Nhắc đến hai từ nghèo – khó, mọi người đều nghĩ ngay đến sự vất vả, khó khăn. Nhưng không phải như cái tên được đặt, khi đến với khu Nghèo – khu Khó ở thị trấn Hồi Xuân (Quan Hóa) chúng ta sẽ có cái nhìn rất khác, với những nếp nhà sàn, đường bê tông được trải dài, bên sườn núi là những ruộng lúa thể hiện cho sự no ấm ở nơi đây.
Diện tích lúa nước được người dân trồng tại khu Nghèo, thị trấn Hồi Xuân (Quan Hóa). Ảnh: Minh Hiếu
Bản Nghèo, bản Khó trước đây thuộc xã Hồi Xuân, thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị, Chỉ thị số 20-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, xã, năm 2019, thị trấn Quan Hóa và xã Hồi Xuân được sáp nhập và đổi tên thành thị trấn Hồi Xuân. Từ đó bản Nghèo, bản Khó chuyển thành khu Nghèo, khu Khó.
Theo những người cao tuổi cho biết, bản Khó, bản Nghèo đã có cách đây khoảng hơn 400 năm tuổi. Nằm dưới chân dãy núi Pù Luông, nơi sinh sống của đồng bào Thái. Cái tên Khó, Nghèo được đặt cho là do xưa kia điều kiện về đường giao thông đi lại từ trung tâm xã vào bản Khó, bản Nghèo rất khó khăn, vất vả, nên có tên là bản Khó, Nghèo, theo tiếng Thái (Khó – Nghèo), nghĩa là đường đi khúc khuỷu, quanh co, leo dốc. Đời sống người dân bản Khó, bản Nghèo trước đây vô cùng khó khăn, vất vả. Để đến được bản chỉ có duy nhất một con đường độc đạo, ngoằn ngoèo len lỏi đi lại giữa các sườn núi dài nối tiếp nhau. Mặc dù chỉ cách trung tâm thị trấn huyện Quan Hóa gần 10 km, nhưng người dân trong bản muốn ra trung tâm thị trấn là cả một hành trình gian nan bởi đường đi vất vả, ngăn cách bởi sông sâu, núi cao. Cuộc sống tự cung, tự cấp không giao thương buôn bán khiến cho bản Khó, bản Nghèo dường như cô lập với thế giới bên ngoài. Để về trung tâm xã đỡ vất vả và nguy hiểm, người dân bản Nghèo, bản Khó đã cùng nhau ngày đêm tự phá đá, cõng đất làm con đường từ bản ra trung tâm xã Hồi Xuân. Cách đây gần 10 năm, con đường nhựa về bản đã được Nhà nước đầu tư xây dựng, mở rộng. Nhờ vậy, con em hai bản đi học ở trung tâm xã cũng thuận lợi hơn, việc giao thương buôn bán nhờ đó mà phát triển, đời sống đồng bào dần được cải thiện.
Bí thư chi bộ, trưởng khu phố Nghèo – Cao Văn Khánh cho biết: Trước đây đời sống của đồng bào rất khó khăn. Cái đói, cái nghèo luôn đeo đẳng người dân nơi đây. Tỷ lệ hộ nghèo có thời điểm chiếm tới hơn 70%. Không cam chịu đói nghèo, các đảng viên trong chi bộ đã cùng nhau bàn bạc, tìm nhiều hướng đi phù hợp để giúp người dân thay đổi cách nghĩ, cách làm hiệu quả. Với đặc thù là địa phương có diện tích đất lâm nghiệp lớn, diện tích đất nông nghiệp ít chỉ có 13 ha trồng lúa nước. Chính vì vậy, để người dân phát triển kinh tế, trong những năm qua chi bộ phân công từng đảng viên phụ trách các nhóm hộ của bản, qua đó kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân; tuyên truyền, vận động từng hộ thay đổi tập quán sản xuất, chuyển đổi cơ cấu, cây trồng, vật nuôi; áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Dựa vào điều kiện vườn rẫy của từng hộ do mình phụ trách, các đảng viên đã tư vấn họ nên chuyển sang trồng cây, nuôi con phù hợp… như trồng khoai mán, trồng luồng, đào, mận… Hiện bình quân thu nhập gần 40 triệu đồng/người/năm. Cùng với phát triển kinh tế, người dân khu phố Nghèo cũng quan tâm đến việc học. Theo các cụ cao niên ở bản Nghèo cho biết, do cuộc sống trước đây khó khăn, vất vả, đất canh tác ít, nên dù khó khăn, nhưng người dân nơi đây đã lựa chọn vươn lên làm giàu bằng tri thức. Người thành đạt đầu tiên của bản Nghèo là cụ Cao Ngọc Bích (sinh năm 1926). Trước năm 1954, nhờ đi theo kháng chiến mà cụ Cao Ngọc Bích là người đầu tiên của bản biết chữ quốc ngữ. Sau năm 1954, cụ Bích được học hết lớp 7, rồi tham gia cách mạng, làm cán bộ, thầy giáo dạy các lớp “bình dân học vụ” tại địa bàn các xã của huyện Quan Hóa. Cụ Bích nghỉ hưu khi là trưởng phòng văn hóa. Cụ là người đầu tiên của bản Nghèo thành đạt, làm cán bộ. Tiếp nối cái sự học ấy, đến nay có khoảng 70 người đã tốt nghiệp đại học, cao đẳng…, nhiều cán bộ huyện Quan Hóa cũng xuất thân từ bản Nghèo.
Chia tay khu phố Nghèo, chúng tôi đến với khu phố Khó, qua trao đổi với đảng viên, người uy tín Phạm Quang Hậu, được biết: Chi bộ có 20 đảng viên, trong những năm qua, được sự giúp đỡ tạo điều kiện của cấp ủy, chính quyền thị trấn Hồi Xuân, với địa thế nằm dựa lưng vào dãy núi Pù Luông hùng vĩ, khu phố Khó có 10 ha đất nông nghiệp gieo cấy được hai vụ lúa nước trên các thửa ruộng bậc thang quanh bản. Hiện cùng với lao động sản xuất phát triển kinh tế, bà con trong khu phố đã rất quan tâm đến việc học của con em mình. Bản đã xây dựng quỹ khuyến học, khuyến tài nhằm khuyến khích con em mình học tập; các hoạt động văn hóa được duy trì, giữ gìn. Với điều kiện khí hậu mát mẻ, chi bộ khu phố đang được cấp ủy, chính quyền tổ chức hướng dẫn để người dân phát triển du lịch cộng đồng, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước về với Quan Hóa, về với bản Khó.
Theo đồng chí Hà Văn Tụy, Chủ tịch UBND thị trấn Hồi Xuân, cho biết: Trong những năm gần đây, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Đảng ủy thị trấn, đảng viên, Nhân dân các dân tộc trên địa bàn nói chung, đảng viên và Nhân dân hai khu phố Nghèo – Khó đã tích cực tiếp cận tri thức, thông tin để vận dụng vào trong sản xuất, phát triển kinh tế, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh. Hiện nay, khu Nghèo và khu Khó đang được thị trấn quan tâm để phát triển du lịch cộng đồng. Với điều kiện khí hậu mát mẻ, phong cảnh hùng vĩ của núi rừng, những ruộng bậc thang và những nét văn hóa, ẩm thực độc đáo của đồng bào Thái nơi đây sẽ là điểm đến níu chân du khách thập phương, từ đó người dân sẽ làm giàu trên vùng đất Nghèo – đất Khó của chính mình.
Minh Hiếu
