Thành phố thần thoại của Thổ Nhĩ Kỳ

Con ngựa gỗ khổng lồ ở bến cảng thành phố Çanakkale. (Nguồn: CNN)

Du khách đến bến tàu ở thành phố cảng nhỏ Çanakkale ở phía Tây Nam Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, từ xa sẽ nhìn thấy một chú ngựa gỗ khổng lồ, giống hệt Con ngựa thành Troy nổi tiếng trong thần thoại Hy Lạp.

Sống động và thu hút

Chú ngựa gỗ này từng được sử dụng trong bộ phim “Troy” sản xuất năm 2004. Các nhà sản xuất phim sau đó tặng con ngựa cho thành phố và nó được đặt ở đây không phải ngẫu nhiên.

Về mặt địa lý, Çanakkale nằm liền kề với địa điểm khảo cổ từng là thành cổ Troy, bối cảnh của Cuộc chiến thành Troy trong tác phẩm sử thi “Iliad” của thi hào cổ đại Homer.

Giáo sư khảo cổ học C. Brian Rose tại Đại học Pennsylvania và là tác giả của cuốn sách “Khảo cổ học thành Troy của Hy Lạp và La Mã” cho biết, sau 35 năm nghiên cứu, ông đã thu được nhiều bằng chứng cho thấy sự gần gũi về địa lý giữa Çanakkale và Troy – trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ là “Truva” hoặc đôi khi được gọi là “Troya” – đã tạo nên điểm thu hút của thành phố này.

Các bức tượng, ghế băng, biển báo và các yếu tố khác mang ảnh hưởng của Troy nằm rải rác khắp Çanakkale. Những thứ này còn gợi nhớ tới cuộc chiến tranh thời hiện đại không kém phần quan trọng – trận Gallipoli khủng khiếp trong Thế chiến II, diễn ra tại bán đảo Gallipoli của Thổ Nhĩ Kỳ, nằm cách không xa Eo biển Dardanelles nơi có thành phố Çanakkale.

Bản thân Çanakkale cũng là một thành phố thu hút và sống động với những chuyến phà đến và đi. Du khách có thể khám phá những con đường lát đá cuội của khu phố cổ, nơi có nhiều cửa hiệu và nhà hàng. Các quán cà phê, quán bar và thịt nướng luôn đông đúc. Đêm Hè, những người bán hàng rong rao hàng trên lối đi bộ lát ván ở bến du thuyền dưới cái nhìn lặng lẽ của chú ngựa gỗ khổng lồ… Cách đó chỉ 20 phút đi xe về phía Nam, ra khỏi làng Hisarlik, chính là thành phố huyền thoại, địa điểm khảo cổ thành Troy.

Nếu huyền thoại là có thật…

Theo truyền thuyết, Cuộc chiến thành Troy là cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ giữa người Troy và người Hy Lạp, xảy ra cách đây khoảng 3.000 năm. Những nhân vật lừng lẫy tham chiến bao gồm Vua Priam, các Hoàng tử Hector và Paris của thành Troy, và các dũng tướng Menelaus, Agamemnon, Achilles và Odysseus ở phía Hy Lạp. Cuộc chiến kết thúc khi người Hy Lạp – theo mưu kế của Odysseus – đã chế tạo một con ngựa gỗ khổng lồ, cho binh lính nấp trong bụng ngựa, sau đó đợi quân Troy kéo con ngựa vào trong thành như chiến lợi phẩm. Sau khi lọt vào trong thành, quân Hy Lạp nhảy ra từ bụng con ngựa và chiếm được thành Troy.

Ngày nay, khi đến thăm Truva – chỉ cần đi một chặng ngắn bằng xe bus hoặc lái xe từ Çanakkale, một phiên bản khác mô phỏng Con ngựa thành Troy hiện ra lờ mờ ở lối vào. Từ đó, du khách có thể đi len lỏi qua những gì còn sót lại của những bức tường đá và đường phố cổ của thành Troy – phần lớn trong số đó được bảo tồn hoặc phục hồi một cách ấn tượng – và hướng tầm mắt ra xa phía những cánh đồng gần biển Aegean. Nếu huyền thoại là có thật, thì chính tại đoạn đường giữa các bức tường thành và biển này, cuộc bao vây thành Troy đã diễn ra.

Giáo sư Rose nhận định: “Đây là khu vực liên tục xảy ra chiến tranh liên quan đến vị trí địa lý của nó bởi vì nhiều thế lực muốn chiếm giữ địa điểm này”.

Troy có vị trí quan trọng về mặt địa chính trị. Nó kiểm soát lối vào eo biển Dardanelles, nối biển Aegean với biển Marmara và Biển Đen. Nó cũng nằm trên một trong hai điểm giao cắt trên đất liền dễ dàng nhất giữa lục địa châu Âu và châu Á.

Ông Rose cho biết, vào thời điểm sử thi “Iliad” được viết lần đầu tiên vào thế kỷ thứ VIII trước Công nguyên, thực tế đã có 200 năm chiến tranh diễn ra trong suốt thời kỳ đồ đồng muộn, cô đọng thành cuộc chiến kéo dài 10 năm trong sử thi.

“Chúng tôi có bằng chứng cho thấy, nhiều nhân vật tham gia cuộc chiến thành Troy là có thật. Những phiến đất sét khắc chữ được phát hiện tại Hattusa, thủ đô của người Hittite cổ đại, đề cập đến “Wilusa” (nghĩa là “Troy” trong tiếng Hy Lạp) và cuộc thảo luận về quan hệ ngoại giao và quân sự với người Hy Lạp. Thậm chí còn nói đến cả Atreus (cha của Agamemnon), Hoàng tử Paris – người được cho là đã châm ngòi cho cuộc chiến thành Troy với vụ bắt cóc người phụ nữ xinh đẹp nhất thế giới, nàng Helen – và các nhân vật khác trong Iliad”.

Giáo sư Rose gọi những phiến đất sét này là “cuốn sách lịch sử về những gì đã xảy ra ở Tây Tiểu Á giữa người Hy Lạp và người Hittite”.

Theo dấu chân Achilles

Chuyến thăm thành phố Çanakkale là trải nghiệm để đời đối với những người đam mê sử thi Iliad.

Du khách có thể đứng trên những bờ tường cổ và nhìn ra cánh đồng, nơi theo truyền thuyết, Achilles đã chiến đấu với Hector và nơi Odysseus nghĩ ra mưu kế sử dụng con ngựa gỗ.

Hay cũng có thể bước đi trên những tảng đá, nơi một số tên tuổi vĩ đại nhất trong thần thoại: Agamemnon và Priam, Helen và Cassandra, Paris và Nestor có thể đã đi qua. Chính tại đây, gốc rễ của hầu hết các nền văn học phương Tây đã được gieo trồng.

Chưa hết, xen kẽ với những dấu tích gợi nhớ về quá khứ lịch sử, Çanakkale còn là nơi có đồ ăn ngon, quán cà phê ấm cúng, quán bar sôi động, cửa hàng bánh ngọt và nơi bán đồ lưu niệm hấp dẫn. Một nhà hàng đặc biệt nổi tiếng là Sardalye, có đặc sản khoai tây chiên và cá được đánh bắt tại địa phương, hay quán Ziveriye Ocakbaşı – nơi tuyệt vời để khám phá các món ăn truyền thống Thổ Nhĩ Kỳ và có hướng nhìn ra Con ngựa thành Troy.

Çanakkale là nơi thích hợp để tản bộ và tận hưởng bầu không khí trong lành. “Một thành phố tuyệt vời, tôi rất thích nó. Nơi đây không quá đông du khách nên vẫn giữ được nét quyến rũ độc đáo của riêng mình. Tôi coi đó là một nơi hoàn hảo để khám phá các cuộc chiến đã xảy ra ở địa điểm đó trong thời cổ đại.

Nếu bạn đứng ở Çanakkale nhìn về phía châu Á, bạn sẽ thấy con ngựa gỗ khổng lồ như một lời nhắc nhở về cuộc xung đột lớn đầu tiên giữa đông và tây đã xảy ra ở đây. Đứng từ phía châu Âu nhìn về đây, bạn sẽ thấy đài tưởng niệm Trận chiến Gallipoli. Khi tôi nghĩ về Çanakkale, tôi nhớ đến hai cột mốc hoành tráng đó”, ông Rose nói.