Dự án “Không để ai bị bỏ lại phía sau: Các can thiệp đổi mới sáng tạo nhằm giảm tình trạng tử vong mẹ tại các vùng dân tộc ít người ở Việt Nam” do Quỹ dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) thực hiện ở các nhóm dân tộc ít người tại các tỉnh Bắc Cạn, Lai Châu, Sơn La, Đắc Nông, Kon Tum và Gia Lai đã bước đầu đem lại những tác động tích cực trong việc cung cấp các dịch vụ y tế có chất lượng và nâng cao nhận thức làm mẹ an toàn cho phụ nữ các dân tộc ít người tại các xã trọng điểm.
Gần 5.000 dân nhưng chỉ có 2 cô đỡ thôn bản
Hnhach dân tộc Ba Na, một trong 2 cô đỡ thôn bản của xã De Ar, huyện Mang Yang, Gia Lai. Hnhach chia sẻ: “Làm cô đỡ thôn bản vất vả lắm, nhưng em luôn sẵn sàng. Em cảm thấy mình đã giúp được bà con. Trong năm 2022, em đã hỗ trợ 24 ca đẻ tại nhà.”
Theo Hnhach, tại địa phương, phần lớn người dân tộc Ba Na không muốn sinh ở bệnh viện. Họ cảm thấy xấu hổ khi sinh trước người lạ. Theo tục lệ của người Ba Na phụ nữ sắp sinh sẽ ra ở một cái chòi gần nhà và tự sinh con. Đường đến bệnh viện xa, thu nhập thấp cũng là những lý do cản trở người phụ nụ đi khám thai và đến bệnh viện để sinh con.
Hnhack là một trong số ít cô đỡ thôn bản và nhân viên y tế ở Gia Lai được tham dự tập huấn do Dự án thực hiện nhằm nâng cao năng lực về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và kế hoạch hóa gia đình cũng như nâng cao kỹ năng truyền thông thay đổi hành vi. Tuy nhiên, Hnhack khẳng định để thay đổi được những thói quen, tập quán sinh đẻ tại nhà của đồng bào dân tộc ít người, hoạt động truyền thông cần phải được thiết kế để thay đổi hành vi không chỉ những người phụ nữ đang mang thai mà còn cả chồng họ, mẹ chồng của họ, chính quyền thôn, xã và những người có ảnh hưởng trong thôn như già làng.
Hiện nay trên thế giới, cứ 2 phút thì có một phụ nữ tử vong khi sinh con và hầu hết những ca tử vong này đều có thể ngăn chặn được. Tại Việt Nam, theo Tổng điều tra dân số năm 2019, tỷ lệ tử vong mẹ trên toàn quốc đã giảm xuống 46 ca trên 100.000 ca sinh sống. Tuy nhiên, tỷ lệ này ở khu vực dân tộc ít người, đặc biệc là khu vực Trung du, miền núi phía Bắc và khu vực Tây Nguyên vẫn cao gấp 2 – 3 lần.
Điều này cũng được Trưởng Trạm y tế xã De Ar, cô Lê Thị Nguyệt đồng tình. Xã De Ar có 4.800 dân, có 7 thôn nhưng chỉ có 2 cô đỡ thôn bản và 5 nhân viên y tế. Cô Lê Thị Nguyệt cho biết: “Tại xã De Ar, có hơn 100 ca sinh con trong năm 2022 và gần 90% ca là sinh tại nhà. Chỉ một nửa trong số họ đi khám thai. Chúng tôi thực sự cần được đào tạo thêm cô đỡ thôn bản và nhận thêm dụng cụ và trang thiết bị y tế cũng như tài liệu truyền thông để hỗ trợ”.
Ông Lê Đức Thọ, Phó Trưởng Khoa sản, Bệnh viện đa khoa Gia Lai chia sẻ, phần lớn phụ nữ dân tộc đến bệnh viện đẻ khi có biến chứng. Ông Thọ cho biết: “Tỷ lệ phụ nữ dân tộc ít người đi khám thai rất thấp. Họ chỉ đến bệnh viện khi họ có vấn đề. Tương tự tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai của đồng bào dân tộc ít người cũng rất thấp, vì thế họ có rất nhiều con”.
Tại xã De Ar, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai có hơn 100 ca sinh con trong năm 2022 và gần 90% ca là sinh tại nhà.
Chung tay cải thiện sức khỏe sinh sản cho phụ nữ dân tộc ít người
Từ tháng 6/2021, UNFPA đã thực hiện Dự án “Không để ai bị bỏ lại phía sau: Các can thiệp đổi mới sáng tạo nhằm giảm tình trạng tử vong mẹ tại các vùng dân tộc ít người ở Việt Nam”, nhằm hỗ trợ Chính phủ Việt Nam giảm tử vong mẹ ở các nhóm dân tộc ít người (tại các tỉnh Bắc Cạn, Lai Châu, Sơn La, Đắc Nông, Kon Tum và Gia Lai). Dự án nhận tài trợ từ MSD với tổng số tiền là 1,2 triệu USD và từ UNFPA với số tiền là 820.000 USD.
Với sự hỗ trợ kỹ thuật của UNFPA và Bộ Y tế, các can thiệp và hoạt động của dự án đã bước đầu đem lại những tác động tích cực trong việc cung cấp các dịch vụ y tế có chất lượng và nâng cao nhận thức làm mẹ an toàn cho phụ nữ các dân tộc ít người tại các xã trọng điểm.
Đây là một trong những kết luận của chuyến đi đánh giá thực địa tại xã De Ar, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai của UNFPA, Bộ Y Tế và MSD cuối tháng 3 vừa qua.
Cô đỡ thôn bản và nhân viên y tế ở xã De Ar, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai được tham dự tập huấn do Dự án thực hiện.
Phó Chủ Tịch tỉnh Gia Lai bà Nguyễn Thị Thanh Lịch cho biết: “Các can thiệp của dự án đã bước đầu cải thiện chất lượng các dịch vụ tại các cơ sở y tế thông qua hỗ trợ các trang thiết bị y tế và đồng thời hỗ trợ nâng cao nhân thức của người dân về làm mẹ an toàn thông qua các hoạt động truyền thông thay đổi hành vi. Tuy nhiên, chúng thôi mong muốn được dự án tiếp tục hỗ trợ để chúng tôi có thể đáp ứng tốt hơn nhu cầu của đồng bào các dân tộc ít người”.
UNFPA, Bộ Y Tế và MSD đã cps chuyến đi đánh giá thực địa tại xã De Ar, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai cuối tháng 3 vừa qua.
Bà Jennifer Cox, Tổng Giám đốc MSD Việt Nam nhấn mạnh: “Ở giữa chặng đường của dự án ba năm mà chúng tôi đang hỗ trợ, chúng tôi hy vọng tiếp tục duy trì phối hợp chặt chẽ với các chuyên gia địa phương, Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc và Bộ Y tế hỗ trợ phụ nữ các dân tộc ít người tại Việt Nam trong hành trình nâng cao sức khỏe sinh sản”.
2030 là mốc các quốc gia trên thế giới cam kết sẽ đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững. Các tiến bộ về sức khỏe bà mẹ trên thế giới hiện đang bị chững lại, đặc biệt sau 3 năm đại dịch Covid-19. UNFPA tiếp tục cộng tác với Chính phủ Việt Nam, MSD và các đối tác khác để thúc đẩy tiến trình này nhằm hướng tới không có ca tử vong mẹ khi có thể phòng ngừa được, không có nhu cầu về kế hoạch hóa gia đình nào không được đáp ứng.
(thoidai.com.vn)
