Buổi làm việc của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội với Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội
Đề xuất này không mới và đã được Bộ GD&ĐT ban hành ở một số văn bản quy phạm pháp luật, nhằm tạo điều kiện cho lĩnh vực đào tạo nghệ thuật đang gặp những khó khăn mang tính đặc thù. Tuy nhiên, ngay sau buổi làm việc, dư luận đã xôn xao nhiều ý kiến trái chiều. Văn Hóa đã có cuộc trao đổi vào chiều 7.3 với Hiệu trưởng Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội để làm rõ hơn về vấn đề này.
Đã có quy định của Bộ GD&ĐT
Chia sẻ với Văn Hóa, Hiệu trưởng Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội, PGS.TS Nguyễn Đình Thi cho biết: “Chúng tôi chỉ đề xuất cho NSND có bằng thạc sĩ đang giảng dạy ở tại trường được tính tương đương tiến sĩ để đáp ứng tiêu chí: Cần 5 tiến sĩ theo quy định khi mở mã ngành, đảm bảo điều kiện chất lượng đào tạo và xác định chỉ tiêu về đội ngũ cho các ngành theo Thông tư 08 của Bộ GD&ĐT. Đề xuất này không mới, đã được đưa ra từ hơn một năm trước, khi nhà trường và Bộ VHTTDL đã có những buổi làm việc với Bộ GD&ĐT và các cơ quan liên quan, nhằm tháo gỡ những khó khăn trong công tác đào tạo nghệ thuật nói chung. Hiện nay, quy định mỗi ngành phải có 5 tiến sĩ với một trường đào tạo nghệ thuật là rất khó, trong khi tài năng của đội ngũ NSND rất cần thiết đối với lĩnh vực đào tạo năng khiếu nghệ thuật”.
Trên thực tế, Bộ GĐ&ĐT đã ban hành Thông tư 02/2022/TT-BGDĐT quy định điều kiện, trình tự, thủ tục mở ngành đào tạo, đình chỉ hoạt động của ngành đào tạo trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ và Thông tư 03/2022/TT-BGDĐT quy định về việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh đại học, thạc sĩ, tiến sĩ và chỉ tiêu tuyển sinh cao đẳng ngành Giáo dục mầm non. Điều 3 của Thông tư 02 đã quy định rất cụ thể: “Giảng viên có danh hiệu là Nghệ sĩ Nhân dân, hoặc Nghệ nhân Nhân dân, hoặc Nhà giáo Nhân dân do Nhà nước trao tặng, đồng thời có bằng thạc sĩ phù hợp với ngành đào tạo dự kiến mở có thể thay cho giảng viên có bằng tiến sĩ và không phải là giảng viên chủ trì xây dựng, tổ chức thực hiện giảng dạy chương trình đào tạo (đối với mở ngành đào tạo trình độ đại học); hoặc đồng thời có bằng tiến sĩ ngành phù hợp với ngành đào tạo dự kiến mở có thể thay cho giảng viên có chức danh phó giáo sư và không phải là giảng viên chủ trì xây dựng, tổ chức thực hiện giảng dạy chương trình đào tạo”.
Điều 5 của của Thông tư 03 quy định giảng viên đào tạo đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật: a) Giảng viên trợ giảng là Nghệ sĩ ưu tú, Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ nhân ưu tú, Nghệ nhân Nhân dân, Nhà giáo ưu tú, Nhà giáo Nhân dân, đồng thời có bằng tốt nghiệp trình độ đại học cùng ngành hoặc cùng nhóm ngành với ngành tham gia đào tạo được tính hệ số để xác định chỉ tiêu tương ứng hệ số tính chỉ tiêu của giảng viên có trình độ thạc sĩ…; b) Giảng viên là Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ nhân Nhân dân, Nhà giáo Nhân dân được Nhà nước công nhận, trao tặng, đồng thời có bằng tốt nghiệp trình độ thạc sĩ cùng ngành hoặc cùng nhóm ngành với ngành tham gia đào tạo được tính hệ số để xác định chỉ tiêu tương ứng hệ số tính chỉ tiêu của giảng viên có trình độ tiến sĩ, được tính để xác định chỉ tiêu tương ứng với giảng viên có trình độ tiến sĩ…
Trên cơ sở các văn bản mà Bộ GD&ĐT đã ban hành thì thấy rõ, không có chuyện Hiệu trưởng Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội hoặc ai đó tự nghĩ ra, mà các nội dung này đều đã nằm trong quy định của Bộ GD&ĐT.
Hiệu trưởng Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội, PGS.TS Nguyễn Đình Thi tại buổi làm việc
Chỉ áp dụng để có đủ điều kiện số lượng giảng viên cơ hữu
Trao đổi với Văn Hóa, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, thành viên tham gia trong đoàn công tác của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội với Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội cho biết: “Đây là đề xuất có thể lưu tâm, xuất phát từ thực trạng đào tạo đặc thù của ngành nghệ thuật. Tuy nhiên, để khai thác tài năng của NSND, NSƯT, nên mời họ tham gia vào quá trình đào tạo đại học ở bậc cử nhân. Ở đó, có những phần kiến thức thiên về kỹ năng biểu diễn, rất cần tới kinh nghiệm của họ. Đặc biệt ở bối cảnh Việt Nam, với nhiều loại hình nghệ thuật liên quan đến diễn xuất, nhất là nghệ thuật truyền thống, đội ngũ NSND, NSƯT có thể có những đóng góp nhất định đối với việc đào tạo đội ngũ kế cận. Sự khác biệt này cần có sự phân biệt rạch ròi, tránh để tính hàn lâm, lý thuyết của bậc học tiến sĩ bị ảnh hưởng bởi tính kinh nghiệm, kiến thức thực tế của nghệ thuật biểu diễn làm lu mờ. Đào tạo tiến sĩ là đào tạo lý thuyết, cần phải biết áp dụng lý thuyết, sử dụng phương pháp nghiên cứu. Làm luận án là thực hiện một công trình khoa học, ở đó việc áp dụng lý thuyết, sử dụng phương pháp khoa học để phân tích một vấn đề thực tiễn, trong khi NSND, NSƯT thiên về thực hành”.
NSND Trung Anh trong một giờ lên lớp Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội
Về nguyện vọng cần phải có đội ngũ NSND, NSƯT tham gia vào hoạt động giảng dạy, Hiệu trưởng Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh Hà Nội bày tỏ: “Giảng viên có học vị đạt tiêu chuẩn là quá tốt. Tuy nhiên trên thực tế, nhà trường cần các NSND, NSƯT là những người có nhiều kinh nghiệm thực tiễn để hướng dẫn cho sinh viên làm nghề. Đề nghị tính tương đương là để các nghệ sĩ có danh hiệu được tham gia vào quá trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ. Dĩ nhiên, những NSND, NSƯT không tham gia vào các hội đồng chấm luận văn, luận án để đảm bảo yêu cầu chất lượng đào tạo theo quy định của Bộ GD&ĐT”.
Như vậy, theo ông Thi, đề xuất này chỉ áp dụng trong phạm vi để có đủ điều kiện số lượng giảng viên cơ hữu mở mã ngành đào tạo của khối nghệ thuật chứ không giữ vai trò là giảng viên chủ trì xây dựng, tổ chức thực hiện giảng dạy chương trình đào tạo. Đồng nghĩa ở các hội đồng chấm luận văn, luận án phải là những người có học vị đáp ứng đúng tiêu chuẩn của giảng viên giảng dạy trình độ tiến sĩ, thạc sĩ theo quy định của Bộ GD&ĐT.
THUÝ HIỀN
