Đó là khẳng định của Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá do Bộ này tổ chức vào sáng 12/12 tại Hà Nội.
Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, với những gánh nặng bệnh tật do sử dụng thuốc lá gây ra, công tác phòng chống tác hại của thuốc lá đang trở thành vấn đề y tế công cộng được ưu tiên hàng đầu trên thế giới. Sử dụng thuốc lá đang chuyển nhanh từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển, gây ra những tác hại đối với sức khỏe, kinh tế và môi trường cho các nước, trong đó có Việt Nam.
Theo WHO, 90% bệnh nhân mắc bệnh ung thư phổi, 75% bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là do sử dụng thuốc lá. Tại Việt Nam, mỗi năm có ít nhất 40.000 ca tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá.
Các giải pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả mà các quốc gia đang nỗ lực ưu tiên thực hiện gồm thực hiện môi trường 100% không khói thuốc, in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh chiếm diện tích lớn trên bao bì sản phẩm thuốc lá, tăng thuế thuốc lá…
Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới trưởng thành nước ta hiện giảm xuống còn gần 39%. Tỷ lệ hút thuốc lá trong thanh thiếu niên cũng giảm đáng kể.
Tuy nhiên, công tác phòng chống tác hại thuốc lá vẫn còn nhiều thách thức rất lớn. Chưa ở đâu thuốc lá rẻ như ở Việt Nam, chưa ở đâu thuốc lá dễ tiếp cận như ở Việt Nam. Bên cạnh đó là sự gia tăng tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở phụ nữ, ở giới trẻ.
Những khó khăn này ảnh hưởng lớn tới các nỗ lực phòng, chống tác hại của thuốc lá và là những nguyên nhân quan trọng dẫn đến nguy cơ làm cho tỷ lệ hút thuốc gia tăng trở lại nếu chúng ta không tiếp tục có các biện pháp quyết liệt và kịp thời.
Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá cho rằng thuốc lá truyền thống gây chết từ từ nhưng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có thể gây hậu quả ngay lập tức, thậm chí tử vong. Vì thế, chúng ta cần nỗ lực nhiều hơn nữa để cùng nhau ngăn chặn, đẩy lùi đại dịch thuốc lá, trong đó có xem xét sửa đổi luật.
Chúc mừng những kết quả đạt được của Việt Nam trong 10 năm thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam cho biết, Việt Nam đã giảm được tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở cả người lớn và thanh thiếu niên, đặc biệt tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên giảm một nửa.
Bà đánh giá, đây là những kết quả rất đáng khích lệ, tuy nhiên, hiện nay chúng ta chưa đạt tiến bộ đủ nhanh để hiện thức hóa các mục tiêu đã đặt ra. Một trong những lý do là thuế thuốc lá rất thấp. Các sản phẩm thuốc lá tại Việt Nam thuộc hàng rẻ nhất trên thế giới. Người trẻ dễ hút thuốc hơn, người trưởng thành khó có động lực bỏ thuốc.
Đại diện WHO cũng quan ngại khi tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở giới trẻ đang ở mức báo động. Tình trạng này sẽ tạo ra một thế hệ mới nghiện nicotine, đe dọa đảo ngược những thành tựu Việt Nam đã đạt được trong thời gian qua.
“Chúng ta phải làm tất cả những gì có thể để bảo vệ những người trẻ tuổi khỏi việc sử dụng thuốc lá, hoặc bất kỳ sản phẩm nào có nguy cơ gây nghiện nicotine. Nếu chúng ta có thể ngăn chặn ai đó bắt đầu sử dụng các sản phẩm này khi họ còn trẻ, điều đó giống như tiêm cho họ một loại vắc-xin bảo vệ chống lại tác hại của thuốc lá và nghiện nicotine suốt đời; bởi vì mọi người ít có khả năng bắt đầu sử dụng thuốc lá hoặc nicotine khi họ đã trưởng thành”, TS Angela nhấn mạnh.
WHO khuyến nghị Việt Nam tăng thuế và giá thuốc lá. Đồng thời, kêu gọi Quốc hội Việt Nam cấm thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng, và đi kèm với lệnh cấm là các biện pháp thực thi mạnh mẽ.
“Nạn dịch thuốc lá là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất mà thế giới từng phải đối mặt, lấy đi sinh mạng của hơn 8 triệu người mỗi năm với tổn thất lớn về kinh tế và sức khỏe. Nhưng Việt Nam không phải chiến đấu một mình trong cuộc chiến này”, đại diện WHO nhấn mạnh.
