Bà Haley đang cố gắng lôi kéo cử tri độc lập và ôn hòa, cũng như tăng chỉ trích Trump với hy vọng không phải chấm dứt chiến dịch tranh cử ngay ở bang nhà Nam Carolina.
Khi bà Nikki Haley thông báo tranh cử tổng thống gần một năm trước, cựu tổng thống Donald Trump có vẻ yếu thế trong đảng Cộng hòa và bang quê nhà Nam Carolina được xem là lợi thế mạnh mẽ của bà.
Tuy nhiên, bang mà bà từng giữ hai nhiệm kỳ thống đốc đang tiềm ẩn nguy cơ trở thành nơi đặt dấu chấm hết cho chiến dịch tranh cử của Haley. Ông Trump đã có hai chiến thắng liên tiếp với hơn 50% tỷ lệ ủng hộ trong vòng sơ bộ tại bang Iowa và New Hampshire. Nam Carolina sẽ là nơi tiếp theo tổ chức bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa vào cuối tháng 2.
Bà Haley đang đặt mục tiêu vượt qua mốc 43%, tỷ lệ ủng hộ mà bà giành được trong cuộc bầu cử sơ bộ ở bang New Hampshire tháng trước. Bà cho biết cũng cần tiếp tục tăng tỷ lệ ủng hộ trong những chặng đua sắp tới.
Các cuộc khảo sát cho thấy cựu thống đốc Nam Carolina giành được ủng hộ thấp hơn nhiều mốc đặt ra trong cuộc khảo sát dư luận ở bang, với tỷ lệ trung bình 32%, trong khi ông Trump là 63%.
Cuộc thăm dò được Washington Post – Đại học Monmouth tiến hành gần đây chỉ ra các cử tri sơ bộ đảng Cộng hòa ở Nam Carolina bắt đầu quay lưng với bà sau khi Haley ngày càng quyết liệt hơn trong chỉ trích ông Trump.
Cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley phát biểu tại sự kiện vận động ở Conway, bang Nam Carolina ngày 28/1. Ảnh: AP
Hy vọng tốt nhất để cựu đại sứ Mỹ tránh thất bại đau đớn ở sân nhà là phải vận động được lượng lớn cử tri ôn hòa và độc lập, những người không muốn thấy ông Trump là ứng viên của đảng Cộng hòa.
“Tôi sẽ rất vui mừng nếu chúng tôi giành được lá phiếu từ những cử tri độc lập. Tôi đang cố gắng giành được phiếu bầu của tất cả”, bà Haley nói trong một sự kiện ở bang Nam Carolina tháng trước.
Bà sau đó chỉ trích đảng Cộng hòa vì tự cô lập. “Đó chính là vấn đề của đảng Cộng hòa. Họ đẩy mọi người ra xa. Họ nói với cử tri rằng nếu bạn không thích chúng tôi, bạn không được phép ở gần chúng tôi. Đó là lý do họ mất phiếu bầu cho ứng viên tổng thống”, bà nói.
Haley dường như đã lấy được lòng một số cử tri bang Nam Carolina. Bill Adams, doanh nhân về hưu 78 tuổi, người đã hai lần bầu cho bà trở thành thống đốc và hai lần bầu cho ông Trump trở thành tổng thống, cho biết nhiều khả năng sẽ bỏ phiếu cho Haley.
Tuy nhiên, ông muốn chờ xem mọi thứ diễn biến thế nào trước vòng bầu cử sơ bộ. “Rất nhiều điều có thể xảy ra trong thời gian đó”, ông nói.
Pam Nester, giám đốc bất động sản 53 tuổi ở Camden, Nam Carolina, cho biết bà định ủng hộ Haley dù từng bỏ phiếu cho ông Trump trong hai cuộc bầu cử năm 2016 và 2020. “Bà ấy ổn định và lý trí hơn”, Nester nhận xét về Haley.
Tuy nhiên, nền tảng ủng hộ ông Trump ở bang rất vững chắc.
“Chúng tôi trân trọng những gì bà ấy đã làm cho bang. Nhưng bà ấy chưa sẵn sàng để trở thành tổng thống”, Tommy Zombik, chủ doanh nghiệp 65 tuổi, nói khi tham dự sự kiện của bà Haley ở Hilton Head.
Zombik cho biết ông không tin các cuộc thăm dò cho rằng bà Haley sẽ là ứng viên mạnh mẽ hơn so với Tổng thống Joe Biden của đảng Dân chủ. Song Trump là ứng viên tiềm năng cho nhiệm vụ đó.
“Họ giáng những đòn chí mạng vào Trump, song ông ấy vẫn trỗi dậy”, ông nói.
David Urban, cựu cố vấn của ông Trump, nói rằng sự hiện diện của bà Haley trên đường đua tranh cử khiến đảng Cộng hòa bị phân tâm, lãng phí tài nguyên và gây ra những bất bình.
“Không ai trong đội ngũ tranh cử của ông Trump nghĩ rằng cuộc đối đầu với ông Biden sẽ dễ dàng. Đó sẽ là con đường rất chông gai và khó khăn. Mọi người cần phải đoàn kết và cùng nhau chiến đấu. Nhưng bây giờ điều đó là không thể khi bà ấy cố gắng châm ngòi ngọn lửa chống Trump”, Urban nói.
Bất chấp hai thất bại ban đầu, bà Haley lạc quan rằng vòng bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa mới chỉ bắt đầu. Ngoài Iowa và New Hampshire, vòng bầu cử sơ bộ sẽ đi qua 48 bang khác ở Mỹ trước khi kết thúc tại hội nghị toàn quốc đảng Cộng hòa vào tháng 7.
“Tôi sẽ không từ bỏ. Chúng tôi còn rất nhiều cơ hội để cố gắng. Và tôi quyết tâm đi tới cuối hành trình. Tôi sẽ tiếp tục, miễn là chúng tôi có thể ngày càng thu hẹp khoảng cách với đối thủ”, bà Haley nói tuần trước.
Những bình luận như vậy ngày càng khiến ông Trump tức giận khi cựu tổng thống muốn nhanh chóng chiến thắng vòng bầu cử sơ bộ để dồn sức cho cuộc đối đầu với ông Biden. Trong bài đăng trên mạng xã hội tuần trước, ông Trump nói rằng “Nikki Haley đang bị các đối thủ chính trị của chúng ta mua chuộc”. Cựu tổng thống trong một bài đăng khác khẳng định ngày càng nhiều người Mỹ “không thích Haley”.
Trước thất bại ở Iowa và New Hampshire, bà Haley chưa từng thua trong cuộc bầu cử nào. Khi tranh cử thống đốc Nam Carolina năm 2020, Haley đã dễ dàng vượt qua các đối thủ để chiến thắng.
“Bà ấy quyết tâm thực hiện nó, như những người chơi bài chọn đặt cược tất cả”, Ralph Norman, nghị sĩ Cộng hòa duy nhất ở bang ủng hộ bà Haley, nói.
Cựu thống đốc Nam Carolina đã vận động gây quỹ rất tốt kể từ khi bà trở thành rào cản cuối cùng của ông Trump trong cuộc đua. Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo điều này có thể giảm nếu bà không có màn thể hiện tốt ở Nam Carolina. Bà Haley cũng sẽ cần nguồn tài chính khổng lồ để cạnh tranh quyết liệt với ông Trump vào ngày 5/3, thời điểm 16 bang đồng loạt bỏ phiếu bầu cử sơ bộ.
Norman dự đoán bà Haley sẽ có màn thể hiện tốt ở Nam Carolina, nhưng không thể chiến thắng Trump. Chiến thắng ở Nam Carolina sẽ là cột mốc mới trong cuộc đua tranh đề cử của Trump. Kể từ năm 1980, người thắng ở bang này thường trở thành ứng viên cuối cùng của đảng Cộng hòa.
Tại các sự kiện của bà Haley cuối tháng trước, nhiều cử tri độc lập và đảng Dân chủ đã có mặt. “Tôi không muốn bầu cho Trump hay Biden. Đã đến lúc một phụ nữ phải gánh vác vai trò này, khi những người đàn ông đã thất bại”, Terry MacKenzie, cử tri Dân chủ tại sự kiện ở Hilton Head, nói.
Cựu tổng thống Donald Trump (giữa) cùng nhóm trợ lý nòng cốt tại Des Moines, bang Iowa, ngày 15/1. Ảnh: Reuters
Nhiều người tin bà Haley vẫn có cơ hội. Katon Dawson, cựu chủ tịch đảng Cộng hòa ở bang Nam Carolina ủng hộ Haley, nói rằng dân số bang tăng nhanh đồng nghĩa số cử tri đăng ký tăng thêm khoảng 400.000 so với khi bà Haley là thống đốc năm 2016. Nhiều người trong số họ đến từ các bang ít bảo thủ hơn ở miền bắc nước Mỹ.
“Chúng tôi phải xem liệu có thể giành ủng hộ từ họ hay không, song tin rằng có thể. Chúng tôi sẽ giành được đủ số cử tri độc lập để chiến thắng bất kỳ cuộc đua nào”, Dawson nói.
Bà Haley đã mô tả ông Trump quá già để gánh vác trọng trách của tổng thống, cũng như không có khả năng giành chiến thắng trong cuộc đối đầu với ứng viên Dân chủ và bị ảnh hưởng nhiều bởi các vụ truy tố. Bà đổ lỗi cho cựu tổng thống về thực trạng của chính trường Mỹ.
“Ông ấy khiến cho nó trở nên hỗn loạn”, bà nói.
BJ Hopper, 81 tuổi, tự mô tả mình là người không bao giờ ủng hộ Trump, không tin bà Haley sẽ chiến thắng cựu tổng thống. Song bà vẫn tham dự sự kiện vận động tranh cử của Haley tuần trước và hy vọng cựu đại sứ chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ của bang sắp tới.
“Đó sẽ là phép màu”, Hopper nói.
Thanh Tâm (Theo WSJ, AP, USA Today)
