Vải thiều đang vào mùa thu hoạch rộ, nhưng không phải ai cũng mua được vải thiều chuẩn gốc Thanh Hà thơm ngon, ngọt lành.
Cần biết rõ nguồn gốc
Vải thiều Thanh Hà có 2 loại, vải thiều sớm và vải thiều chính vụ. Vải thiều sớm trồng tập trung ở các xã khu Hà Đông là Thanh Quang, Thanh Cường, Thanh Hồng và Vĩnh Lập. Cách đây hơn 100 năm, người dân xã Thanh Quang thấy cây mọc hoang mang về trồng được cây vải u hồng cho quả sum suê. Sau nhiều năm, người dân trong làng nhân rộng giống cây này và chiết, ghép, lai tạo thành nhiều loại vải sớm khác. Đặc biệt, vải sớm chỉ cho quả ngon khi trồng ở khu Hà Đông bởi nơi đây bao quanh là sông nước, quanh năm phù sa bồi đắp, chất đất màu mỡ nên quả vải có vị thơm, ngon khác biệt. Cây vải sớm trồng ở đây năm nào cũng được mùa. Từ vùng đất Thanh Hà, cây vải sớm đã được người dân mang đi trồng ở mọi miền đất nước như Bắc Giang, Tây Nguyên… Dù cho năng suất cao nhưng vải thiều sớm ở những vùng này ăn có vị chát, chua, khi bóc vỏ thì bị chảy nước, hạt to.
Vải thiều chính vụ thì về khu Hà Nam ở các xã Thanh Thủy, Thanh Sơn, Thanh Xá, Thanh Khê. Chỉ có những xã này, vải thiều chính vụ mới thơm, ngọt, bảo đảm chất lượng. Tại đây có cây vải thiều tổ ở xã Thanh Sơn do cụ Hoàng Văn Cơm mang về trồng, sau đó nhân rộng khắp vùng. Nhiều người đi làm kinh tế ở mọi miền Tổ quốc cũng mang cây theo và làm giàu trên miền đất mới. Cũng giống như vải thiều sớm, vải thiều chính vụ tốt nhất là trồng ở khu Hà Nam do chất đất ven sông phù hợp.
Tuy nhiên, khi vải thiều Thanh Hà vào mùa thu hoạch cũng là lúc vải ở nơi khác rầm rộ bán trên thị trường. Có tình trạng vải ở nơi khác đem sang Thanh Hà trà trộn để mang danh vải thiều Thanh Hà. Chị Nguyễn Thị Vân Anh (Hà Nội) cho biết: “Tôi rất thích ăn vải thiều Thanh Hà nhưng năm nào cũng phải nhờ bạn ở quê vải Hải Dương gửi lên cho chứ không dám mua ở chợ. Nhiều lần mua ở chợ về vải nhũn, bóc thì chảy nước, chát, không ngon”. Vải thiều đang vào mùa thu hoạch nên được bày bán nhiều ở các chợ, không rõ nguồn gốc, người tiêu dùng không tinh tế khó mà nhận biết được vải thiều Thanh Hà chuẩn.
Chất lượng vượt trội
Huyện Thanh Hà có 3.265ha vải thiều (gồm cả vải sớm và chính vụ), trong số đó có 500 ha đã được công nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP, 50 ha đạt tiêu chuẩn GlobalGAP. Vụ vải này, huyện có 45 vùng sản xuất vải được cấp 168 mã số xuất khẩu.
Nói đến vải thiều Thanh Hà không thể không kể đến bề dày thương hiệu và những ghi nhận về chất lượng vượt trội. Đây là nông sản duy nhất của Hải Dương nằm trong 39 sản phẩm của Việt Nam được bảo hộ độc quyền chỉ dẫn địa lý tại thị trường các nước EU.
Năm 2007, vải thiều Thanh Hà được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Vải thiều Thanh Hà đã lọt vào top 10 “Sản phẩm – dịch vụ uy tín, chất lượng” do Trung ương Hội Người tiêu dùng Việt Nam bình chọn. Năm 2015, vải thiều Thanh Hà tiếp tục đoạt giải thưởng “Thương hiệu vàng – Logo và slogan ấn tượng năm 2015”. Cây vải thiều tổ ở xã Thanh Sơn được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác lập đạt “Danh hiệu cây vải thiều lâu năm nhất Việt Nam”. Quả vải thiều Thanh Hà được Hội Khoa học kỹ thuật an toàn thực phẩm Việt Nam tôn vinh top 1 “Thương hiệu thực phẩm an toàn tin dùng năm 2016” và top 10 “Thương hiệu – Nhãn hiệu nổi tiếng” do Liên hiệp Khoa học doanh nhân Việt Nam, Tạp chí Sở hữu trí tuệ và sáng tạo bình chọn năm 2018.
Vải thiều Thanh Hà khác hẳn vải nơi khác. Vải sớm quả to, mọng. Vải thiều chính vụ quả nhỏ, hạt nhỏ. Cả hai loại vải này cùi đều dầy, có vị ngọt, thơm, không bị chát, khi bóc ráo nước, không bị ướt tay. Vải thiều Thanh Hà đủ điều kiện xuất khẩu sang nhiều thị trường khó tính và tiêu thụ mạnh ở phân khúc quà biếu. Ông Mai Xuân Thìn, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất thương mại dịch vụ Rồng Đỏ cho biết vải thiều Thanh Hà là đặc sản hiếm có, bảo đảm chất lượng và tiêu thụ tốt ở nước ngoài. Ngày 4.6, lô vải thiều Thanh Hà đầu tiên với sản lượng 10 tấn đã được xuất đi Mỹ bằng đường biển. Ngày 7.6, doanh nghiệp tiếp tục đưa 1 lô xuất khẩu Australia.
Để người tiêu dùng trong nước biết nhiều hơn đến vải thiều Thanh Hà, mua được hàng chuẩn, tỉnh và huyện tiếp tục quan tâm, quảng bá hình ảnh quả vải. Các cơ quan chuyên môn tích cực kiểm tra, xử lý nghiêm trường hợp giả mạo vải thiều Thanh Hà, đánh lừa người mua.
