Trang chủDestinationsKon TumVề Đăk Tờ Re nghe hát kể sử thi

Về Đăk Tờ Re nghe hát kể sử thi



28/06/2023 13:06


Những đêm hát kể sử thi bên ánh lửa nhà rông đã trở thành nét văn hóa thấm đẫm trong tâm hồn người Ba Na ở xã Đăk Tờ Re (huyện Kon Rẫy). Mặc dù số người biết hát kể sử thi còn rất ít nhưng ở xã Đăk Tờ Re vẫn có những người đang âm thầm gìn giữ, sưu tầm các bài sử thi với mong muốn truyền cho thế hệ trẻ hiểu biết nét văn hóa độc đáo của dân tộc mình.

Một ngày cuối tháng 6, chúng tôi đến thăm nhà bà Y Phôih ở thôn Kon Klơng (xã Đăk Tờ Re). Bà Y Phôih là người hiếm hoi ở thôn thuộc nhiều bài hát kể sử thi. Dù năm nay đã bước sang tuổi 76 nhưng bà vẫn còn khá khỏe mạnh, minh mẫn. Khi biết chúng tôi đến để nghe hát kể sử thi, bà bày tỏ sự hào hứng và niềm nở.

Bà Y Phôih chia sẻ: Dòng họ có nhiều người biết hát kể sử thi. Vậy nên từ nhỏ, tôi đã được nghe hát kể sử thi của người già. Có những bài hát kể dài đến nỗi phải kể từ đêm này sang đêm khác mới hết. Nhưng những bài hát cứ ngấm dần vào trong tôi lúc nào không hay. Đến năm 20 tuổi, tôi gần như thuộc lòng những bài mà người già trong thôn thường hát kể.

Hiện tại, bà Y Phôih thuộc lòng hơn 20 bài hát kể sử thi của người Ba Na, trong đó, phải kể đến những bài: Xem Tre Vét (Chim Tre Vét), Yă Rơ Ven (Người khuyết tật), Pơ Kao Kun Krong (Chàng Kun Krong), Byă Klal (Người tí hon). Nhấp ly trà nóng, bằng chất giọng truyền cảm, bà Y Phôih kể cho chúng tôi nghe bài sử thi Xem Tre Vét.








Bà Y Phôih đang hát kể sử thi Xem Tre Vét. Ảnh: N.S

 

Chuyện kể rằng, ở làng Jrai có một thanh niên tên là Tre Vét, mỗi ngày hắn biến thành một con chim đại bàng đến nhiều làng để bắt những cô gái tuổi đôi mươi về làm vợ. Một ngày nọ, Tre Vét bay qua làng Bok Rơh để bắt cô gái tên là Byă Nor, nhưng chàng trai tên Dơ Yông cùng làng phát hiện và ngăn chặn vì đó là người yêu của chàng. Sau đó, 2 người đàn ông giằng co và chàng Dơ Yông bị Tre Vét giết chết. Thấy thế, Tre Vét hoảng sợ bay về làng của mình. Còn nàng Byă Nor ôm thi thể của Dơ Yông ngồi khóc. Sau khi lễ tang xong, xác của Dơ Yông được ném xuống sông. Nhiều ngày sau, thần sông đã ban cho Dơ Yông sự sống vì chàng lương thiện, chịu khó làm ăn và giúp đỡ người dân trong làng. Khi sống lại, chàng tụ tập những thanh niên trong làng tới làng của Tre Vét để trả món nợ xưa. Cuộc chiến tranh giữa 2 làng diễn ra hơn chục ngày, làng của Dơ Yông dành chiến thắng, tiêu diệt được tên Tre Vét. Sau đó, cả làng ăn mừng chiến công. Nhiều thời gian sau, chàng Dơ Yông và nàng Byă Nor lấy nhau và có cuộc sống hạnh phúc.

Còn ông A Ne (65 tuổi, ở thôn Kon Xơ Mluh) đang làm cỏ bên kia sườn núi, nghe nhà có khách, tất tả chạy về đón khách. Nghe tôi hỏi chuyện về sử thi, ông vui ra mặt và rất tự hào bởi ba đời từ ông nội, cha và nay đến ông đều lưu giữ những bài hát kể sử thi của dân tộc. Đến nay, ông thuộc 6-7 bài sử thi, mỗi bài có độ dài, ngắn khác nhau, bài dài phải hát một ngày rưỡi mới hết, còn bài bình thường cũng phải mất một ngày. Nhưng ông A Ne thích nhất là kể sử thi Yă Găl Gao – nói về người mẹ Ba Na đang giã hạt gạo (hạt kê) làm rượu ghè.

Chuyện kể rằng: Cậu con trai nhỏ quanh quẩn chơi bên mẹ đang giã gao. Không biết làm gì, mỗi lần mẹ giã gao rơi xuống đất, cậu bé cứ lấy gao ra ngồi đếm từng cái. Hạt gao nhỏ tròn, bé như đầu kim khâu, chỉ cần bốc một nắm bàn tay cũng làm sao kể hết bao nhiêu hạt. Ấy thế, cậu bé đã dành cả mấy tiếng để đếm mớ hạt gao và vui đùa như một trò chơi. Đến lúc mẹ giã xong, cậu bé vẫn còn cười đùa khúc khích đếm từng hạt, người mẹ nhìn cậu bé với vẻ mặt trìu mến cất giọng nói: “Đếm xong chưa? Cho mẹ mang gao đi rửa rồi nấu chín để ủ rượu”. Hạt gao được trồng mỗi năm một lần trên những sườn núi cao. Người Ba Na nơi đây không có thói quen ăn gao như người Kinh ăn hạt kê, mà chủ yếu dùng nấu chín, trộn với cơm và men lá để làm rượu ghè.

Theo ông A Ne, chủ đề trong những bài hát kể sử thi thường phản ánh rõ nét quá trình hình thành và phát triển của làng, cuộc chiến giữa các bộ lạc, bảo vệ cộng đồng, mùa màng, giữa cái thiện và ác, tình yêu đôi lứa. Trong các bài thường xuất hiện hình ảnh những con vật biến hóa thành con người giàu lòng nhân đạo, đẹp đẽ; thân phận của những người nghèo khổ, mồ côi nhưng được thần linh giúp đỡ hay các gã nhà giàu tham lam, khinh người có kết cục không tốt. Trước đây, hầu như làng nào cũng có người già biết hát kể sử thi. Những người già thuộc nhiều bài được cộng đồng kính trọng, dân làng hay lui tới nhà để nghe.

Anh A Ngôi – cán bộ phụ trách văn hóa-thông tin xã Đăk Tờ Re cho biết: Phần lớn người biết hát kể đã cao tuổi và đã mất nên công tác sưu tầm, lưu giữ gặp rất nhiều khó khăn. Có người hát kể nhưng không có người nghe nên loại hình văn hóa này dần dần mai một. Khác với truyền dạy cồng chiêng, múa xoang, học vài tháng là có thể biết, hát kể sử thi phải có không gian riêng, phải cùng sống, cùng ăn ở với người già thì mới có thể nắm bắt được.

NAY SĂT





Source link

Cùng chủ đề

Thông báo mời chào giá Gói thầu: Biên tập, xuất bản, in và phát hành cuốn sách “Lịch sử truyền thống Tập đoàn Xăng...

THÔNG BÁO MỜI CHÀO GIÁTập đoàn Xăng dầu Việt Nam trân trọng kính mời các Nhà thầu có đủ năng lực, kinh nghiệm và đủ điều kiện tham gia chào giá đối với Gói thầu: Biên tập, xuất bản, in và phát hành cuốn sách “Lịch sử truyền thống Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam” với các thông tin chính như sau:1. Tên Gói thầu: Biên tập, xuất bản, in và phát hành cuốn sách “Lịch sử truyền thống...

Thấy gì trong công tác bảo vệ bảo vật quốc gia ở Mỹ Sơn?

VHO - Trong số bảy bảo vật quốc gia tại Quảng Nam, hiện có hai bảo vật đang được Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn (BQL Mỹ Sơn) lưu giữ, trưng bày và phát huy là Ekamukhalinga (linga có một đầu thần Siva) và đài thờ Mỹ Sơn A10 tại Khu đền tháp Mỹ Sơn. Đài thờ Mỹ Sơn A10 được sắp xếp và trùng tu hoàn chỉnh từ 17 khối đá cát kết vào năm...

Di sản được “số hóa” bằng tư duy Gen Z

VHO - Từ những chi tiết tưởng như chỉ còn trong sách sử hoặc không gian trưng bày của bảo tàng, các bạn sinh viên đã tìm cách tái hiện và đưa di sản đến gần hơn với đời sống qua góc nhìn của người trẻ. Cuộc thi sản xuất phim quảng cáo TVCreate 2025 vừa khép lại với đêm Gala chung kết đã để lại nhiều suy nghĩ về cách thế hệ Gen Z tiếp cận văn hóa...

Đại hội lần I Đảng bộ VIMC Lines, nhiệm kỳ 2025–2030

13/06/25 9:57 AM Ngày 12/6/2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải Container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra thành công, với sự tham dự của 30 đại biểu chính thức đại diện cho 65 các đảng viên trong Đảng bộ. Đại hội đã tiến hành bầu Ban Chấp hành Đảng bộ khóa mới gồm 03 đồng chí. Đồng chí Đỗ Thị Ngọc Trang được tín nhiệm tái cử...

Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 – Tổng...

13/06/25 9:57 AM Ngày 12/6/2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải Container VIMC (VIMC Lines) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra thành công, với sự tham dự của 30 đại biểu chính thức đại diện cho 65 các đảng viên trong Đảng bộ. Đại hội đã tiến hành bầu Ban Chấp hành Đảng bộ khóa mới gồm 03 đồng chí. Đồng chí Đỗ Thị Ngọc Trang được tín nhiệm tái cử...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Khi chủ thể hiểu rõ giá trị sản phẩm OCOP

Sau gần 6 năm triển khai, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) trên địa bàn tỉnh ngày càng có sức lan tỏa rộng, góp phần khơi dậy tiềm năng của các địa phương. Hiểu rõ lợi ích thiết thực Chương trình OCOP mang lại, nhiều tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh đã chủ động tham gia, tích cực đầu tư phát triển sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm để được công nhận mới...

Bài đọc nhiều

Cùng chuyên mục

Khám phá nhà thờ gỗ Kon Tum có tuổi đời hơn 100 năm

Nhà thờ gỗ Kon Tum là một trong những biểu tượng kiến trúc độc đáo và nổi tiếng nhất của Tây Nguyên. Với sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc Roman và nhà sàn truyền thống của người Ba Na, ngôi nhà thờ này không chỉ là một công trình tôn giáo mà còn là một kiệt tác nghệ thuật mang đậm dấu ấn văn hóa của vùng đất cao nguyên.

Lễ truyền voi của người Tây Nguyên

Trong các dân tộc ở Tây Nguyên, người M'nông nổi tiếng nhất với nghề thuần dưỡng voi rừng, do cư trú ở vùng tự nhiên đa dạng có rừng, núi, sông, suối, đầm, hồ, thung lũng... là nơi quần tụ sinh sống của nhiều bầy đàn voi rừng nên người M'nông rất am hiểu đời sống của loài voi...

Một ngày đi hết các điểm đến mới ở Măng Đen

KON TUM-Thanh Hằng gợi ý các địa điểm mới có khung cảnh thiên nhiên đẹp ở Măng Đen và lịch trình khám phá trong một ngày. Nguyễn Thanh Hằng, 24 tuổi, người Hà Nội, chuyển vào Măng Đen sinh sống và làm việc được 8 tháng. Thời gian ở đây, cô để dành những ngày cuối tuần, tách mình khỏi công việc, khám phá từng ngõ ngách của thị trấn nghỉ mát này. "Nhiều người nói Măng Đen buồn, ít chỗ chơi, quanh...

Mới nhất

ĐHĐCĐ thường niên TCT Viglacera 2025 qua lăng kính báo chí – Tổng công ty Viglacera

Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên 2025 của Tổng công ty Viglacera - CTCP (Mã: VGC) nhận được sự quan tâm rất lớn của cổ đông và xã hội. “Bức tranh tổng thể” về hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển của Viglacera trong năm 2024 và những định hướng chiến lược...

Thủ tướng kỳ vọng làn sóng đầu tư mới từ Thụy Điển vào Việt Nam – Tổng công ty Hàng hải Việt Nam-VIMC

Trong chương trình thăm chính thức Vương quốc Thụy Điển, chiều 12/6 (giờ địa phương), tại Stockholm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Bộ trưởng Hợp tác phát triển quốc tế và Ngoại thương Thụy Điển Benjamin Dousa cùng chủ trì Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam – Thụy Điển có chủ đề “Chuyển đổi xanh,...

Tin tức doanh nghiệp-Chủ tịch VNG Lê Hồng Minh chia sẻ tầm nhìn Go Global và AI cùng đoàn lãnh đạo YPO

Ngày 6/6/2025, Chủ tịch VNG, ông Lê Hồng Minh, đã có buổi gặp gỡ cùng đoàn lãnh đạo doanh nghiệp đến từ YPO Pan Greater Bay Area Chapter tại VNG Campus. Hoạt động này là một phần của chương trình giao lưu quốc tế của YPO, nhằm khám phá môi trường kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp và chiến...

Petrolimex điều chỉnh giá xăng dầu từ 15 giờ 00 phút ngày 12.6.2025

Hà Nội, ngày 12.6.2025, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex/Tập đoàn - mã chứng khoán: PLX) chính thức điều chỉnh giá xăng dầu, theo đó mức giá mới như sau:Mức giá mới có hiệu lực từ thời điểm 15 giờ 00 phút ngày 12 tháng 6 năm 2025 cho đến kỳ điều hành giá xăng dầu tiếp...

Ước tồn Quỹ BOG tại Petrolimex ngày 12.6.2025

Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex/ PLX/ Tập đoàn) điều chỉnh giá mặt hàng xăng dầu từ 15 giờ 00 ngày 12.6.2025 - chi tiết xem tại TCBC công bố trên website   www.petrolimex.com.vn.Trong chu kỳ điều chỉnh giá xăng dầu từ ngày 05.6.2025 đến trước thời điểm 15 giờ 00 ngày 12.6.2025, Quỹ bình ổn giá xăng...

Mới nhất