Những viên đá bị sứt mẻ, được tạo hình một cách có chủ ý từ đá núi lửa, đã được khai quật từ một mỏ đá ở khu vực Korolevo bên bờ sông Tysa phía Tây Ukraine vào những năm 1970. Sử dụng phương pháp mới, các nhà khảo cổ đã xác định niên đại của các lớp đá trầm tích bọc quanh các công cụ này là hơn 1 triệu năm tuổi.
Những viên đá lạ tưởng như bỏ đi này thực chất là báu vật khảo cổ vô giá, bởi là bằng chứng sớm nhất về sự hiện diện của con người ở châu Âu.
“Đây là bằng chứng sớm nhất về loài người xuất hiện ở châu Âu được ghi lại trong lịch sử”, ông Mads Faurschou Knudsen, nhà địa vật lý tại Đại học Aarhus ở Đan Mạch và đồng tác giả của nghiên cứu, nói.
Công cụ đá cổ xưa được khai quật ở Ukraine. Ảnh: NATURE
Ông cho biết, hiện không rõ tổ tiên nào của loài người đã chế tạo ra các công cụ này, nhưng đó có thể là Homo erectus, loài đầu tiên đứng thẳng và biết dùng lửa.
Homo erectus, một loài cực kỳ đặc biệt của chi Người (Homo) có thể bao gồm trên dưới 10 loài. Homo sapiens chúng ta cũng thuộc chi này nhưng là loài có tuổi đời thấp nhất, trong khi Homo erectus có thể là loài cổ xưa nhất, xuất hiện trên hành tinh từ hơn 2 triệu năm trước.
Họ đã đem đến nhiều đột phá mới để tạo ra thế giới con người hoàn toàn khác biệt so với thế giới của các vượn nhân hình tiền nhiệm. Độc đáo nhất chính là khả năng chế tác công cụ đá theo kiểu “công nghiệp”, tức tuân theo một kỹ thuật chung, được truyền qua các thế hệ, từ từ cải tiến, nâng cấp.
“Chúng tôi không có di tích hóa thạch, nên đây chỉ là một giả thiết”, ông Roman Garba, nhà khảo cổ học tại Viện Hàn lâm Khoa học Séc và đồng tác giả, cho biết. Ông nói thêm rằng những công cụ bằng đá này có thể được sử dụng để cắt thịt hoặc cạo da động vật.
Theo các nhà nghiên cứu, những công cụ này có thể có niên đại lên tới 1,4 triệu năm, nhưng một số chuyên gia khác tin rằng chúng có thể chỉ hơn 1 triệu năm tuổi, đặt chúng vào cùng khoảng niên đại với các công cụ cổ xưa khác được khai quật ở Tây Ban Nha.
Ông Rick Potts, người chỉ đạo chương trình nguồn gốc con người của Viện Smithsonian (Mỹ), cho biết, những công cụ bằng đá cổ đại nhất thuộc loại này đã được khai quật ở miền Đông châu Phi và có niên đại cách đây 2,8 triệu năm. Địa điểm ở Ukraine rất có ý nghĩa vì “đây là địa điểm lâu đời nhất ở phía bắc”, cho thấy rằng những người đầu tiên di dời khỏi châu Phi với những công cụ này có thể đã sinh sống trong các môi trường đa dạng.
“Những người tiền sử với công cụ bằng đá cổ xưa này có thể xâm chiếm khắp mọi nơi từ Iberia (Tây Ban Nha) ấm áp đến Ukraine băng giá – bằng chứng cho một khả năng thích ứng đáng kinh ngạc”, ông Potts giải thích.
Đây không phải lần đầu tiên các báu vật từ loài người khác xuất hiện ở Korolevo.
Mảnh đất này chứa nguồn nguyên liệu thô cho con người thời đại đồ đá. Hiện tại, với lớp hoàng thổ và đất nhạt tích tụ sâu 14 m, nó hứa hẹn phơi bày thêm vô số hiện vật thú vị.
Các hiện vật thuộc 7 thời kỳ khác nhau đã được khai quật tại đây từ năm 1974, có niên đại gần đây nhất là 30.000 năm, còn xưa nhất chính là báu vật vừa được phát hiện.
Nghiên cứu mới vừa được công bố trên tạp chí khoa học Nature.
Minh Hoa (t/h theo Người Lao Động, Tiền Phong)
