Cha mẹ và anh trai tôi qua đời đột ngột trong một vụ tai nạn giao thông nên không để lại di chúc. Hiện gia đình tôi chỉ còn tôi và đứa em út. Hai chị em tôi được hưởng tài sản thừa kế từ cha mẹ để lại gồm: nhà, xe, cổ phiếu, phần vốn góp trong một doanh nghiệp nhỏ. Anh trai tôi chưa có gia đình, khi mất để lại một căn hộ.
Vậy hai chị em tôi được hưởng thừa kế như thế nào về những tài sản trên? Tài sản nào thì phải đóng thuế thu nhập cá nhân? Thủ tục nhận tài sản thừa kế như thế nào?
Bạn đọc Bích Hồng.
Luật sư tư vấn
Luật sư Trần Văn Giới (Đoàn luật sư TP.HCM) tư vấn, theo điều 612 bộ luật Dân sự quy định về di sản thừa kế như sau: “Di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác”.
Việc phân chia di sản được thực hiện theo một trong 2 hình thức là: Phân chia theo di chúc hoặc theo pháp luật. Do cha mẹ và anh trai bạn không để lại di chúc, nên tài sản sẽ được chia theo pháp luật.
Luật sư Trần Văn Giới
Theo điều 651 bộ luật Dân sự, những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự:
Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại…
Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Theo quy định trên, 2 chị em bạn là hàng thừa kế thứ nhất của cha mẹ, và là hàng thừa kế thứ hai của anh trai.
Di sản của cha mẹ bạn sẽ được chia đều cho hàng thừa kế thứ nhất (cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của cha mẹ bạn). Nếu những người cùng hàng thừa kế này không còn sống vào thời điểm mở thừa kế, thì toàn bộ phần di sản sẽ được chia cho 2 chị em bạn.
Tương tự, do anh trai bạn chưa có vợ con, thì di sản sẽ được chia đều cho những người ở hàng thừa kế thứ hai. Nếu ông bà nội và ông bà ngoại bạn không còn sống vào thời điểm mở thừa kế, thì căn hộ của anh trai sẽ được chia cho 2 chị em bạn.
Về thuế thu nhập cá nhân
Căn cứ điểm d khoản 1 điều 3 Thông tư số 111 năm 2013 của Bộ Tài chính, các khoản thu nhập từ thừa kế được miễn thuế như sau:
“Thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản (bao gồm cả nhà ở, công trình xây dựng hình thành trong tương lai) giữa: vợ với chồng; cha mẹ đẻ với con đẻ; cha mẹ nuôi với con nuôi; cha mẹ chồng với con dâu; cha mẹ vợ với con rể; ông bà nội với cháu nội, ông bà ngoại với cháu ngoại; anh chị em ruột với nhau”.
Do đó, theo luật sư Giới, đối với căn nhà của cha mẹ và căn hộ của anh trai thì 2 chị em bạn sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân. Riêng đối với xe, cổ phiếu, phần vốn góp trong doanh nghiệp thì không được miễn thuế này.
Thủ tục nhận di sản thừa kế
Di sản thừa kế có căn nhà, nên chị em bạn đến các tổ chức hành nghề công chứng nơi có bất động sản tọa lạc, để làm thủ tục khai nhận di sản thông qua 1 trong 2 hình thức: lập văn bản khai nhận di sản thừa kế hoặc lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế (điều 57 và 58 luật Công chứng).
Sau đó, chị em bạn đến văn phòng đăng ký đất đai, nơi bất động sản tọa lạc (đối với căn nhà và căn hộ), Phòng cảnh sát giao thông nơi chị em bạn thường trú (đối với xe) và doanh nghiệp nơi cha mẹ bạn có sở hữu cổ phần, phần vốn góp, để làm các thủ tục đăng ký chuyển quyền sở hữu.
