Trang chủKhoa học - Công nghệKhoa họcNhững xác ướp hình thành do tự nhiên

Những xác ướp hình thành do tự nhiên


Hàng nghìn năm trước khi con người chủ định ướp xác, tự nhiên đã làm thay họ thông qua nhiều loại môi trường khác nhau.





Các nhà nghiên cứu lấy mẫu vật não từ xác ướp Ötzi. Ảnh: National Geographic

Các nhà nghiên cứu lấy mẫu vật não từ xác ướp Ötzi. Ảnh: National Geographic

Khi nằm trong tự nhiên, thi thể người thường chỉ còn lại bộ xương sau vài năm. Những nền văn minh có tập tục ướp xác như người Ai Cập cổ đại chỉ có thể tránh được thực tế trên nhờ áp dụng quá trình mai táng phức tạp bao gồm công cụ đặc biệt, hóa chất và thao tác, theo National Geographic.

Tuy nhiên, có nhiều cách để biến thi thể thành xác ướp vĩnh cửu mà không cần dùng bình canopic, muối natron hoặc dụng cụ lấy não. Trên thực tế, một số xác ướp Ai Cập cổ nhất nhiều khả năng là tình cờ, theo Frank Rühli, giám đốc Viện Y học Tiến hóa thuộc Đại học Zurich kiêm giám đốc Tổ chức nghiên cứu xác ướp và cổ sinh vật bệnh học. Bị chôn vùi trong lớp sỏi nông, thi thể có thể được bảo quản tự nhiên suốt hàng nghìn năm bởi môi trường khô nóng của gió cát sa mạc Sahara. Rühli tin rằng điều này có thể truyền cảm hứng cho người Ai Cập cổ đại bắt đầu ướp xác những người họ tôn kính.

Sa mạc khô nóng chỉ là một trong nhiều môi trường có thể biến đổi thi thể thành xác ướp tự nhiên. Các nhà khoa học giải thích môi trường từ đầm lầy tới đỉnh núi băng có thể ngăn cản quá trình phân hủy và ướp xác như thế nào.

Sa mạc

Ai Cập không phải nền văn minh sa mạc duy nhất nổi tiếng với xác ướp. Người Chinchorro ở Bắc Chile bắt đầu ướp xác khoảng 2.000 năm trước người Ai Cập. Nhưng trước đó hàng nghìn năm, sa mạc Atacama đã làm điều đó cho họ. “Một trong những điều thú vị về xác ướp Chinchorro là một số được sửa soạn theo chủ ý trong khi số khác là xác ướp tự nhiên”, nhà nhân chủng học Bernardo Arriaza ở Đại học Tarapacá tại Chile, người chuyên nghiên cứu xác ướp Chinchorro, cho biết.

Phân hủy là quá trình sinh học và không có nước, sinh vật không thể hoạt động. Đây là lý do tại sao các sa mạc bảo quản xác ướp tốt đến vậy cũng như tại sao quá trình ướp xác của người Ai Cập và Chinchorro bao gồm bước làm khô thi thể. Xác ướp Chinchorro cổ nhất, Acha Man, được bảo quản tự nhiên bởi sa mạc hơn 9.000 năm. Xác ướp Tarim ở Tân Cương, Trung Quốc, thuộc hàng nguyên vẹn nhất, chôn cất trong quan tài hình chiếc thuyền suốt 4.000 năm trên sa mạc Taklamakan.

Muối

E Đối với một số thợ mỏ Iran kém may mắn bị mắc kẹt trong hang động ở mỏ muối Chehrabad, muối cũng bảo quản thi thể tốt không kém sa mạc. “Họ làm việc trong mỏ muối và sau đó mỏ sụp đổ”, Rühli giải thích. Điều này xảy ra nhiều lần (ít nhất là hai lần) trong hơn 1.000 năm. Mỏ muối trở thành mồ chôn những người đàn ông trẻ sống cách nhau hàng thế kỷ. Trong khi sức nặng của muối đè lên thợ mỏ, đá muối hút kiệt nước khỏi thi thể và ướp xác họ.

Muối trong lớp đất khô ở sa mạc Atacama cũng giúp bảo quản xác ướp Chinchorro, theo Arriaza. Trong đất chứa nhiều hợp chất nitrate, nitrogen, kali, natri và canxi, góp phần khử nước trong cơ thể.

Băng

Khử nước khỏi thi thể không phải cách duy nhất để ngăn phân hủy. Nhiệt độ thấp làm chậm phần lớn quá trình sinh học và đông cứng xác hoàn toàn cũng ngăn thi thể phân hủy trong hàng nghìn năm. Nhà bệnh học Andreas Nerlich ở Munich Klinik Bogenhausen nghiên cứu Ötzi, xác ướp băng 5.300 năm lộ ra trên sông băng tan chảy trên dãy núi Ötztal Alps gần biên giới Áo – Italy. Theo ông, những xác ướp như Ötztal sẽ được bảo quản lâu chừng nào còn có băng.

Dù rất hiếm gặp, xác ướp băng có thể được bảo quản tốt đặc biệt so với xác ướp khử nước. Đó là do quá trình khử nước làm nhăn và biến dạng mô, nhưng nội tạng đông cứng phần lớn giữ nguyên hình dạng. Đất đóng băng vĩnh cửu, lớp đất đông cứng quanh năm, cũng có thể ướp xác. Xác ướp Ice Maiden 2.500 năm ở Siberia bị đông cứng trong một khối băng sau khi hầm mộ bị ngập nước. Do hầm mộ nằm trong đất đóng băng vĩnh cửu, băng hình thành bên trong không bao giờ tan chảy.

Đông lạnh khô

Kết hợp điều kiện lạnh và khô có thể ướp xác ngay cả khi môi trường không lạnh liên tục để giữ thi thể đông cứng quanh năm. Đó là quá trình xảy ra với một số xác phụ nữ và trẻ em người Inuit ở Greenland. Họ được ướp xác tự nhiên trong mộ sau khi chết, nhiều khả năng qua đời do nạn đói hoặc dịch bệnh vào thế kỷ 15 và 16.

“Dù thời tiết rất lạnh ở Greenland, môi trường không giống ở Bắc Cực với lớp đất đóng băng vĩnh cửu”, nhà cổ sinh vật bệnh học Niels Lynnerup ở Đại học Copenhagen, cho biết. “Thi thể được chôn dưới khe đá, nên vẫn có gió thổi qua, gió hong khô thi thể kết hợp hiệu ứng làm chậm hoạt động vi khuẩn của nhiệt độ lạnh, tạo ra xác ướp.

Phần lớn xác ướp Inca phát hiện trên đỉnh núi Andes cũng được bảo quản theo cách tương tự. Xác ướp Trinh nữ Llullaillaco, thi thể thiếu nữ Inca chết vì lạnh trên dãy Andes sau nghi thức hiến tế, là một trường hợp đông cứng độc đáo.

An Khang (Theo National Geographic)




Source link

Cùng chủ đề

8 vật lạ “đánh thức diêm vương” trong lăng mộ Vua Tut

(NLĐO) - Lăng mộ của Tutankhamun, vị pharaoh lẫy lừng của Ai Cập cổ đại, tiếp tục tiết lộ điều huyền bí mới về "Lễ đánh thức Osiris". ...

Ngửi mùi 9 xác ướp Ai Cập, các nhà khoa học bị sốc

(NLĐO) - Những gì tỏa ra từ các xác ướp Ai Cập - xác xưa nhất lên tới 3.500 tuổi - hoàn toàn không như những gì được mô tả trong phim ảnh ...

Bí ẩn rùng mình về 13 xác ướp lưỡi vàng ở Oxyrhynchus

(NLĐO) - Một hầm mộ cực kỳ phức tạp đã che giấu loạt xác ướp bí ẩn từ triều đại Ptolemaic của Ai Cập. ...

12 xác ướp bí ẩn lộ ra cạnh lâu đài nổi tiếng của Pháp

(NLĐO) - Các xác ướp được tìm thấy trong một hầm mộ thuộc khuôn viên Château des Milandes, có niên đại từ thế kỷ 16-17. ...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Suntory Pepsico sẽ chuyển 4 dây chuyền từ TP HCM về Long An

4 dây chuyền sản xuất nước có ga và Aquafina với công suất gần 450 triệu lít mỗi năm của Pepsico sẽ chuyển về Long An. Trong báo cáo đánh giá tác động môi trường mới nhất của dự án tại Long An, Công ty TNHH Nước giải khát Suntory PepsiCo Việt Nam (SPVB) cho biết sẽ chuyển 4 dây chuyền sản xuất từ nhà máy tại Quận 12, TP HCM về lắp đặt tại Khu công nghiệp Hựu Thạnh,...

Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt đánh giá phiên đối thoại báo cáo UPR của đoàn Việt Nam

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cho biết Việt Nam đã có một phiên đối thoại UPR rất thành công với sự tham gia của đông đảo các nước thành viên Liên hợp quốc. Ngày 10/5 (giờ Thụy Sĩ), Nhóm làm việc về Cơ chế rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đã đồng thuận thông qua Báo cáo quốc gia UPR của Việt Nam. Chia sẻ với...

Khối sỏi san hô chiếm gần hết thận người phụ nữ

TP HCMBà Phương, 59 tuổi, bị sỏi thận nhiều năm, ba tháng nay đau thắt lưng nhiều hơn, bác sĩ phát hiện khối sỏi san hô 7 cm to gần bằng quả thận. Ngày 9/5, thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Tân Cương, Phó khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết khối sỏi san hô nhiều nhánh nằm ở thận phải bệnh nhân, gần...

Venezuela trở thành quốc gia đầu tiên mất tất cả sông băng 

Venezuela từng có 6 sông băng rộng 1.000 km2 vào năm 1910, nhưng chúng nhanh chóng trở thành những vùng băng nhỏ không đủ tiêu chuẩn xếp loại sông băng. Sông băng Humboldt hiện nhỏ đến mức được phân loại là cánh đồng băng. Ảnh: Jorge ferrer Sự biến mất của sông băng cuối cùng, Humboldt, đưa Venezuela về nhất trong cuộc đua trở thành quốc gia đầu tiên trong thời hiện đại chứng kiến toàn bộ sông băng tan...

Cuộc chiến pháp lý dài hơi giữa TikTok với chính phủ Mỹ

TikTok và ByteDance kiện chính phủ Mỹ về đạo luật có thể cấm ứng dụng này, châm ngòi cuộc chiến pháp lý có thể kéo dài đến giữa năm 2025. TikTok và công ty mẹ ByteDance, trụ sở Trung Quốc, ngày 7/5 đệ đơn kiện lên Tòa phúc thẩm liên bang Quận Columbia, sau khi Tổng thống Joe Biden ngày 24/4 ký ban hành Đạo luật Bảo vệ người Mỹ khỏi ứng dụng do đối thủ nước ngoài kiểm...

Bài đọc nhiều

Tàu vận tải sức chở hơn 18.000 container

Tàu Triple E của công ty Đan Mạch Maersk từng là tàu container lớn nhất thế giới với chiều dài khoảng 400 m và chiều rộng 59 m. Source link

Trung Quốc hoàn thành dự án dẫn nước hơn 7 tỷ USD 

Thứ ba, 18/7/2023, 05:45 (GMT+7) Siêu dự án nối hai sông lớn nhất Trung Quốc, Hoàng Hà và Dương Tử, hoàn thành sau hơn một thập kỷ xây dựng với nhiều thách thức kỹ thuật. Trung Quốc hoàn thành siêu dự án dẫn nước hơn 7 tỷ USD Video: CGTN Source link

Intel muốn bứt phá trong cuộc đua chip AI

Nhưng câu hỏi đặt ra là liệu các công nghệ mới của Intel có thể làm thay đổi thị trường hay chỉ là một bước đi đã quá trễ của Intel? Từng là công ty chuyên "săn lùng" các công ty nhỏ, nay Intel lại trở thành mục tiêu bị thâu tóm sau khi báo Wall Street Journal tiết lộ thông tin...

Xây dựng khung pháp lý toàn diện, rõ ràng cho ngành công nghiệp công nghệ số

DNVN - Nhiều quy định trong dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số có tính khả thi cao và phù hợp với tình hình thực tế phát triển công nghiệp công nghệ số ở Việt Nam. Tuy nhiên, một số quy định còn mang tính nguyên tắc chung, cần có hướng dẫn chi...

Camera chụp một bức ảnh kéo dài 1.000 năm

MỹCamera với thiết kế đơn giản được đặt trên đồi Tumamoc để ghi lại những thay đổi về cảnh quan trong suốt một thiên niên kỷ. Camera Thiên niên kỷ được đặt trên một chiếc cọc ở đồi Tumamoc. Ảnh: Chris Richards/University Communications Nhà triết học Jonathan Keats tại Đại học Mỹ thuật Arizona cùng nhóm nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Sa mạc phát triển dự án "Camera Thiên niên kỷ" để chụp bức ảnh chậm nhất thế giới,...

Cùng chuyên mục

Cơ bản vẫn là chủ động đào tạo nhân tài

PV: Thưa ông, chúng ta có hẳn Nghị quyết về sử dụng người tài, từ thực tế tham gia các Hội đồng khoa học, quan điểm của ông về vấn đề này như nào?GS.VS Đào Trọng Thi: Chúng...

Ngăn chặn hơn 530.000 vụ lừa đảo tài chính nhằm vào các doanh nghiệp

Tội phạm mạng đã và đang lợi dụng các liên kết lừa đảo tài chính để xâm nhập vào hệ thống của các doanh nghiệp. Hãng bảo mật Kaspersky vừa cho biết đã ngăn chặn thành công hơn nửa triệu lượt truy cập vào...

AI đang tiến gần hơn tới trí tuệ con người

Tại hội nghị công nghệ GTC vừa diễn ra, Nvidia – gã khổng lồ trong lĩnh vực sản xuất chip – đã gây ấn tượng mạnh khi công bố nền tảng chip AI mới mang tên Blackwell Ultra....

Sự sống kỳ lạ đã ra đời nhờ lỗ đen quái vật?

(NLĐO) - Các hành tinh mang sự sống có thể đang ẩn nấp ở nơi tưởng chừng chết chóc nhất trong các thiên hà. ...

An toàn trong thời đại công nghệ cao

Theo Europol, AI “vô tình” đã giúp tội phạm gia tăng hiệu quả trong nhiều lĩnh vực như buôn bán ma túy, buôn người, tội phạm mạng và trộm cắp danh tính. Chuyên gia công nghệ Bruce Schneier,...

Mới nhất

Thông báo mời chào giá Gói thầu: Biên tập, xuất bản, in và phát hành cuốn sách “Lịch sử truyền thống Tập đoàn Xăng...

THÔNG BÁO MỜI CHÀO GIÁTập đoàn Xăng dầu Việt Nam trân trọng kính mời các Nhà thầu có đủ năng lực, kinh nghiệm và đủ điều kiện tham gia chào giá đối với Gói thầu: Biên tập, xuất bản, in và phát hành cuốn sách “Lịch sử truyền thống Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam” với các thông...

Thấy gì trong công tác bảo vệ bảo vật quốc gia ở Mỹ Sơn?

VHO - Trong số bảy bảo vật quốc gia tại Quảng Nam, hiện có hai bảo vật đang được Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn (BQL Mỹ Sơn) lưu giữ, trưng bày và phát huy là Ekamukhalinga (linga có một đầu thần Siva) và đài thờ Mỹ Sơn A10 tại Khu đền tháp Mỹ Sơn. Đài...

Di sản được “số hóa” bằng tư duy Gen Z

VHO - Từ những chi tiết tưởng như chỉ còn trong sách sử hoặc không gian trưng bày của bảo tàng, các bạn sinh viên đã tìm cách tái hiện và đưa di sản đến gần hơn với đời sống qua góc nhìn của người trẻ. Cuộc thi sản xuất phim quảng cáo TVCreate 2025 vừa khép lại với...

Đại hội lần I Đảng bộ VIMC Lines, nhiệm kỳ 2025–2030

13/06/25 9:57 AM Ngày 12/6/2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải Container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra thành công, với sự tham dự của 30 đại biểu chính thức đại diện cho 65 các đảng viên trong Đảng bộ. Đại hội đã tiến hành bầu Ban Chấp...

Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 – Tổng...

13/06/25 9:57 AM Ngày 12/6/2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải Container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra thành công, với sự tham dự của 30 đại biểu chính thức đại diện cho 65 các đảng viên trong Đảng bộ. Đại hội đã tiến hành bầu Ban Chấp...

Mới nhất