéo cài vào những câu kết trong các bài phát biểu của Thủ tướng Lý Cường rằng – “sự tự tin tạo nên sức mạnh”.

Một số người cho rằng, sự lạc quan đó có thể là khát vọng nhiều hơn là hiện thực. Bởi ở hiện tại, không ít người Trung Quốc đang hướng đến tương lai với sự không chắc chắn, nên họ sẵn sàng tiết kiệm hơn là chi tiêu. Trong khi những người trẻ tuổi đang phải vật lộn để tìm việc làm và cảm giác “chênh vênh” trong cuộc sống vẫn đeo bám.

Nhưng không giống như năm ngoái, nền kinh tế Trung Quốc đang bước vào năm 2025 với các cú hích từ những thành công làm thay đổi thế giới của các doanh nghiệp tư nhân và giới công nghệ. Và trong khi sự trở lại của ông Trump khiến Bắc Kinh lo ngại về rủi ro kinh tế, thì họ cũng đang dần tự tin với cơ hội trỗi dậy của chính mình.

Tâm trạng này không chỉ lan tỏa trong các hành lang quyền lực. Trên các con phố của thủ đô Bắc Kinh, những chiếc xe điện nội địa sáng bóng len lỏi qua dòng xe cộ, trong đó có cả những chiếc xe của BYD – đối thủ cạnh tranh ngang ngửa với Tesla của tỷ phú Mỹ Elon Musk về doanh số bán hàng toàn cầu.

Ngay sau đó là sự kiện bộ phim hoạt hình phá vỡ mọi kỷ lục phòng vé “Na Tra 2” và thành công đột phá của công ty AI tư nhân Trung Quốc DeepSeek với mô hình phát triển gây sốc cho Thung lũng Silicon và làm đảo ngược các giả định của phương Tây về chi phí liên quan đến AI.

Wang Yiwei, Giám đốc Viện Quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, cho biết, năm ngoái, mọi người có thể đã bị ảnh hưởng bởi câu chuyện rằng, Trung Quốc đang suy thoái, rằng Trung Quốc đã đạt đến đỉnh cao. “Chúng tôi vẫn còn nhiều khó khăn. Tất nhiên, chúng tôi vẫn còn nhiều vấn đề, nhưng không phải là chúng tôi đã đạt đến đỉnh cao của Trung Quốc”, ông Wang Yiwei tự hào nói.

Vào một buổi chiều trong tuần gần đây tại trung tâm thành phố Bắc Kinh, một số người qua đường được CNN phỏng vấn đã chỉ ra rằng, sự cạnh tranh với Mỹ chính là dấu hiệu cho thấy sức mạnh ngày càng tăng của đất nước họ.

“Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng hiện nay và điều đó đã thu hút sự chú ý của quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ, nhưng đó có thể không phải là điều tồi tệ. Việc Tổng thống Trump tăng thuế là sự cạnh tranh… (và) nếu không có sự cạnh tranh thì có lẽ sự phát triển độc lập của Trung Quốc sẽ không bền vững”, một sinh viên y khoa Trung Quốc nói.