Trang chủKhoa học - Công nghệCông nghệ số‘Hố trọng lực’ kỳ bí ở Ấn Độ Dương

‘Hố trọng lực’ kỳ bí ở Ấn Độ Dương


Các nhà khoa học Ấn Độ công bố nghiên cứu về “hố trọng lực” kỳ lạ ở Ấn Độ Dương, nơi lực hấp dẫn của Trái đất ở mức thấp nhất và mực nước biển thấp hơn trung bình tới khoảng 100m.

Mực nước biển giảm thấp xuống khoảng 100m trong một “hố trọng lực” trên Ấn Độ Dương. Ảnh minh họa.  (Nguồn: CNN)
Mực nước biển giảm thấp xuống khoảng 100m trong một “hố trọng lực” trên Ấn Độ Dương. Ảnh minh họa. (Nguồn: CNN)

“Hố trọng lực” bí ẩn này từng gây khó cho các nhà địa chất trong một thời gian dài. Nhưng mới đây, các nhà nghiên cứu thuộc Viện Khoa học Ấn Độ ở Bengaluru (Ấn Độ) đã tìm ra lời giải thích cho sự hình thành của nó. Đó là do những dòng dung nham nóng chảy (magma) hình thành từ trong lòng Trái đất tạo ra.

Để đi đến kết luận này, nhóm nghiên cứu đã sử dụng máy tính mô phỏng lại sự hình thành của khu vực này vào thời điểm 140 triệu năm trước. Nhóm trình bày phát hiện này trong một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, trong đó nhắc tới một đại dương cổ đại nay đã không còn tồn tại.

Đại dương cổ biến mất

Mọi người thường nghĩ rằng Trái đất giống như một quả cầu hoàn hảo, tuy nhiên thực tế lại khác hẳn.

Đồng tác giả nghiên cứu, bà Attreyee Ghosh, nhà địa vật lý và phó giáo sư tại Trung tâm Khoa học Trái đất thuộc Viện Khoa học Ấn Độ cho biết: “Trái đất về cơ bản giống như một củ khoai tây sần sùi. Nó không phải là hình cầu, mà là hình elip, bởi vì khi hành tinh quay, phần giữa của nó phình ra ngoài”.

Trái đất không đồng nhất về mật độ và tính chất, có một số khu vực dày hơn những khu vực khác – điều này ảnh hưởng đáng kể đến bề mặt Trái đất và lực hấp dẫn khác nhau của Trái đất lên các điểm này.

Bà Ghosh giải thích, giả sử bề mặt Trái đất được phủ kín hoàn toàn bằng nước, trường hấp dẫn của hành tinh sẽ tạo ra những chỗ phình lên và những chỗ lõm xuống trên bề mặt đại dương tưởng tượng này. Những chỗ lồi và lõm trên bề mặt đại dương được gọi là geoid. Geoid là hình dạng bề mặt của đại dương giả định khi chỉ có ảnh hưởng của tương tác hấp dẫn của Trái đất và sự tự quay, mà không có những ảnh hưởng khác như thủy triều và gió. Các geoid có độ cao, thấp không đều nhau.

“Hố trọng lực” ở Ấn Độ Dương – tên chính thức là vùng trũng Geoid Ấn Độ Dương – vốn là điểm thấp nhất, cũng là điểm dị thường nhất trong vùng geoid đó. Nó tạo thành một vùng trũng hình tròn bắt đầu ngay ngoài mũi đất phía Nam của Ấn Độ và bao phủ khoảng 3 triệu km2. Sự tồn tại của “hố” này được nhà địa vật lý Felix Andries Vening Meinesz người Hà Lan phát hiện lần đầu tiên vào năm 1948, trong một cuộc khảo sát trọng lực từ một con tàu. Từ đó đến nay, “hố trọng lực” vẫn được coi là bí ẩn.

“Đây là nơi có geoid thấp nhất trên Trái đất và vẫn chưa được giải thích chính xác”, bà Ghosh nói.

Để tìm ra câu trả lời, bà và nhóm nghiên cứu đã sử dụng mô hình máy tính mô phỏng lại khu vực này vào 140 triệu năm trước, nhằm quan sát bức tranh toàn cảnh về mặt địa chất. Từ điểm xuất phát đó, nhóm đã thực hiện 19 cuộc mô phỏng, tái tạo sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo và những thay đổi của lớp đá nóng chảy trong lòng Trái đất trong 140 triệu năm qua.

Họ so sánh hình dạng của geoid thu được từ các mô phỏng trên máy tính với geoid thực sự của Trái đất thu được bằng các quan sát từ vệ tinh.

Tương lai chưa xác định

Yếu tố phân biệt các mô hình mô phỏng này là sự hiện diện của các dòng dung nham nóng chảy xung quanh vùng geoid thấp, cùng với cấu trúc lớp phủ ở vùng lân cận, chúng được cho là nguyên nhân hình thành “hố trọng lực”, bà Ghosh giải thích.

Các mô phỏng này được nhóm nghiên cứu cho chạy trên máy tính với các tham số khác nhau về mật độ của dòng chảy dung nham. Đáng chú ý là, ở những mô phỏng không có các đám khói do dòng chảy dung nham tạo ra, vùng geoid thấp không hình thành.

Những dòng chảy dung nham này bắt nguồn từ sự biến mất của một đại dương cổ đại khi vùng đất Ấn Độ trôi dạt và cuối cùng là va chạm với lục địa châu Á hàng chục triệu năm trước.

“140 triệu năm trước, vùng đất Ấn Độ nằm ở vị trí hoàn toàn khác ngày nay, và có một đại dương cổ đại nằm giữa Ấn Độ và châu Á. Mảnh đất Ấn Độ sau đó bắt đầu dịch chuyển dần về phía Bắc khiến đại dương cổ đại đó biến mất và khoảng cách giữa Ấn Độ và châu Á được thu hẹp lại”, bà cho biết.

Khi đại dương cổ đại chìm xuống bên trong lớp phủ vỏ Trái đất, nó có thể đã thúc đẩy sự hình thành các đám khói nóng, đưa vật chất có mật độ thấp lên đến gần bề mặt Trái đất hơn.

Theo tính toán của nhóm nghiên cứu, vùng geoid thấp này đã được hình thành khoảng 20 triệu năm trước. Thật khó để nói liệu nó sẽ biến mất hay sẽ dịch chuyển đi chỗ khác trong tương lai.

Bà Ghosh nhận định: “Tất cả điều đó phụ thuộc vào cách những vùng dị thường này di chuyển trên Trái đất. Có thể nó sẽ tồn tại trong một thời gian rất dài. Nhưng cũng có thể, chuyển động của các mảng kiến tạo vỏ Trái đất sẽ tác động khiến nó biến mất trong vài trăm triệu năm nữa”.

Ông Huw Davies, giáo sư tại Trường khoa học Trái đất và môi trường tại Đại học Cardiff (Anh), người không tham gia vào cuộc nghiên cứu, cho biết điều này “rất thú vị và sẽ khuyến khích những nghiên cứu sâu hơn về chủ đề này”.

Theo Tiến sĩ Alessandro Forte, giáo sư địa chất tại Đại học Florida ở Gainesville (Mỹ), có lý do chính đáng để thực hiện các mô phỏng trên máy tính nhằm xác định nguồn gốc của vùng geoid thấp trên Ấn Độ Dương. Ông đánh giá đây là một bước tiến mới. “Các nghiên cứu trước đây chỉ mô phỏng sự chìm xuống của các vật chất lạnh trong lòng Trái đất, chứ không mô phỏng các vật chất nóng nổi lên trên bề mặt hành tinh”.





Nguồn

Cùng chủ đề

Tôn vinh di sản các nhà khoa học trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước

VHO - Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9, chiều 7.6, Trung tâm - Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam tổ chức tọa đàm khoa học tại Hà Nội, nhằm ghi nhận đóng góp của giới trí thức trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước. Thành lập năm 2007, Trung tâm - Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam là bảo tàng...

Sự sống kỳ lạ đã ra đời nhờ lỗ đen quái vật?

(NLĐO) - Các hành tinh mang sự sống có thể đang ẩn nấp ở nơi tưởng chừng chết chóc nhất trong các thiên hà. ...

Lộ diện 2 hành tinh mới, bao gồm “Trái Đất tử thần”

(NLĐO) - Quanh một ngôi sao cách Trái Đất 250 năm ánh sáng, 2 hành tinh mới đã khơi lại câu hỏi chưa có lời giải về hệ Mặt Trời của chúng ta. ...

Sinh vật không chân tay cao 8 m là một dạng sự sống mới?

(NLĐO) - Sau nhiều năm khiến khoa học hoang mang, Prototaxites được xác định là một dạng tách biệt, nằm ngoài cây sự sống đã biết của Trái Đất. ...

Để nhà khoa học tận tâm cống hiến

Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia xác định nhà khoa học ở vị trí trung tâm, then chốt, đi cùng là những cơ chế, chính sách đãi ngộ thỏa đáng. ...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Hải quân Việt Nam-Thái Lan tuần tra chung lần thứ 51

Sáng 2/4, Biên đội tàu 263, 261 thuộc Hải đội 515, Lữ đoàn 175, Vùng 5 Hải quân nhân dân Việt Nam đã cập quân cảng Vùng 5 (Kiên Giang), kết thúc tốt đẹp chuyến tuần tra chung thường niên lần thứ 51 với Biên đội tàu 421, 561 của Hải quân Hoàng gia Thái Lan.

Bộ trưởng Pete Hegseth khẳng định “liên minh sắt đá” Mỹ-Philippines tại khu vực

Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ tới Philippines là cơ hội quan trọng để truyền tải chính sách của chính quyền Tổng thống Donald Trump, định hình quan điểm can dự của Washington tại khu vực.

Thị trường trầm lắng, tâm lý găm hàng cao, lượng tiêu xuất khẩu thấp nhất trong 6 năm

Giá tiêu hôm nay 31/3/2025 tại thị trường trong nước tiếp tục đi ngang ở các địa phương trọng điểm, giao dịch từ 159.000 – 160.000 đồng/kg.

Quyết chấm dứt nạn đói cho trẻ em châu Phi, AfDB phê duyệt lập quỹ hàng chục triệu USD

Hội đồng quản trị của Ngân hàng Phát triển châu Phi (AfDB) đã phê duyệt việc thành lập một quỹ nhằm giúp chấm dứt nạn đói và suy dinh dưỡng ở trẻ em trong độ tuổi đi học tại châu lục.

Đội cứu hộ, cứu nạn Việt Nam hạ cánh xuống sân bay Yangon, sẵn sàng hỗ trợ khắc phục hậu quả động đất tại...

Đội cứu hộ của Việt Nam từ ngày mai sẽ triển khai nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn tại các nơi bị ảnh hưởng động đất ở Myanmar.

Bài đọc nhiều

Giới công nghệ muốn tạm dừng phát triển AI không vì lo ngại cho loài người?

Không phải ai cũng đồng tình với lá thư ngỏ của Viện Future of Life kêu gọi tạm dừng nghiên cứu trí tuệ nhân tạo (AI) có chữ ký của một số cái tên hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ. Bức thư với hơn 31 nghìn chữ ký, bao gồm cả CEO Tesla Elon Musk và đồng sáng lập Apple Steve Wozniak, kêu gọi toàn thế giới tạm dừng phát triển các mô hình AI lớn hơn GPT-4,...

Biến đổi khí hậu sẽ buộc hàng tỷ người phải di cư

Một nghiên cứu mới công bố của các nhà khoa học Mỹ dự báo hàng tỷ người sẽ buộc phải di cư khi biến đổi khí hậu tiếp tục làm Trái đất nóng lên.

OnePlus 13 Mini sẽ sở hữu thiết kế camera mới

Mới đây, leaker Digital Chat Station vừa tiết lộ thông tin về OnePlus 13 Mini. Theo đó, máy sẽ có hệ thống camera kép ở mặt sau với thiết kế mới. Cụ thể, điện thoại có thiết lập camera kép dạng thanh. Mặc dù thông tin này khác với rò rỉ trước đó- đề cập đến hệ thống ba camera, nhưng có vẻ phù hợp với tin tức về việc OnePlus áp dụng thiết kế mới cho điện thoại...

Cùng chuyên mục

Doanh nghiệp Nhà nước phải xông pha hơn nữa để thúc đẩy tăng trưởng

DNVN - Phát biểu chỉ đạo Hội nghị Thủ tướng Chính phủ làm việc với doanh nghiệp Nhà nước tiên phong trong chuyển đổi số và thúc đẩy tăng trưởng, ngày 15/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu doanh nghiệp Nhà nước phải xông pha hơn nữa để thúc đẩy tăng trưởng. ...

33,3% dân số ở Hàn Quốc sử dụng AI tạo sinh

Theo khảo sát của Chính phủ Hàn Quốc, 33,3% dân số đã sử dụng AI tạo sinh như ChatGPT trong năm 2024.

Phát triển dữ liệu để đưa Việt Nam trở thành quốc gia số

Chuyển đổi số, với dữ liệu là trung tâm đang làm thay đổi căn bản cách chúng ta sống, làm việc và phát triển. Việt Nam cần làm gì để tiếp cận cơ hội này?.

Mới nhất

Bảo vệ tuyệt đối an toàn cho bảo vật

VHO - Những ngày cuối tuần qua, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế đã tiến hành lắp đặt thí điểm hệ thống báo động khi có người xâm nhập khu vực bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn ở Điện Thái Hòa và xem đây là một trong những phương án bảo vệ tuyệt...

Tôn vinh di sản các nhà khoa học trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước

VHO - Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9, chiều 7.6, Trung tâm - Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam tổ chức tọa đàm khoa học tại Hà Nội, nhằm ghi nhận đóng góp của giới trí thức trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất...

Viglacera: Tiên phong kiến tạo tương lai xanh với Hệ sinh thái vật liệu xây dựng toàn diện – Tổng công ty Viglacera

Trong bối cảnh toàn cầu đang dốc sức cho mục tiêu phát triển bền vững và giảm phát thải, Tổng công ty Viglacera - CTCP tự hào là doanh nghiệp tiên phong định hình chuẩn mực về vật liệu xây dựng xanh tại Việt Nam. Năm 2024, Viglacera đã chính thức công bố Hệ sinh thái vật liệu...

Ký kết hợp đồng cung cấp 2 triệu tấn than cho Nhà máy Nhiệt điện Sông Hậu 1 – Tổng công ty Hàng hải...

Chiều ngày 6/6/2025, tại trụ sở Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovienam) đã diễn ra Lễ ký kết Hợp đồng mua than phục vụ vận hành Nhà máy Nhiệt điện (NMNĐ) Sông Hậu 1 giai đoạn 2025-2026. Đây là dấu mốc quan trọng nhằm đảm bảo nguồn nhiên liệu ổn định, chất...

CẢNH BÁO NGƯỜI TIÊU DÙNG CẨN TRỌNG VỚI WEBSITE GIẢ MẠO – PHÁ GIÁ SẢN PHẨM BẾP TỪ

CẢNH BÁO NGƯỜI TIÊU DÙNG CẨN TRỌNG VỚI WEBSITE GIẢ MẠO – PHÁ GIÁ SẢN PHẨM BẾP TỪ Quý Khách hàng thân mến, SUNHOUSE là thương hiệu đã có hơn 25...

Mới nhất