Sức hút của trang phục truyền thống

Trào lưu makeup, diện trang phục truyền thống của chị Hai quan họ khi tới Bắc Ninh du lịch đã trở thành xu hướng. Nhờ đó, sinh kế cho cộng đồng làm nghề truyền thống trở nên nhộn nhịp hơn. Các dịch vụ như cho thuê trang phục, hướng dẫn cách mặc đúng phong cách, chụp ảnh trong không gian đặc trưng làng quê Bắc Bộ, hay thậm chí tổ chức các lớp học may mặc, thêu thùa, dệt vải đều có thể trở thành những sản phẩm du lịch hấp dẫn.

Trước đó, những làng nghề như làng lụa Nha Xá (Mộc Nam, Duy Tiên, Hà Nam), làng lụa Mã Châu (Quảng Nam)… đã tận dụng cơ hội để quảng bá sản phẩm của mình theo cách mới mẻ và rất hiệu quả. Có thể nói, sự lan tỏa của những MV như “Bắc Bling” góp một phần đáng kể trong khơi gợi niềm yêu thích với những giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là trang phục.

Khi trang phục truyền thống trở thành một phần của đời sống hiện đại, các nghệ nhân không chỉ giữ lại những giá trị xưa cũ mà còn có cơ hội sáng tạo, cách tân để phù hợp với thị hiếu ngày nay. Điều này giúp nghề truyền thống không bị “đóng khung” trong quá khứ mà tiếp tục phát triển theo nhịp sống đương đại, vừa giữ được bản sắc, vừa tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho cộng đồng làm nghề.

Về vấn đề này, PGS.TS Bùi Hoài Sơn – Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho hay, thực tế, trang phục truyền thống luôn mang trong mình sức hút đặc biệt. Đó không chỉ là những bộ quần áo đẹp mắt, mà còn là sự kết tinh của lịch sử, bản sắc văn hóa dân tộc và tinh thần của từng vùng miền. Khi một MV có thể khơi dậy sự tò mò, yêu thích của công chúng với những bộ trang phục như vậy, đó là dấu hiệu cho thấy xu hướng quay về với giá trị truyền thống đang ngày càng rõ nét.

Ngoài Bắc Ninh và áo tứ thân Quan họ, nhiều địa phương khác cũng có thể tận dụng lợi thế này để làm du lịch. Từ áo dài Huế, áo bà ba Nam Bộ đến trang phục thổ cẩm của các dân tộc miền núi… tất cả đều có thể trở thành điểm nhấn hấp dẫn, góp phần đưa văn hóa bản địa đến gần hơn với du khách.

Theo ông Bùi Hoài Sơn, để xu hướng này không chỉ dừng lại ở trào lưu mà thực sự trở thành một hướng phát triển bền vững, cần có sự đầu tư bài bản. Việc bảo tồn đúng tinh thần truyền thống nhưng vẫn có những cách tân phù hợp để đáp ứng thị hiếu hiện đại là điều quan trọng. Các nhà thiết kế, nghệ nhân và cả những người làm du lịch cần phối hợp để biến trang phục truyền thống không chỉ là một phần của quá khứ, mà còn là niềm tự hào trong đời sống đương đại.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, tiền đề cho sự phát triển của làng nghề truyền thống cũng đặt ra nhiều thách thức. Bởi bài toán giữa sinh kế cho cộng đồng làm nghề truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa thực tế vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn.

Theo các chuyên gia, để giải bài toán này, điều quan trọng nhất là biến sức nóng của một sản phẩm nghệ thuật thành động lực để phát triển hệ sinh thái kinh tế văn hóa bền vững.

Bên cạnh đó, các địa phương cần có chính sách hỗ trợ và đầu tư phát triển các làng nghề, nghệ nhân. Nhiều nghề truyền thống đang dần mai một không chỉ vì thiếu người làm, mà còn vì không còn thị trường tiêu thụ. Khi đã có sự quan tâm của công chúng thông qua các sản phẩm âm nhạc hay điện ảnh, các địa phương cần tận dụng cơ hội này để đầu tư vào các làng nghề, từ việc cải thiện điều kiện sản xuất, nâng cao tay nghề đến việc kết hợp với các nhà thiết kế, thương hiệu để tạo ra những sản phẩm vừa mang tính truyền thống, vừa phù hợp với đời sống hiện đại.

PGS.TS Lưu Hồng Minh, chuyên gia xã hội học cho rằng, yếu tố không thể thiếu để gắn kết việc sinh kế và phát huy giá trị văn hóa truyền thống là giáo dục và truyền thông để làm sâu sắc thêm nhận thức về các giá trị văn hóa.

“Sự bùng nổ của một MV có thể kéo theo một trào lưu, nhưng để trào lưu đó trở thành một phần của đời sống, cần có sự bồi đắp về tri thức và nhận thức. Các chương trình giáo dục cộng đồng, các chiến dịch truyền thông về di sản văn hóa, sự tham gia của các trường học, bảo tàng, hội nhóm sáng tạo sẽ giúp cho giá trị truyền thống không chỉ là một điều hoài niệm, mà trở thành niềm tự hào và động lực phát triển của thế hệ trẻ” – ông Minh nhấn mạnh.