Ưu, nhược điểm các phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025

Theo báo cáo của Bộ GD-ĐT, ngành giáo dục đã tổ chức lấy ý kiến xã hội về dự thảo phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025. Các ý kiến cơ bản đồng thuận cao về mục đích kỳ thi, hình thức môn thi, sự phân cấp, trách nhiệm của địa phương và trung ương, lộ trình triển khai, số lượng môn thi tự chọn và từng bước hiện đại hóa thi tốt nghiệp THPT.

Về số môn thi, có 3 phương án lựa chọn: 4+2 và 3+2, và 2+2.

Với lựa chọn 4+2, thí sinh (thí sinh) học chương trình THPT thi 6 môn, gồm: Thi bắt buộc 4 môn ngữ văn, toán, ngoại ngữ, lịch sử và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12. 

Thí sinh học chương trình giáo dục thường xuyên (GDTX) cấp THPT thi 5 môn, gồm: thi bắt buộc 3 môn ngữ văn, toán, lịch sử và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12.

Với lựa chọn 3+2, thí sinh học chương trình THPT thi 5 môn, gồm: thi bắt buộc 3 môn ngữ văn, toán, ngoại ngữ và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12 (bao gồm cả môn lịch sử). 

Thí sinh học chương trình GDTX cấp THPT thi 4 môn, gồm: thi bắt buộc 2 môn ngữ văn, toán và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12.

Kết quả khảo sát cho thấy, đối với cán bộ và giáo viên ở trường THPT có 130.672 người tham gia. Trong đó, có 34.521 người chọn phương án 4+2, chiếm 26,41%, trong khi có 96.152 người chọn phương án 3+2, chiếm tỷ lệ 73,59%. Khảo sát đối với lãnh đạo sở và cán bộ phòng chuyên cấp sở tại hội nghị Quản lý chất lượng do Bộ GD-ĐT tổ chức tại TP.HCM vào tháng 8, có 205 người tham gia, trong đó, 64 người chọn phương án 4+2, chiếm tỷ lệ 31,2% và 141 người chọn phương án 3+2, chiếm tỷ lệ 68,8%.

Tuy nhiên, trong quá trình đánh giá tác động về lựa chọn phương án 4+2 tại TP.HCM, Long An, Tây Ninh, Lạng Sơn và Bắc Giang, nhiều ý kiến lại đề xuất lựa chọn phương án 2+2. 

Cụ thể, thí sinh học chương trình THPT và GDTX đều thi 4 môn: ngữ văn, toán và 2 môn tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12 (bao gồm ngoại ngữ và lịch sử).

Mỗi phương án đều có những ưu, nhược điểm 

Theo Bộ GD-ĐT, mỗi phương án đều có những ưu nhược điểm khác nhau:

Phương án 4+2 có ưu điểm là các môn bắt buộc đều được tổ chức thi. Việc được chọn 2 môn lựa chọn để thi giúp thí sinh phát huy năng lực sở trường, thuận lợi trong việc sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển đại học (ĐH), cao đẳng (CĐ). 

Tuy nhiên, phương án 4+2 làm tăng áp lực thi cử cho học sinh, phải tổ chức thi nhiều buổi gây tốn kém, nặng nề. Đặc biệt, sẽ làm trầm trọng hơn việc lệch khối thiên về khoa học xã hội, ảnh hưởng việc đào tạo nguồn nhân lực thực hiện cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, vì riêng 4 môn thi bắt buộc đã tạo nên 4 tổ hợp tuyển sinh nghiêng về xã hội. 

Phương án 4+2 cũng sẽ ảnh hưởng việc chọn môn học của học sinh dẫn đến các môn khoa học tự nhiên, công nghệ ít được học sinh lựa chọn nên thừa giáo viên trong khi các môn xã hội lại thiếu giáo viên. 

Học sinh ở các tỉnh miền núi, vùng khó khăn chủ yếu chọn học các môn xã hội. Thực tế hiện nay, có tỉnh lên đến trên 70%, thậm chí có trường THPT trên 90%. 

Điều này làm sâu sắc hơn chênh lệch chất lượng nguồn nhân lực giữa các vùng miền. Như vậy, theo phương án 4+2, về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước.

Phương án 3+2 có ưu điểm là công tác tổ chức thi và việc thi của thí sinh được nhẹ hơn; giảm áp lực, giảm tốn kém so với hiện nay, thí sinh chỉ thi 5 môn. 

Bên cạnh đó, phương án 3+2 giúp cân bằng hơn cho học sinh chọn môn học và chọn thi giữa tổ hợp khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Việc được chọn 2 môn lựa chọn để thi giúp thí sinh phát huy năng lực sở trường, tạo điều kiện thuận lợi trong việc sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển ĐH. 3 môn thi bắt buộc cũng là phương án đã ổn định, lâu dài đã và đang thực hiện. 

Tuy nhiên, nhược điểm của phương án 3+2 là có thể ảnh hưởng việc dạy và học môn lịch sử đối với các học sinh không chọn môn này để thi và có thể dẫn đến xu hướng tăng việc lựa tổ hợp toán, ngữ văn, ngoại ngữ.

Lựa chọn phương án 2+2 có ưu điểm là giảm áp lực thi cử cho thí sinh, giảm chi phí cho gia đình và cả xã hội vì thí sinh chỉ thi 4 môn.

Số buổi thi 3 buổi, giảm số buổi thi so với hiện nay. Lựa chọn 2+2 cũng không gây nên sự mất cân bằng giữa các tổ hợp tuyển sinh, tạo điều kiện cho thí sinh dành thời gian học các môn lựa chọn phù hợp với định hướng nghề nghiệp.

Nhược điểm của phương án 2+2 là có thể ảnh hưởng việc dạy học môn lịch sử và ngoại ngữ – đây là 2 môn học bắt buộc.