AI tái định hình nhiều ngành công nghiệp, Việt Nam phải làm gì để thu hút nhân lực?

Những bước tiến “thần tốc” của AI

Theo ông Phan Vũ Hoàng Long, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu An toàn AI tại San Francisco (Mỹ), các mô hình AI đã phát triển vượt bậc trong thời gian ngắn.

“Từ năm 2024, ChatGPT đã bắt đầu vượt mặt nhiều ứng viên tiến sĩ trong các bài kiểm tra chuyên môn. Trong vòng ba năm qua, AI đã tiến gần đến việc vượt qua những bộ não thông minh nhất trong lĩnh vực của họ”, ông Long nhận định.

Sự phát triển này đã mở đường cho AI Agents – các hệ thống có khả năng thực hiện các tác vụ phức tạp hơn nhờ tích hợp nhiều công cụ kỹ thuật số như tìm kiếm web, xử lý dữ liệu, lập trình và thiết kế slide.

“Có thể hình dung AI Agents giống như việc lắp đặt ‘chân số’ cho bộ não AI, giúp chúng có thể giải quyết các vấn đề thực tế hơn thay vì chỉ là chatbot trò chuyện đơn thuần”, chuyên gia phân tích.

AI Agents giống như việc lắp đặt ‘chân số’ cho bộ não AI, giúpgiải quyết các vấn đề thực tế hơn thay vì chỉ là chatbot trò chuyện đơn thuần.

Cũng theo ông Long, bên cạnh AI Agents, sự phát triển của robot hình người cũng đang thu hút sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư. Các hệ thống này có thể coi như trao cho ChatGPT một cơ thể hoàn chỉnh, giúp AI có thể tham gia vào các công việc thể chất thay vì chỉ xử lý dữ liệu trên máy tính.

Dự báo trong 3-5 năm tới, robot hình người sẽ được ứng dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp, từ xây dựng, vận chuyển đến các công việc gia đình như dọn dẹp nhà cửa.

“Chúng ta có thể hình dung đến năm 2027-2028, những robot này sẽ trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày, hỗ trợ con người trong nhiều công việc nặng nhọc”, ông Long nêu.

Tác động của AI không chỉ giới hạn ở các ngành công nghiệp truyền thống mà còn ảnh hưởng mạnh mẽ đến các ngành tri thức. Ngay từ năm 2024, AI đã bắt đầu thay đổi chính lĩnh vực công nghệ thông tin – ngành khai sinh ra AI. CEO của Google từng cho biết, “25% mã nguồn của Google đã được tạo bởi AI trong năm 2024” và đến năm 2025, nhiều công ty công nghệ như Salesforce đã cắt giảm tuyển dụng do năng suất của AI vượt trội hơn nhiều so với lập trình viên con người.

Việc AI Agents có khả năng nghiên cứu chuyên sâu, tổng hợp báo cáo và xử lý dữ liệu với tốc độ vượt trội sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu nhân lực trong nhiều ngành khác. Tuy nhiên, ông Long cũng cảnh báo rằng: “Mặc dù AI giúp tăng năng suất lao động, nhưng tốc độ tăng trưởng kinh tế không thể bắt kịp sự thay đổi này, dẫn đến sự mất cân bằng giữa cung – cầu lao động”.

Việt Nam phải làm gì để phát triển nhân lực AI?

Trong bối cảnh AI và công nghệ bán dẫn trở thành những lĩnh vực chiến lược, Việt Nam đang nỗ lực thu hút và phát triển nhân tài trong lĩnh vực này.

Ông Võ Xuân Hoài – Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC), nhấn mạnh: “Con người là yếu tố then chốt. Để phát triển nguồn nhân lực AI, Việt Nam cần tập trung vào ba yếu tố: đào tạo, thu hút nhân tài và tạo cơ chế để họ phát huy năng lực”.

Hiện nay, Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình và đề án quốc gia nhằm đào tạo nhân lực AI và bán dẫn. Tuy nhiên, theo ông Hoài, việc thu hút nhân tài vẫn là một thách thức lớn, đặc biệt là trong khu vực công.

Sinh viên ngành AI tham gia trải nghiệm công nghệ tại một sự kiện triển lãm.

“Lương công chức, viên chức hiện nay rất thấp so với thị trường. Khi các tập đoàn bên ngoài có thể trả hàng nghìn đến chục nghìn USD/tháng cho kỹ sư AI, thì việc thu hút nhân tài vào khu vực công là vô cùng khó khăn”, Phó Giám đốc NIC nhìn nhận.

Ngoài vấn đề lương bổng, việc tạo môi trường làm việc phù hợp cũng rất quan trọng. “Không chỉ là lương, mà nhân tài AI còn cần một sân chơi để họ thể hiện và đóng góp. Nếu sản phẩm của họ không được ứng dụng thực tiễn, họ sẽ không có động lực làm việc lâu dài”, ông Hoài nhấn mạnh.

Một vấn đề khác, theo ông Hoài là lộ trình phát triển sự nghiệp. Sau khi chứng minh được năng lực, liệu họ có được bổ nhiệm, thăng tiến dễ dàng không? Nếu không có cơ chế rõ ràng, chúng ta rất khó giữ chân nhân tài trong lĩnh vực này. Nếu không có chiến lược hợp lý, Việt Nam có thể bỏ lỡ cơ hội trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.

Minh Thu