Trang chủKhoa học - Công nghệKhoa họcGiải mã bí ẩn 118 năm về xác ướp khỉ đầu chó

Giải mã bí ẩn 118 năm về xác ướp khỉ đầu chó


Ai CậpNhiều xác ướp khỉ đầu chó hơn 2.500 năm tuổi được phát hiện ở Thung lũng Khỉ, cách xa quê hương của chúng, khiến các chuyên gia bối rối.





Xác ướp khỉ đầu chó (mẫu vật 90001206) từ Gabbanat el-Qurud, Ai Cập, được bảo tàng Musée des Confluences, Pháp, lưu giữ. Ảnh: Patrick Ageneau

Xác ướp khỉ đầu chó (mẫu vật 90001206) từ Gabbanat el-Qurud, Ai Cập, được bảo tàng Musée des Confluences, Pháp, lưu giữ. Ảnh: Patrick Ageneau

Năm 1905, các xác ướp khỉ đầu chó được phát hiện ở Ai Cập, khiến giới khoa học đau đầu tìm lý do tại sao chúng lại cách xa quê hương như vậy. Giờ đây, sau hơn 100 năm, các chuyên gia đã kết hợp sinh học và lịch sử để giải mã bí ẩn này, IFL Science hôm 10/11 đưa tin.

Nghiên cứu mới, xuất bản trên tạp chí eLife, do chuyên gia Gisela Kopp từ Đại học Konstanz cùng các đồng nghiệp tiến hành. Nghiên cứu mới cũng mang lại thêm thông tin về những tuyến đường thương mại lịch sử và ý nghĩa văn hóa của nhóm động vật linh trưởng này ở Ai Cập cổ đại.

Các xác ướp khỉ tồn tại từ thời kỳ cuối của Ai Cập cổ đại, khoảng năm 800 – 540 trước Công nguyên. Chúng được tìm thấy tại Gabbanat el-Qurud, hay Thung lũng Khỉ, và bị mất răng nanh. Tuy nhiên, chúng không phải động vật bản địa ở Ai Cập. Khỉ đầu chó hamadryas (Papio hamadryas) đến từ vùng Sừng châu Phi và khu vực tây nam Bán đảo Arab.

Loài vật này rất thiêng liêng với người Ai Cập cổ đại. Họ đã ướp xác và dâng chúng làm lễ vật để bày tỏ lòng tôn kính với thần Thoth – vị thần học tập và trí tuệ với hiện thân là khỉ đầu chó hamadryas. Nhưng làm cách nào khỉ đầu chó đến được Ai Cập là một bí ẩn suốt hơn một thế kỷ qua.

Năm 2020, các nhà nghiên cứu truy ra nguồn gốc của chúng là ở vùng Sừng châu Phi. Giờ đây, nhóm của Kopp xác định vị trí chính xác hơn. Họ cũng lần đầu tiên phân tích thành công ADN cổ đại từ xác ướp của động vật linh trưởng không phải người.

Phương pháp phân tích gene mới của Kopp bao gồm việc nghiên cứu bộ gene ty thể của xác ướp và so sánh chúng với khỉ đầu chó đang tồn tại. Tách chiết ADN từ một mẫu vật trong bảo tàng, Kopp đã thu hẹp quê hương của chúng đến một khu vực cụ thể xung quanh Eritrea – nơi nhiều khả năng từng tồn tại cảng Adulis nổi tiếng.

Theo những ghi chép cổ xưa, Adulis là nơi buôn bán hàng hóa xa xỉ và động vật. Tuy nhiên, điều này cũng không thể giải thích tại sao khỉ đầu chó được vận chuyển từ quê hương của chúng đến Ai Cập vì các xác ướp tồn tại từ rất lâu trước khi cảng Adulis phát triển. Một cảng khác mang tên Punt, nơi Ai Cập nhập khẩu hàng hóa cho đến thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên, thường được coi là nguồn gốc của khỉ đầu chó. Tuy nhiên, vị trí chính xác của cảng này vẫn là một bí ẩn.

“Các nhà Ai Cập từ lâu đã băn khoăn về Punt. Một số học giả coi đây là một địa điểm trong mạng lưới giao thương đường biển toàn cầu thời kỳ đầu, là điểm khởi đầu cho toàn cầu hóa kinh tế. Mẫu vật mà chúng tôi nghiên cứu trùng khớp về mặt thời gian với những chuyến đi cuối cùng tới Punt. Tuy nhiên, về mặt địa lý, mẫu vật phù hợp với Adulis, nơi được biết đến như một địa điểm mua bán động vật linh trưởng nhiều thế kỷ sau đó”, Kopp cho biết.

Vì vậy, Kopp cùng các đồng nghiệp cho rằng Punt và Adulis thực chất là cùng một địa điểm, chỉ có tên gọi khác nhau ở những thời điểm khác nhau. “Sau khi chúng tôi đặt những phát hiện sinh học của mình vào bối cảnh nghiên cứu lịch sử, câu chuyện mới thực sự liên kết lại”, Kopp nói.

Thu Thảo (Theo IFL Science)




Source link

Cùng chủ đề

8 vật lạ “đánh thức diêm vương” trong lăng mộ Vua Tut

(NLĐO) - Lăng mộ của Tutankhamun, vị pharaoh lẫy lừng của Ai Cập cổ đại, tiếp tục tiết lộ điều huyền bí mới về "Lễ đánh thức Osiris". ...

Ai Cập đưa ra đề xuất ngừng bắn mới, phá vỡ thế bế tắc tại Gaza

Ai Cập được cho là đưa ra một đề xuất mới nhằm khôi phục thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza trong bối cảnh bạo lực ở khu vực này leo thang trở lại. ...

Phát hiện mộ pharaoh chưa rõ danh tính trên núi thiêng

(NLĐO) - Vị pharaoh bí ẩn đã được chôn cất khoảng 3.550-3.700 năm trước trên Anubis, ngọn núi thiêng có đỉnh hình kim tự tháp ở tỉnh Sohag, miền Trung Ai Cập. ...

Israel lập ‘kế hoạch địa ngục’ phong tỏa Gaza, gây sức ép lên Hamas

Israel được cho là chuẩn bị cho "kế hoạch địa ngục" nhằm gây sức ép buộc Hamas phải thả thêm con tin mà không cần rút quân khỏi Dải Gaza. ...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Suntory Pepsico sẽ chuyển 4 dây chuyền từ TP HCM về Long An

4 dây chuyền sản xuất nước có ga và Aquafina với công suất gần 450 triệu lít mỗi năm của Pepsico sẽ chuyển về Long An. Trong báo cáo đánh giá tác động môi trường mới nhất của dự án tại Long An, Công ty TNHH Nước giải khát Suntory PepsiCo Việt Nam (SPVB) cho biết sẽ chuyển 4 dây chuyền sản xuất từ nhà máy tại Quận 12, TP HCM về lắp đặt tại Khu công nghiệp Hựu Thạnh,...

Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt đánh giá phiên đối thoại báo cáo UPR của đoàn Việt Nam

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cho biết Việt Nam đã có một phiên đối thoại UPR rất thành công với sự tham gia của đông đảo các nước thành viên Liên hợp quốc. Ngày 10/5 (giờ Thụy Sĩ), Nhóm làm việc về Cơ chế rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đã đồng thuận thông qua Báo cáo quốc gia UPR của Việt Nam. Chia sẻ với...

Khối sỏi san hô chiếm gần hết thận người phụ nữ

TP HCMBà Phương, 59 tuổi, bị sỏi thận nhiều năm, ba tháng nay đau thắt lưng nhiều hơn, bác sĩ phát hiện khối sỏi san hô 7 cm to gần bằng quả thận. Ngày 9/5, thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Tân Cương, Phó khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết khối sỏi san hô nhiều nhánh nằm ở thận phải bệnh nhân, gần...

Venezuela trở thành quốc gia đầu tiên mất tất cả sông băng 

Venezuela từng có 6 sông băng rộng 1.000 km2 vào năm 1910, nhưng chúng nhanh chóng trở thành những vùng băng nhỏ không đủ tiêu chuẩn xếp loại sông băng. Sông băng Humboldt hiện nhỏ đến mức được phân loại là cánh đồng băng. Ảnh: Jorge ferrer Sự biến mất của sông băng cuối cùng, Humboldt, đưa Venezuela về nhất trong cuộc đua trở thành quốc gia đầu tiên trong thời hiện đại chứng kiến toàn bộ sông băng tan...

Cuộc chiến pháp lý dài hơi giữa TikTok với chính phủ Mỹ

TikTok và ByteDance kiện chính phủ Mỹ về đạo luật có thể cấm ứng dụng này, châm ngòi cuộc chiến pháp lý có thể kéo dài đến giữa năm 2025. TikTok và công ty mẹ ByteDance, trụ sở Trung Quốc, ngày 7/5 đệ đơn kiện lên Tòa phúc thẩm liên bang Quận Columbia, sau khi Tổng thống Joe Biden ngày 24/4 ký ban hành Đạo luật Bảo vệ người Mỹ khỏi ứng dụng do đối thủ nước ngoài kiểm...

Bài đọc nhiều

Nhiều công nghệ AI trình diễn tại Ngày hội trí tuệ nhân tạo Việt Nam

TP HCM30 gian hàng trưng bày, trình diễn các sản phẩm, sáng chế ứng dụng trí tuệ nhân tạo đa lĩnh vực tại Ngày hội trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN), ngày 21-22/9. AI4VN là sự kiện thường niên, do Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ đạo, báo VnExpress tổ chức với sự phối hợp với Câu lạc bộ Khoa - Trường - Viện Công nghệ thông tin - Truyền thông (FISU)... Sau 5 năm triển khai,...

Tại sao bánh tàu hỏa không phải hình tròn đều?

Bánh tàu hỏa được thiết kế gần giống hình nón nhằm đảm bảo tàu không trật khỏi đường ray và dễ dàng chạy qua khúc cua. Source link

AI giúp giảm chi phí, tăng trải nghiệm dịch vụ tài chính

AI sẽ thay đổi ngành tài chính ngân hàng theo hướng tối ưu chi phí, tăng trải nghiệm khách hàng, theo chuyên gia tại AI Workshop ngày 21/9. Phần thảo luận diễn ra trong khuôn khổ AI Workshop đầu tiên với chủ đề "Ứng dụng AI trong lĩnh vực tài chính". Workshop là chương trình khởi động Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN 2023).Cùng thảo luận về tác động của AI trong lĩnh vực tài chính,...

Yandex Mobile Ads SDK6 cung cấp các ứng dụng quảng cáo trên di động

SGGPO 05/10/2023 11:22 Yandex Ads, thuộc Công ty công nghệ quốc tế Yandex đã cung cấp bộ công cụ hoàn chỉnh trong tiếp thị, quảng bá sản phẩm và dịch vụ… Yandex Ads công bố phiên bản thứ sáu Yandex Ads đã công bố phiên bản thứ sáu, phiên bản mới nhất của quảng cáo trên thiết bị di động SDK (Mobile Ads), giúp các nhà phát triển có thể kiếm tiền, tăng cường doanh thu từ ngay...

GPS – hệ thống định vị vệ tinh toàn cầu lâu đời nhất

Với những vệ tinh đầu tiên phóng lên vào năm 1978, hệ thống GPS hiện có 31 vệ tinh đang bay quanh Trái Đất ở độ cao khoảng 20.000 km. Source link

Cùng chuyên mục

Cơ bản vẫn là chủ động đào tạo nhân tài

PV: Thưa ông, chúng ta có hẳn Nghị quyết về sử dụng người tài, từ thực tế tham gia các Hội đồng khoa học, quan điểm của ông về vấn đề này như nào?GS.VS Đào Trọng Thi: Chúng...

Ngăn chặn hơn 530.000 vụ lừa đảo tài chính nhằm vào các doanh nghiệp

Tội phạm mạng đã và đang lợi dụng các liên kết lừa đảo tài chính để xâm nhập vào hệ thống của các doanh nghiệp. Hãng bảo mật Kaspersky vừa cho biết đã ngăn chặn thành công hơn nửa triệu lượt truy cập vào...

AI đang tiến gần hơn tới trí tuệ con người

Tại hội nghị công nghệ GTC vừa diễn ra, Nvidia – gã khổng lồ trong lĩnh vực sản xuất chip – đã gây ấn tượng mạnh khi công bố nền tảng chip AI mới mang tên Blackwell Ultra....

Sự sống kỳ lạ đã ra đời nhờ lỗ đen quái vật?

(NLĐO) - Các hành tinh mang sự sống có thể đang ẩn nấp ở nơi tưởng chừng chết chóc nhất trong các thiên hà. ...

An toàn trong thời đại công nghệ cao

Theo Europol, AI “vô tình” đã giúp tội phạm gia tăng hiệu quả trong nhiều lĩnh vực như buôn bán ma túy, buôn người, tội phạm mạng và trộm cắp danh tính. Chuyên gia công nghệ Bruce Schneier,...

Mới nhất

Cầu nối đưa hàng hải Việt Nam vươn ra biển lớn

(TBTCO) – Công ty TNHH Liên doanh Dịch vụ Hàng hải VIMC – ARIES (VIMC – ARIES Shipping) là liên doanh chiến lược giữa Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) và Tập đoàn Aries Energy, một trong những doanh nghiệp hàng hải hàng đầu đến từ Hy Lạp. Được cấp phép hoạt động từ ngày 24/3/2025, công...

Sẵn sàng cho mọi kịch bản

VHO - Việt Nam đã hoàn thiện hồ sơ đề cử “Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ” để trình UNESCO. Hiện hồ sơ đang được Hội đồng của Công ước 2003 UNESCO thẩm định và đề xuất nhận xét cho Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 quyết định. Việc công bố sẽ được thực hiện...

Khởi công Galia Hanoi – Dấu mốc đầu tiên của MEYGROUP tại Thủ đô

Tham dự lễ khởi công có sự góp mặt của ban lãnh đạo chủ đầu tư MEYGROUP, các đơn vị đối tác chiến lược là đại diện từ 16 đại lý phân phối và nhà thầu thi công. Buổi lễ thu hút sự quan tâm của thị trường nhờ quy mô và tầm nhìn của dự án –...

Hội Lim là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đã ký Quyết định số 1744 ngày 10.6.2025 về việc công bố danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Theo đó, Bộ trưởng Bộ VHTTDL quyết định đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội truyền thống Hội...

Vận tải biển ứng phó thuế carbon toàn cầu

Hàng rào kỹ thuật siết chặt, chi phí tăng Cuối tháng 4/2025, IMO đã đạt được thỏa thuận quan trọng về việc xây dựng hệ thống định giá carbon toàn cầu cho lĩnh vực hàng hải, hướng đến mục tiêu giảm phát thải ròng. Trong đó có nội dung đánh thuế khoảng 380 USD với mỗi tấn CO2 vượt...

Mới nhất