Dữ liệu là “máu” của nền kinh tế số

Ngày 22-3, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia chính thức ra mắt và tổ chức Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025 – 2030. Đại tướng Lương Tam Quang – Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an – được bầu giữ chức Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia.

Vì một Việt Nam số bền vững, thịnh vượng

Dự đại hội có Tổng Bí thư Tô Lâm và các Ủy viên Bộ Chính trị: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc; Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc; Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an.

Hiệp hội Dữ liệu quốc gia được thành lập theo Quyết định số 10/QĐ-BNV ngày 10-1-2025 của Bộ Nội vụ, với sứ mệnh kết nối các cơ quan quản lý, doanh nghiệp (DN), tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực dữ liệu. Hiệp hội hướng tới xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu vững mạnh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế số và gia tăng giá trị dữ liệu trong nền kinh tế quốc dân. Đại tướng Lương Tam Quang nhấn mạnh hiệp hội sẽ là cầu nối giữa các DN, xây dựng hệ sinh thái dữ liệu đa dạng và ổn định, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số bền vững trên mọi lĩnh vực, tạo tiền đề đưa đất nước bước vào kỷ nguyên số mới. Bộ trưởng Bộ Công an cho biết trong nhiệm kỳ 2025 – 2030, hiệp hội sẽ tập trung vào các hoạt động trọng tâm gồm: Phối hợp với các cơ quan chức năng, hiệp hội và tổ chức liên quan nhằm tuyên truyền, phổ biến chính sách và pháp luật quốc gia về dữ liệu; tham gia đóng góp ý kiến vào các văn bản quy phạm pháp luật liên quan; Kiến nghị, tham vấn cơ quan nhà nước có thẩm quyền các vấn đề liên quan đến sự phát triển của ngành dữ liệu; hỗ trợ các cơ quan chức năng khi được yêu cầu.

Với sứ mệnh, mục tiêu và định hướng rõ ràng, Bộ trưởng Lương Tam Quang khẳng định hiệp hội sẽ trở thành “ngôi nhà chung”, tập hợp và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của hội viên; thúc đẩy chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ trong lĩnh vực dữ liệu; đóng góp tích cực vào tiến trình chuyển đổi số quốc gia, phát triển thị trường và nền kinh tế dữ liệu, vì một Việt Nam số bền vững và thịnh vượng.

Hoàn thiện hành lang pháp lý

Phát biểu chỉ đạo tại đại hội, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh trong giai đoạn bình minh của kỷ nguyên số, thời kỳ dữ liệu đã trở thành tài nguyên, tư liệu sản xuất quan trọng, năng lượng mới, thậm chí là “máu” của nền kinh tế số. Chuyển đổi số, với dữ liệu là trung tâm, đang làm thay đổi căn bản cách chúng ta sống, làm việc và phát triển.

Theo Tổng Bí thư, Đảng và Nhà nước đã sớm nhận thức vai trò quan trọng của dữ liệu, từ đó cụ thể trong các Nghị quyết có liên quan. Mới đây nhất là Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, đã xác định rõ, dữ liệu là trung tâm của chuyển đổi số, là động lực quan trọng cho sự phát triển. Nghị quyết cũng đã đề ra các chính sách thí điểm, tạo hành lang pháp lý ban đầu cho việc thúc đẩy phát triển và khai thác dữ liệu.

Đề cập 3 yếu tố quan trọng đối với dữ liệu, Tổng Bí thư yêu cầu Hiệp hội chú trọng: Dữ liệu chất lượng cao; Kết nối dữ liệu và bảo mật dữ liệu. Tổng Bí thư cũng thẳng thắn chỉ rõ nhận thức về vai trò của dữ liệu hiện chưa đầy đủ; Hạ tầng dữ liệu còn phân tán, thiếu kết nối, nguồn nhân lực chất lượng cao về dữ liệu còn thiếu. Trong khi đó, khung pháp lý chưa hoàn thiện, đặc biệt trong các lĩnh vực như bảo mật dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân. Vấn đề an ninh, an toàn dữ liệu còn nhiều thách thức khi chúng ta đang phải đối diện với tấn công mạng, chiến tranh mạng. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, nhận thức rõ giá trị của dữ liệu không chỉ là hoàn thiện chính sách, mà còn là công nghệ. Bởi nếu không có công nghệ, chúng ta không thể thu thập, lưu trữ, xử lý dữ liệu… Tổng Bí thư đánh giá cao Chính phủ, các bộ ngành, địa phương, các cơ quan liên quan trong thời gian qua đã nỗ lực trong hình thành hệ thống dữ liệu. Đồng thời khẳng định sự ra đời của Hiệp hội Dữ liệu quốc gia là rất cần thiết.

Để đưa Việt Nam trở thành quốc gia số, với nền quản trị số, kinh tế số – xã hội số phát triển dựa trên dữ liệu “đúng – đủ – sạch – sống”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đưa ra các nhiệm vụ trọng tâm cho hiệp hội. Trước hết, nghiên cứu, đề xuất, hoàn thiện hành lang pháp lý về dữ liệu. Bộ Công an đang xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và Luật An ninh mạng sửa đổi, Tổng Bí thư yêu cầu tập trung mọi nguồn lực cho nhiệm vụ này.

Cùng với đó, Hiệp hội cần phát huy vai trò nòng cốt trong việc xây dựng, phát triển, khai thác và làm giàu dữ liệu quốc gia, tập trung vào 4 trụ cột chính là: con người, vị trí, hoạt động và sản phẩm. Hiệp hội cũng cần chủ động, tích cực ứng dụng, làm chủ, tiến tới tự chủ các công nghệ dữ liệu cốt lõi, đặc biệt là công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, chuỗi khối và điện toán đám mây. Tổng Bí thư yêu cầu nhanh chóng phổ cập hiểu biết cho người dân về dữ liệu, nhất là hiểu về giá trị của dữ liệu. Cùng với đó, Hiệp hội nghiên cứu tổ chức các cuộc thi thách thức đổi mới sáng tạo, khuyến khích người dân, cộng đồng đưa ra các sáng kiến về dữ liệu. Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo hiệp hội cần tăng cường năng lực tự chủ về dữ liệu, tiến tới tạo ra các sản phẩm về dữ liệu “Make in Việt Nam” có thể cạnh tranh trên thế giới.

Nhiệm vụ quan trọng khác được Tổng Bí thư lưu ý là đẩy mạnh xây dựng hạ tầng dữ liệu tiên tiến, bao gồm cả Nhà nước và tư nhân cùng tham gia đầu tư. Đồng thời, học hỏi, tham gia các sáng kiến toàn cầu về dữ liệu. Tổng Bí thư yêu cầu xây dựng hệ thống bảo vệ sản phẩm, bảo mật dữ liệu và phát triển dịch vụ, hình thành ngành công nghiệp bảo mật dữ liệu. “Trước đây, nói về hồ sơ, chúng ta chỉ xây kho, khóa cửa lại là xong. Nhưng hiện nay không thể làm điều đó, phải thay đổi tư duy, thay đổi cách làm. Cần xây dựng cơ chế thực thi và giám sát hiệu quả trong lĩnh vực dữ liệu, với vai trò đầu tàu của Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ” – Tổng Bí thư nêu rõ.

Tại đại hội, Tổng Bí thư Tô Lâm kêu gọi cộng đồng DN, người dân góp sức cùng hiệp hội thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ về xây dựng, kết nối, phát triển, khai thác dữ liệu. Tổng Bí thư khẳng định Đảng và Nhà nước sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi, hỗ trợ tối đa cho sự phát triển của lĩnh vực dữ liệu, để Việt Nam sớm trở thành một quốc gia số, một xã hội số, một nền kinh tế số thịnh vượng.