Chế độ ăn nhiều đường làm nồng độ insulin trong máu cao, lắng đọng axit béo trong gan tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.
Gan nhiễm mỡ xảy ra khi mỡ, chất béo dư thừa tích tụ trong các tế bào gan, nguyên nhân phổ biến nhất là do bia rượu. Chế độ ăn uống không khoa học như nhiều đồ ăn chiên rán, giàu đường và chất đạm tăng khả năng mắc gan nhiễm mỡ không do rượu bia.
Tiến sĩ, bác sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết ăn nhiều đồ ngọt có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ theo nhiều cơ chế. Các loại đường như sucrose, glucose, fructose chuyển hóa thành glycogen và dự trữ trong gan. Khi cơ thể cần năng lượng, gan thủy phân glycogen thành glucose đưa vào máu. Nếu chỉ nạp một lượng đường vừa phải, như ăn trái cây tươi, gan làm tốt vai trò chuyển hóa.
Tiêu thụ thực phẩm giàu sucrose, glucose, fructose khiến gan hoạt động liên tục, dẫn đến quá tải. Trường hợp cơ thể dư thừa năng lượng, gan chuyển đổi đường này thành chất béo. Quá trình tích tụ chất béo dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Đường từ bánh kẹo tăng nguy cơ hình thành mỡ trong gan. Ảnh: Freepik
Thói quen ăn nhiều đồ ngọt còn dễ dẫn tới thừa cân, béo phì, tiểu đường type 2. Lượng calo không được chuyển hóa hết thành năng lượng tích trữ dưới dạng mỡ béo triglyceride trong gan, khiến gan nhiễm mỡ. Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Diabetes Investigation của Hiệp hội Nghiên cứu bệnh tiểu đường châu Á (AASD), nhiều bệnh nhân tiểu đường type 2 mắc gan nhiễm mỡ.
Chế độ ăn nhiều đường còn thúc đẩy kháng insulin, làm glucose không thể xâm nhập vào tế bào, tích tụ trong máu. Tuyến tụy tăng tiết insulin để cân bằng lượng đường trong máu. Nồng độ insulin cao tăng lượng chất béo trung tính, lắng đọng axit béo trong gan.
Ở người khỏe mạnh, lượng mỡ chỉ chiếm 3-5% trọng lượng gan. Lượng mỡ vượt quá 5% là gan nhiễm mỡ nhẹ, 10-25% nhiễm mỡ mức độ vừa. Gan nhiễm mỡ nặng khi chỉ số này hơn 30%.
Gan nhiễm mỡ thường phát triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng, dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác. Nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến rối loạn chức năng gan, viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan, ung thư gan.
Bác sĩ Khanh cho biết nhiều người Việt mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Khoảng 20-35% gan nhiễm mỡ triển thành gan mạn tính, xơ gan. Hiện chưa có thuốc đặc trị bệnh gan nhiễm mỡ. Các phương pháp điều trị chỉ giảm triệu chứng, ngăn không cho bệnh tiến triển nặng.
Mọi người cần tính toán lượng đường nạp vào cơ thể mỗi ngày. Nên có chế độ dinh dưỡng hợp lý như tăng cường chất xơ và protein tốt; hạn chế chất béo, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng hợp lý. Ưu tiên ăn trái cây tươi thay vì bánh ngọt, kem, chè; giảm sử dụng nước ngọt, đồ uống có đường.
Cắt giảm thực phẩm chứa đường tinh luyện như bánh mì, ngũ cốc ăn liền, nước sốt… Hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá; tránh thức khuya; tiêm vaccine viêm gan virus A, B; điều trị các bệnh lý về gan cũng phòng nguy cơ gan nhiễm mỡ.
Trịnh Mai
Độc giả có thể đặt câu hỏi về bệnh tiêu hóa tại đây để bác sĩ giải đáp.
