Lo ngại về sản lượng và hương vị cà phê
Cà phê là ngành công nghiệp trị giá khoảng 200 tỷ USD, trải dài từ các nông trại nhỏ trên khắp Brazil, Indonesia cho đến các nhà máy rang xay và sản xuất thành phẩm, như Nestlé. Theo truyền thống, các chuỗi cửa hàng đồ uống – như Starbucks, ưa chuộng loại Arabica có vị nhẹ hơn, thơm hơn, trong khi Robusta thường được sử dụng cho cà phê hòa tan.
Tuy nhiên, thời tiết bất thường đang khiến cây trồng gặp nguy hiểm trên toàn cầu. Các loại cà phê cứng hơn – như cà phê Robusta khả năng sẽ có giá cao hơn. Tuy nhiên, tại Việt Nam, nước sản xuất cà phê Robusta cứng hàng đầu thế giới, khí hậu thất thường gây khó khăn không nhỏ cho những người nông dân trồng cà phê.
Điều kiện trồng trọt khắc nghiệt hơn đã khiến nhiều nông dân Việt Nam lo ngại về giá trị của cà phê như một loại cây trồng mang lại lợi nhuận, trong khi một số người đã chặt bỏ cà phê để trồng hồ tiêu và sầu riêng. Điều này khiến nguồn cung giảm, đẩy giá cà phê Robusta năm nay lên mức cao nhất kể từ năm 2008. Trong khi đó, nhiệt độ tăng khiến sản lượng cà phê trong tương lai cũng sẽ giảm.
Bên cạnh lo ngại về sản lượng cà phê, người tiêu dùng sẽ phải làm quen với một hương vị khác. Theo nghiên cứu năm 2022 về các cây trồng nhiệt đới, trong đó có cà phê Arabica, bơ và hạt điều, cà phê dễ bị tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu, khi nhiệt độ tăng làm giảm diện tích các vùng thích hợp sản xuất loại cây này trên toàn cầu. Các nhà nghiên cứu cho rằng cần phải thích nghi, trong đó đề xuất thay thế cà phê Arabica bằng cà phê Robusta có khả năng chịu nắng nóng tốt hơn.
Nestlé, nhà sản xuất Nespresso và Nescafe của Thụy Sĩ là một trong số những công ty đang đối mặt với sự thay đổi này. Trong chuyến thăm đến một số nông trại cà phê Việt Nam, ông Philipp Navratil – Giám đốc Bộ phận Chiến lược Kinh doanh Cà phê của Nestlé cho biết, theo các dự báo, trong 30 năm tới, nếu vấn đề biến đổi khí hậu không được giải quyết, 50% diện tích đất trồng cà phê mà chúng ta biết hiện nay sẽ không còn khả năng sản xuất cà phê nữa.
Nestlé là khách hàng tiêu thụ cà phê Robusta số lượng lớn. Ước tính trên khắp thế giới, mỗi giây, người tiêu dùng uống hơn 6.000 cốc Nescafe. Nestlé chi 700 triệu USD/năm để mua khoảng 1/4 tổng sản lượng cà phê của Việt Nam.
Tuy nhiên, theo báo cáo tháng 10 của World Coffee Research, trong xu hướng tiêu dùng ngày càng tăng và tác động của biến đổi khí hậu đối với sản xuất, năm 2040, thế giới có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt đến 35 triệu túi cà phê Robusta. Hiện thế giới sản xuất gần 80 triệu túi cà phê Robusta mỗi năm.
Khuyến khích người trồng cà phê canh tác bền vững
Cũng theo World Coffee Research, các kiểu thời tiết thay đổi có thể làm giảm năng suất đáng kể, từ đó sẽ khiến hàng triệu nông dân sản xuất nhỏ – những người sản xuất 60% lượng cà phê của thế giới, dễ bị tổn thương trước tình trạng mất an ninh kinh tế và lương thực.
Năm 2021, các tác giả từ nhiều tổ chức, trong đó có một trường đại học của Việt Nam đã công bố một nghiên cứu cho thấy thời kỳ khô hạn kéo dài ở Việt Nam và tình trạng thiếu nước tưới trong những năm gần đây đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất của các trang trại trồng cà phê Robusta ở Tây Nguyên. Cả nước cũng đang chuẩn bị ứng phó với tác động của El Nino trong những tháng tới.
Đối diện với thách thức từ tình trạng thiếu nước và nhiệt độ gia tăng, bà Trần Thị Liên, 46 tuổi, chủ một nông trại trồng cà phê rộng một ha ở tỉnh Đắk Lắk, Tây Nguyên nhận thấy các biện pháp canh tác bền vững hơn đang phát huy hiệu quả. Bà và những người hàng xóm đã cắt giảm phân bón hóa học và tạo bóng mát cho cây cà phê để cây ít phải tiếp xúc với ánh nắng gay gắt. Ngoài ra, bà còn trồng tiêu đen và trầu để đa dạng hóa diện tích.
Trong bối cảnh thời tiết khắc nghiệt đe dọa mùa màng và để thích ứng với biến đổi khí hậu, năm 2022, Nestlé tuyên bố sẽ đầu tư khoảng 1,2 tỷ USD đến năm 2030 để khuyến khích những người trồng cà phê cung cấp cho thương hiệu Nescafe của họ sử dụng các phương pháp canh tác bền vững hơn. Trong đó có việc thay thế những cây hiện có bằng những giống có thể ứng phó tốt hơn với sự biến động của thời tiết.
Bà Jennifer Vern Long, Giám đốc điều hành của World Coffee Research, một tổ chức được thành lập bởi ngành cà phê toàn cầu vào năm 2012 cho biết: “Robusta không phải là giải pháp tuyệt đối cho vấn đề biến đổi khí hậu. Mặc dù Robusta có khả năng chịu nhiệt tốt hơn và chống lại một số sâu bệnh tốt hơn, nhưng chúng tôi vẫn đang tìm hiểu các giới hạn của loại cà phê này”.
