Thủ tướng Canada công du châu Âu: Một lối đi riêng

Thủ tướng Mark Carney (trái) tái ngộ người bạn cũ, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Paris, ngày 17/3. (Nguồn: X)

Ngày 17/3, chỉ ba ngày sau khi nhậm chức Thủ tướng Canada, ông Mark Carney khởi động chuyến công du Pháp và Anh. Như vậy, ông Mark Carney đã phá vỡ thông lệ của những người tiền nhiệm, vốn thường chọn Mỹ làm điểm dừng chân đầu tiên trong nhiệm kỳ. Ẩn ý nào đằng sau sự điều chỉnh này?

Thông điệp mạnh mẽ

Trước hết, đây là cách tân Thủ tướng Canada thể hiện thái độ với chính quyền Tổng thống Donald Trump. Trước đó, Washington đã chính thức áp mức thuế quan 25% lên thép và nhôm nhập khẩu từ Ottawa. Đáng ngại không kém, ông chủ Nhà Trắng đe dọa có thể “sáp nhập Canada thành bang thứ 51 của Mỹ”.

Phát biểu sau cuộc gặp với Vua Charles III tại thủ đô London, ông Carney cho biết đề xuất của ông Trump là “khó tưởng tượng được” và “thiếu tôn trọng”. Ông nêu rõ hiện Canada đang cân nhắc về khả năng dừng mua máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ và thay vào đó, tìm kiếm hợp tác an ninh, quân sự và kinh tế với cả Anh và Pháp.

Mặc dù vậy, ông khẳng định sẵn sàng cho các cuộc trao đổi, đàm phán thẳng thắn và cởi mở “một khi Tổng thống Mỹ dừng những tuyên bố như vậy”. Theo Thủ tướng Canada, “điều chúng tôi đang tìm kiếm ở Mỹ là có một cuộc thảo luận toàn diện hơn liên quan đàm phán về quan hệ thương mại và an ninh chung”.

Cách tiếp cận này tương đối thực tế bởi bất chấp nỗ lực của chính phủ Canada nhằm mở rộng quan hệ kinh tế – an ninh với các đối tác khác, Mỹ vẫn là đồng minh hàng đầu và không thể thay thế của quốc gia này. Thống kê cho thấy, 80% sản lượng xuất khẩu của Canada chảy sang nước láng giềng phía Nam, với tổng kim ngạch thương mại song phương hiện đạt mức 1.000 tỷ USD. Trong khi đó, năm 2024, thương mại Canada – Anh đạt 43 tỷ USD, còn con số này giữa Ottawa và Liên minh châu Âu (EU) – đối tác thương mại thứ hai, là 100 tỷ USD.

Kết nối chặt chẽ

Xét về khía cạnh chính trị, việc đa dạng hóa, tăng cường quan hệ toàn diện với châu Âu không hẳn là “muối bỏ bể”. Nhiều lãnh đạo châu Âu đã lên tiếng ủng hộ nỗ lực của Ottawa nhằm chống lại tuyên bố “sáp nhập Canada” từ ông chủ Nhà Trắng. Tất nhiên, ông Carney cũng nói rằng sự ủng hộ về mặt ngôn từ là chưa đủ. Đó là lý do tại sao ông lại có chuyến công du “mở hàng” tới Anh và Pháp, nơi chính trị gia này đã “quen mặt” trong quãng thời gian làm trong ngành tài chính, kèm theo thông điệp rằng Mỹ không phải là đối tác duy nhất của Canada.

Tại thủ đô Paris, ông đã hội ngộ Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người bạn cũ và từng có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành tài chính – ngân hàng. Trong khi đó, London là nơi ông Carney từng học tập, làm việc trên cương vị Thống đốc nước ngoài đầu tiên trong lịch sử Ngân hàng Trung ương Anh, xây dựng gia đình và thậm chí là lấy quốc tịch.

Sự tiếp đón nồng hậu của Tổng thống Pháp, buổi gặp thân tình với Thủ tướng Anh và cuộc trao đổi riêng tư với Vua Charles III là minh chứng rõ nét cho liên hệ chặt chẽ giữa Thủ tướng Canada và hai nước châu Âu.

Ông Macron khẳng định: “Chúng tôi đang đón một người bạn và đang tiếp đãi ngài ấy rất vui vẻ”. Đáp lại, ông Carney gọi nhà lãnh đạo Pháp là “con người của hành động”, góp phần chèo lái châu Âu trong cuộc khủng hoảng an ninh hiện nay.

Thủ tướng Canada Mark Carney cùng nội các mới sau lễ tuyên thệ nhậm chức ngày 14/3. (Nguồn: CBC)

Hướng ngoại để giữ nội

Bản thân ông Carney cũng đang đứng trước một nhiệm vụ không kém phần khó khăn khi phải đưa Canada vượt qua hàng loạt thách thức, từ nền kinh tế đứng bên bờ vực suy thoái, bài toán về quá tải người nhập cư và áp lực từ nước láng giềng.

Tuy nhiên, giải quyết những khó khăn này đòi hỏi bộ máy hiện tại phải xây dựng, ban hành và triển khai những chính sách quyết đoán, điều mà Ottawa còn thiếu ở thời điểm hiện tại. Hiện chính trị gia 60 tuổi không phải là một thành viên của Quốc hội Canada và chính phủ hiện tại vẫn là chính phủ thiểu số và khó có thể thực hiện các chính sách lớn mà không vấp phải sự phản đối từ phe đối lập. Do đó, ông Carney đã sớm kêu gọi tổ chức bầu cử sớm, với hy vọng đảng Tự do của mình giành chiến thắng với số ghế quá bán để thành lập chính phủ đa số.

Trên cơ sở đó, một mặt, việc mở rộng mạng lưới đồng minh với các đối tác có quan hệ lâu đời và tiếng nói truyền thống ở châu Âu sẽ góp phần củng cố, mở rộng uy tín của ông Carney với cử tri trên phương diện đối ngoại. Mặt khác, trong bối cảnh hiện nay, việc không tới Mỹ trong chuyến công du đầu tiên giúp ông “ghi điểm” với cử tri Canada, vốn đang bất mãn với quyết sách của Washington. Song liệu chừng đó đã đủ để giúp đảng Tự do và ông Carney có nhiệm kỳ mới với chính phủ đa số? Đáp án nằm ở lá phiếu của cử tri Canada trong cuộc bầu cử sắp tới.