Trang chủThừa Thiên - HuếVăn hóaAi còn lồng nhãn nữa không?

Ai còn lồng nhãn nữa không?


“Vải trạng cung Diên/Nhãn lồng Phụng Tiên”

Dạo này trên nhiều tuyến đường quanh Thành Nội, người ta bán nhãn Huế khá nhiều. Điều dễ phân biệt với nhãn vùng khác là hầu hết quả nhãn Huế nhỏ, cơm còn mỏng, có vị ngọt nhẹ. Giá mỗi cân từ 25.000-40.000 đồng nhưng vẫn đắt khách. Bà Dương Thị Hoa, một người theo nghề bán nhãn 45 năm lý giải cho việc bán nhãn sớm khi chưa tới ngày thu hoạch: “Nhãn mình ra quả tự nhiên có dùng thuốc thang chi mô nên ai cũng ưng. Mỗi ngày hái tầm vài chục cân bán lai rai rứa. Bữa ni lồng nhãn tiền công cao, lại dễ mất trộm, bán sớm may ra còn kiếm được ít tiền chợ búa”.

Tương tự, anh Dương Văn Lợi, một người chuyên bán nhãn cũng lắc đầu khi tôi hỏi mua nhãn lồng Huế làm quà. “Mấy năm ni mần chi có nhãn lồng chị ơi. Có ai lồng nữa mô mà mua. Nhãn to từng mô họ hái bán từng nấy”, anh nói.

Nhãn Huế vốn có tiếng từ lâu, không chỉ trong văn thơ mà còn cả trong đời sống. Riêng nhãn lồng Đại Nội nằm trong ba thứ quả trứ danh được nhắc đến trong câu ca dao: “Vải trạng cung Diên/Nhãn lồng Phụng Tiên/ Đào tiên Thế miếu”.

Hệ thống lăng tẩm thuộc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế quản lý hiện có hơn 500 cây nhãn. Trong đó, Đại Nội chiếm hơn một nửa, ngoài ra, nhãn còn được trồng ở lăng Tự Đức, lăng Dục Đức, Tam Tòa… Mùa này, dạo quanh viện Cơ Mật, Tôn Nhơn phủ, Khâm Thiên Giám… từng cành nhãn trĩu quả la đà sà xuống mái công trình rêu phong phủ bóng thời gian. Những cây nhãn lớn khu vực Tử Cấm Thành, cung Diên Thọ, điện Phụng Tiên có tuổi đời lâu năm, khả năng là giống nhãn được tiến cung từ xưa.

Cách đây vài năm, tôi từng được nếm thử nhãn ở chốn Hoàng cung, nghe hương vị ngọt lành thấm qua từng thớ lưỡi đến nỗi phải dùng từ “trác tuyệt”. Ấy là khi bóc lớp vỏ vàng ươm đã thấy dậy mùi thơm thoang thoảng. Hạt nhãn nhỏ, đen láy, có quả hạt bé như hạt tiêu, cơm dày trong, vị ngọt thanh. Quả thực ai đã từng thưởng thức nhãn Đại Nội đều thấy thỏa lòng thích thú vô cùng.

Theo một số nhà nghiên cứu, khả năng những cây nhãn thâm niên chốn Hoàng cung được gầy giống từ nhãn Hưng Yên tiến cống. Dưới triều Minh Mạng thứ 11, người dân Hưng Yên đã chọn những quả nhãn thơm ngon đưa vào Kinh đô dâng tiến. Có lẽ giống nhãn ấy ủ nắng, ăn sương, dầm mưa, đón gió nên mới cho ra vị quả nhãn đặc trưng hấp thụ sinh khí đất trời xứ này. Từ những gốc nhãn trong Đại Nội, loài cây này được truyền về các vườn phủ ươm trồng, phát triển rộng khắp.

Nếu tính theo số lượng thì Đại Nội chính là vùng sở hữu cây nhãn lớn nhất Huế, ngon nhất Huế. Một chủ thầu cây ăn trái cho hay, cha ông từng bỏ ra gần cây rưỡi vàng mua đệm cói đấu thầu lồng 3 tấn nhãn ở Đại Nội những năm 80. Ông Hồ Xuân Đài, chủ một nhà vườn Thủy Biều (TP. Huế) thuật lại rằng, gia đình ông từng đón dân buôn ngoại tỉnh đến ở trọ, dựng lò sấy nhãn Đại Nội để đưa ra Bắc.

Nhãn Huế ra hoa vào khoảng tháng 3, 4 và thu hoạch tầm tháng 6, 7 dương lịch. Tuy nhiên, bù lại cho cái sự ngon ngọt, trông đợi của người sành ăn thì tầm 2-3 năm, nó mới ra quả một lần. Khi hạt nhãn vừa chuyển màu đen, tựa chín tới, người ta sẽ lồng nhãn. Gần một tháng sau, trái nhãn “kết” thì thu hoạch sẽ cho quả ngon, thơm, giá trị bán cao hơn.

Năm nay, Đại Nội vẫn có vài gốc nhãn ngon được lồng để làm quà biếu tặng, số còn lại vẫn tung tảy dưới nắng hè. Bên ngoài những bức tường thành rêu phong, dân gian vẫn chộn rộn cảnh hái nhãn, bán nhãn từ các nhà vườn Huế mang về hệt như câu ca: “Tháng sáu buôn nhãn, bán trâm”.

Không còn gánh nặng, thang mang

Nhiều năm trở lại đây, rất hiếm nhà lồng nhãn bởi tiền công thuê cao hoặc chấp nhận chia theo tỷ lệ 5:5, 6:4 cho người làm. Duy nhà nào cây được bảo quản tốt, không bị trộm cắp hoặc loại ngon đặc biệt mới đầu tư cho công đoạn này.

Xứ Kim Long có nhiều phủ đệ, quanh vùng này đến nay vẫn còn lắm gốc nhãn cổ thụ. Dạo quanh nhà vườn Phú Mộng (Kim Long, TP. Huế), màu nhãn vàng ươm phủ sắc khắp các vườn. Nguyên con kiệt 42 Phú Mộng, hầu như nhà nào cũng có một vài gốc nhãn tuổi đời trăm năm nhưng chả ai còn lồng nhãn.

Nhà ông Huỳnh Viết Cẩn cũng là một trong số đó. Nhiều năm qua, cứ độ nhãn chín, ông gọi người đến bán và mua lại một ít để dâng cúng bàn thờ tiên tổ. Nhìn vườn nhãn, ông bồi hồi nhớ lại cảnh cả nhà làm thang tre, kết mo cau rộn ràng cùng nhau lồng nhãn. Cái thời ấy qua rồi. Vườn nhãn giờ chỉ còn vài gốc giữ lại hương vị xưa, không còn giá trị kinh tế như ngày trước.

Nhắc đến nghề lồng nhãn, xứ Kim Long đều nhớ đến cha con ông Mai Khắc Tăng. Ông Tăng năm nay 62 tuổi. 10 tuổi, ông theo phụ cha làm việc và học nghề từ đó. Hồi trước, cha mẹ, vợ chồng hai anh em ông đều lồng nhãn, hái nhãn khắp vùng Kim Long, Hương Hồ, Thủy Biều…

“Mo cau mua với số lượng lớn, đặt bạn hàng từ vùng Mỹ Lợi (Phú Vang) gom mỗi đợt vài trăm cái. Sau đó đem mo ngâm nước, dùng lạt tre để buộc lại. Sáng 4,5 giờ phụ nữ dậy nấu thức ăn mang theo. Cả nhà rồng rắn dắt nhau đi bộ, người gánh thang, người gánh mo, kẻ lo cơm nước. Lồng nhãn là làm cả ngày, ăn ngủ tại vườn, chiều tối mới về”, ông Tăng chậm rãi lần theo dòng hồi ức.

Lồng nhãn có khi bị ong đốt, gãy cành, may mắn là cha con ông Tăng không hề hấn chi. Mạ ông mang những thúng nhãn lồng đổi công về cột thành từng chùm bỏ mối cho bạn hàng chợ Đông Ba. Tiền bán nhãn mua gạo đồ dùng trong nhà, nuôi con cái lớn khôn. Cha mất, ông cùng vợ nối nghiệp cho đến khi gần 50 tuổi thì chuyển sang phụ thợ nề bởi không còn ai thuê lồng nhãn nữa.

Nhớ lại tháng ngày tất bật gắn bó với nghề, ông kể: “Nhãn Huế mình ngon nhứt là nhãn ráo. Quả to bằng quả dâu đất, cơm dày mà trong, vị thanh mùi thơm nhè nhẹ. Vùng Kim Long thuở xưa có vườn trồng tới mười mấy gốc nhãn, lồng cả tuần không hết. Có cây 700-800 lồng nhãn, mần tới 4 ngày mới xong. Hồi trước, rằm tháng Tư là đã có nhãn lồng bán, sau này tiết trời thất thường thời điểm thu hái bắt đầu muộn hơn”.

Hơn chục năm cầm bay, xi măng song đến nay, ông Tăng vẫn nhớ thao tác ghép góc, buộc mo. Vừa trò chuyện với tôi, ông vừa tỉ mẩn làm cho mấy đứa cháu nội xem cách lồng nhãn bằng mo cau rồi tiếc rẻ: “Âu cũng là thời thế, tránh sao được sự thịnh suy của nghề”!

Nhà văn Trần Kiêm Đoàn từng viết: “Những trái nhãn lồng là hiện thân của những người con gái Huế. Phải biết lồng trái tim giữa mùa ươm trái dậy thì. Mơ mộng, lãng mạn, đam mê, vương vấn, dậy sóng tới đâu… thì cũng phải “lồng” mới chín mọng, mới ngọt ngào, thơm tho, danh giá được”. Thứ quả ngon đi vào thơ văn một cách lãng mạn đến vậy nhưng giờ đây, ở chính nơi vùng Hương Ngự, tìm ra quả nhãn lồng đúng nghĩa thơm tho, ngọt mọng ấy đã không còn dễ dàng như xưa.



Nguồn

Cùng chủ đề

Hòa Phát và Digiworld hợp tác phân phối các sản phẩm điện máy gia dụng trên toàn quốc

Hòa Phát và Công ty Cổ phần Thế Giới Số (Digiworld - DGW)  vừa chính thức ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược. Theo đó, Digiworld sẽ trở thành nhà phân phối các sản phẩm điện máy gia dụng mang thương hiệu Hòa Phát và Funiki trên toàn quốc.  Bà Nguyễn Thị Thảo Nguyên - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Hòa Phát, Tổng Giám đốc TCT Điện máy Gia dụng Hòa Phát trao chứng nhận Nhà phân...

Phục chế Ngai vua triều Nguyễn theo kỹ thuật truyền thống

VHO - Thành phố Huế đang xây dựng phương án phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn để báo cáo Bộ VHTTDL, trong đó việc phục chế sẽ thực hiện theo kỹ thuật truyền thống. Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, nguyên Giám đốc Sở VHTT tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế), bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn được đặt trong không gian di tích rất đặc biệt, là nơi...

TỔNG CÔNG TY VIGLACERA – CTCP TỔ CHỨC ĐẠI HỘI ĐỒNG CỔ ĐÔNG THƯỜNG NIÊN 2025 – Tổng công ty Viglacera

Sáng 10/6, Tổng công ty Viglacera - CTCP (Mã: VGC) đã tổ chức Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên 2025. Đại hội có sự tham dự của các cổ đông, đại diện cho hơn 415,6 triệu cổ phần, chiếm 92,7% số cổ phần có quyền biểu quyết (bao gồm cả dự trực tiếp và ủy quyền). Đại hội đã thông qua toàn bộ các báo cáo, tờ trình, kiện toàn đội ngũ nhân sự cấp cao, bầu...

Cảng Nghệ Tĩnh gắn biển công trình tiêu biểu chào mừng Đại hội Đảng bộ và hiện đại hóa hạ tầng cảng biển –...

Chiều 12/6/2025, trong không khí thi đua sôi nổi chào mừng Đại hội Đảng bộ Công ty CP Cảng Nghệ Tĩnh lần thứ XXVI và Đại hội đại biểu Đảng bộ Tổng công ty Hàng hải Việt Nam lần thứ VII, Công ty CP Cảng Nghệ Tĩnh đã long trọng tổ chức Lễ gắn biển công trình “Cần trục chân đế 1A, 1B” tại Xí nghiệp Xếp dỡ Cửa Lò – công trình tiêu biểu thể hiện quyết...

ĐHĐCĐ thường niên TCT Viglacera 2025 qua lăng kính báo chí – Tổng công ty Viglacera

Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên 2025 của Tổng công ty Viglacera - CTCP (Mã: VGC) nhận được sự quan tâm rất lớn của cổ đông và xã hội. “Bức tranh tổng thể” về hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển của Viglacera trong năm 2024 và những định hướng chiến lược lớn của TCT ra sao? Viglacera lên kế hoạch triển khai cụ thể định hướng chiến lược đó như thế...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Phú Xuân thời chúa Nguyễn và Tây Sơn: Gạch nối quan trọng trong lịch sử

“Phú Xuân thời chúa Nguyễn và Tây Sơn” là chủ đề của hội thảo khoa học do Hội khoa học lịch sử Thừa Thiên Huế tổ chức sáng 17/10. Có 15 nghiên cứu về dinh phủ, đô thành, vai trò chính trị, kinh tế, văn hóa đến một số nhân vật liên quan liên quan đến thời kỳ này lần đầu tiên được công bố.   Nhiều thông tin ý nghĩa Vào thế kỷ XVII-XVIII, vùng đất Thừa Thiên Huế đã xuất...

Kỳ vọng vươn tầm giá trị di sản văn hóa Huế

Trước vận hội mới, di sản văn hóa Huế giàu tiềm năng đứng trước ngưỡng lịch sử được cởi bỏ “tấm áo” gò bó để tỏa sáng giá trị lịch sử, lan tỏa mạnh mẽ ra toàn thế giới.   Du khách nước ngoài với cổ phục cung đình tại Đại Nội Huế. Ảnh: Châu Lê  Từ ngày 1/1/2025, thành phố Huế trở thành 1 trong 6 thành phố trực thuộc Trung ương của Việt Nam. Như lời Chủ tịch UBND thành...

Bản đúc trên cửu đỉnh được ghi danh di sản tư liệu thế giới

Lúc 13h 9 phút, ngày 8/5 (giờ địa phương), tại thủ đô Ulaanbaatar, Mông Cổ, hồ sơ “Những bản đúc trên Chín đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế” của Việt Nam đã được thông qua và chính thức trở thành di sản tư liệu của Chương trình Ký ức Thế giới Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương của UNESCO.   “Những bản đúc trên Chín đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế” của Việt Nam đã được thông qua và...

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản Cố đô Huế

Được xem là đơn vị đi đầu cả nước và là hình mẫu về công tác bảo tồn, trùng tu di tích, nhân kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế Hoàng Việt Trung đã có những chia sẻ thú vị với Thừa Thiên Huế Cuối tuần về hành trình phục hồi và phát triển các giá trị di sản để góp phần đưa Quần thể...

Động lực mới cho di sản Huế

Thành phố Huế - Đô thị di sản đặc trưng của Việt Nam, đang từng bước biến những giá trị văn hóa lịch sử thành động lực kinh tế, tạo nên một mô hình phát triển bền vững, vừa bảo tồn vừa phát huy các giá trị di sản.  Biểu diễn Nhã nhạc cung đình phục vụ du lịch Kết nối quá khứ và tương lai Với lợi thế là một vùng đất giàu giá trị di sản và văn hóa, Huế...

Bài đọc nhiều

Hương vị “mặn mà” từ món ăn dân dã

Ướp cá khoai để nấu lẩu Đến nhà của Tiến chúng tôi như được chiêm ngưỡng một cái “view” quá đẹp và lãng mạn. Căn nhà không có gì đặc biệt, nhưng nhờ hướng thẳng ra bãi biển cát trắng mịn, lấp lánh ánh nắng mặt trời phản chiếu tạo nên một màu sắc hòa quyện cực kỳ đẹp, yên bình và thoải mái. Hít thở bầu không khí trong lành sớm mai của miền biển thật nhẹ nhàng và...

Tico Travel – Công ty cho thuê Khách sạn, Resort, Villa Huế uy tín, giá tốt

1. Giới thiệu đôi nét về công ty Tico Travel Chính thức gia lĩnh vực Du lịch Việt Nam vào năm 2017, Tico Travel với sự chèo lái của thuyền trưởng Dương Văn Tiến nhanh chóng ghi dấu ấn mạnh mẽ với dịch vụ lưu trú đẳng cấp. Sau hơn 5 năm, đơn vị không ngừng hoàn thiện về mọi mặt và trở thành cái tên được khách hàng trong và ngoài nước yêu mến. Tico Travel được biết đến...

Họp báo Chương trình “Ngày hội thắm tình hữu nghị đặc biệt Việt Nam – Lào 2023” tại Thừa Thiên Huế

Năm 2023 đánh dấu 61 năm ngày thiết lập quan hệ Ngoại giao Việt Nam – Lào. Mối quan hệ Việt - Lào đã trở thành biểu tượng của tình hữu nghị đặc biệt. Quan hệ chính trị giữa hai Đảng và hai Nhà nước ngày càng gắn bó, tin cậy, là nền tảng vững chắc định hướng cho hợp tác trên tất cả các lĩnh vực. Hợp tác trong lĩnh vực thông tin và truyền thông là một trong...

Bế mạc Hội nghị tập huấn lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật năm 2023

Diễn ra từ ngày 8 đến 11/8, hội nghị có sự tham gia của hơn 300 học viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Thành ủy; cán bộ quản lý Nhà nước về văn hóa, nghệ thuật; lãnh đạo Hội Văn học-nghệ thuật Trung ương và địa phương; cán bộ nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí, các nhà...

Cùng chuyên mục

Nghề dệt thổ cẩm độc đáo của người Tà Ôi

Người Tà Ôi có những nét văn hóa, đời sống từ trang phục cho đến những phong tục tập quán rất bản địa, trong đó dệt thổ cẩm là nghề thủ công có từ lâu đời được gọi là dệt Dèm. Đây vốn là công việc của người phụ nữ, các bà, các chị vào lúc rảnh rỗi, nông nhàn...

Họp báo Chương trình “Ngày hội thắm tình hữu nghị đặc biệt Việt Nam – Lào 2023” tại Thừa Thiên Huế

Năm 2023 đánh dấu 61 năm ngày thiết lập quan hệ Ngoại giao Việt Nam – Lào. Mối quan hệ Việt - Lào đã trở thành biểu tượng của tình hữu nghị đặc biệt. Quan hệ chính trị giữa hai Đảng và hai Nhà nước ngày càng gắn bó, tin cậy, là nền tảng vững chắc định hướng cho hợp tác trên tất cả các lĩnh vực. Hợp tác trong lĩnh vực thông tin và truyền thông là một trong...

Hơn 80 bằng, án và thuyền đăng ký tham gia Lễ hội Điện Huệ Nam

Ngày 17/8, ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao cho biết, đơn vị vừa tổ chức cuộc họp để rà soát toàn bộ công tác nhằm chuẩn bị cho việc tổ chức Lễ hội Điện Huệ Nam tháng bảy Âm lịch năm 2023. Lễ hội Điện Huệ Nam (hay Lễ hội Điện Hòn Chén) được biết đến là sinh hoạt truyền thống mang yếu tố văn hóa tâm linh thờ phụng Thánh Mẫu Thiên...

Niềm vui lao động

Mệ tôi năm nay 85 tuổi. Một buổi sáng thức dậy, mệ chợt thấy trong người uể oải, hai chân đau nhức, không thể bước ra khỏi giường nổi. Bác sĩ đến nhà khám và chẩn đoán mệ bị chèn dây thần kinh ở bắp chân, phải thực hiện lộ trình châm cứu hai tuần. Mọi người thay phiên nhau chăm sóc, đem quần áo, chậu rửa mặt, kem đánh răng,… đến tận giường cho mệ. Nhưng không...

Nhiều nguồn lực giúp đỡ người nghèo

Những chuyển biến Sau gần một năm thoát nghèo, hiện kinh tế gia đình của hộ ông Võ Tín, thôn Lương Mai xã Phong Chương, huyện Phong Điền đang ngày càng ổn định. Mô hình sinh kế nuôi bò sinh sản được Nhà nước hỗ trợ, vừa mang lại thu nhập cho gia đình ông hơn 10 triệu đồng. Để phát triển kinh tế bền vững, ngoài diện tích đất nông nghiệp được Nhà nước cấp, ông Tín mạnh...

Mới nhất

“TUYỆT CHIÊU” NẤU MÓN CHAY

Nấu ăn tại nhà mang lại rất nhiều lợi ích không chỉ là việc tiết kiệm mà còn rất tốt cho sức khỏe và tinh thần. Chúng ta có thể chủ động lựa chọn và gia giảm gia vị theo ý thích cũng như cân đối được tình hình sức khỏe cho mỗi thành viên. Ngoài ra nấu...

ĐÓN HÈ CÙNG TRANG SỨC DOJI VÀ THẾ GIỚI KIM CƯƠNG, RINH CHUYẾN DU LỊCH THƯỢNG HẢI

Chào đón những ngày hè ngập nắng vàng, DOJI và Thế Giới Kim Cương mang đến làn gió mới cho thị trường trang sức với những thiết kế bùng nổ cảm hứng, cùng chương trình khuyến mãi sở hữu chuyến du lịch Thượng Hải trị giá 15 triệu đồng. Chạm đến vẻ đẹp, sống trọn ngày hè Mùa hè –...

Tập đoàn Hoa Sen lợi nhuận vượt kế hoạch, không ảnh hưởng chính sách thuế quan của Mỹ

Lý do là từ tháng 9/2024, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã khởi xướng điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với các sản phẩm tôn mạ kẽm, mạ lạnh và mạ màu xuất khẩu từ Việt Nam. Do ảnh hưởng của cuộc điều tra và tâm lý thận trọng từ phía khách hàng,...

Gen Z kể chuyện di sản bằng ngôn ngữ quảng cáo hiện đại

VHO - Tối 11.6, tại TP.HCM, Gala chung kết cuộc thi sản xuất phim quảng cáo TVCreate 2025 với chủ đề “The Echoes of Legacy – Vang âm di sản” đã diễn ra sôi nổi tại Trường ĐH Hoa Sen (HSU). Hội đồng giám khảo Gala chung kết gồm các chuyên gia uy tín trong ngành sáng tạo và truyền thông...

Mới nhất