Bộ Y tế khuyến cáo 5 giải pháp phòng chống dịch sởi

Bệnh sởi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, viêm não, và có thể dẫn đến tử vong. Hiện nay, bệnh sởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy tiêm vắc-xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.

Để kiểm soát bệnh sởi trong cộng đồng, tỷ lệ miễn dịch bảo vệ đặc hiệu bằng vắc-xin phải đạt ít nhất 95%.

Để phòng chống bệnh sởi, Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế đã đưa ra những khuyến cáo sau: Tiêm vắc-xin đầy đủ: Chủ động đưa trẻ từ 9 tháng đến 2 tuổi chưa tiêm hoặc tiêm chưa đủ 2 mũi vắc-xin phòng bệnh sởi đi tiêm đầy đủ, đúng lịch.

Các nhóm tuổi khác (6-9 tháng, 1-10 tuổi) cũng cần tham gia chiến dịch tiêm vắc-xin phòng chống bệnh sởi theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Giữ khoảng cách với trẻ nghi mắc sởi: Không cho trẻ tiếp xúc với các trẻ nghi mắc bệnh sởi, đeo khẩu trang khi ra ngoài nơi đông người, và rửa tay bằng xà phòng thường xuyên khi chăm sóc trẻ.

Giữ vệ sinh cho trẻ: Vệ sinh thân thể, mũi, họng, mắt và răng miệng cho trẻ hàng ngày; đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ và giữ ấm cho trẻ.

Vệ sinh môi trường học tập: Các nhà trẻ, mẫu giáo, trường học cần giữ vệ sinh sạch sẽ, thông thoáng và đủ ánh sáng. Đồng thời, khử trùng đồ chơi, dụng cụ học tập và phòng học bằng các chất sát khuẩn thông thường.

Kịp thời phát hiện và cách ly khi có triệu chứng: Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh sởi (sốt, ho, chảy nước mũi, phát ban), cần cách ly ngay và đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Theo TS.Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), để kiểm soát bệnh sởi trong cộng đồng, tỷ lệ miễn dịch bảo vệ đặc hiệu phải đạt ít nhất 95%.

Tuy nhiên, tình trạng tiêm chủng không đầy đủ hoặc không tiêm chủng đã khiến số người dễ mắc bệnh sởi ngày càng tăng, tạo ra khoảng trống miễn dịch và làm tăng nguy cơ bùng phát dịch.

Bệnh sởi đã từng xảy ra những đợt dịch lớn theo chu kỳ khoảng 5 năm. Mặc dù vắc-xin sởi đã được triển khai rộng rãi trong nhiều năm qua, giúp giảm thiểu đáng kể số ca mắc, nhưng từ cuối năm 2024 đến nay, số ca mắc bệnh sởi lại có dấu hiệu gia tăng. Đặc biệt, số ca mắc sởi tập trung chủ yếu ở nhóm trẻ em từ 9 tháng đến dưới 15 tuổi, chiếm 72,7% tổng số ca mắc.

Tình trạng tiêm chủng không đầy đủ hoặc không tiêm vắc-xin là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự gia tăng số ca mắc sởi. Thực tế, hơn 95% ca bệnh ghi nhận không rõ ràng về tình trạng tiêm chủng hoặc không được tiêm vắc-xin. Điều này dẫn đến miễn dịch cộng đồng không đủ mạnh để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.

Theo thông tin từ Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng chống bệnh sởi, bệnh sởi đã và đang gia tăng ở các thành phố lớn và các tỉnh miền núi.

Một số tỉnh có số ca mắc bệnh cao như Cao Bằng (582 ca), Nghệ An (737 ca), Quảng Nam (499 ca), Đà Nẵng (2.043 ca), Khánh Hòa (1.661 ca), Đắk Lắk (621 ca), Gia Lai (1.879 ca), Kon Tum (624 ca), Đồng Tháp (1.202 ca), An Giang (1.046 ca) và Lâm Đồng (476 ca).

Các khu vực có tỷ lệ tiêm vắc-xin thấp vẫn là những nơi có nguy cơ lây lan dịch bệnh cao. Tuy nhiên, một số tỉnh thành đã có dấu hiệu kiểm soát tốt tình hình dịch bệnh như Lào Cai, Hà Giang, Bình Thuận, TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Tây Ninh, và Cà Mau.

Một nguyên nhân quan trọng khiến bệnh sởi gia tăng là tỷ lệ tiêm vắc-xin phòng sởi chưa đạt mức cao, đặc biệt ở những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Một bộ phận người dân vẫn chủ quan, không đưa trẻ đi tiêm đầy đủ, thậm chí có sự gia tăng tình trạng chống vắc-xin, đặc biệt là ở các đô thị lớn. Điều này gây khó khăn trong việc kiểm soát dịch bệnh.

Theo TS.Cao Việt Tùng, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương, từ năm 2024 đến ngày 13/3/2025, Bệnh viện đã ghi nhận 3.107 ca bệnh sởi, trong đó hơn 50% phải nhập viện. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh và sự cần thiết phải tiêm chủng đầy đủ cho trẻ.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng cho rằng tiêm chủng là biện pháp duy nhất giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ngừng sự lây lan của bệnh.

Các chuyên gia khuyến cáo, để bảo vệ trẻ em và người lớn khỏi bệnh sởi, việc tiêm chủng phải được thực hiện đầy đủ và đúng lịch.

Trẻ em từ 9 tháng tuổi cần tiêm mũi vắc-xin đầu tiên, nhắc lại mũi thứ hai ở 15 – 18 tháng và mũi thứ ba khi trẻ từ 4 – 6 tuổi. Đối với những trẻ có nguy cơ cao hoặc sống trong khu vực dịch, có thể cân nhắc tiêm sớm từ 6 tháng tuổi.

Bệnh sởi có khả năng lây lan rất nhanh và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là đối với trẻ em. Tiêm vắc-xin đầy đủ là biện pháp duy nhất để bảo vệ sức khỏe của trẻ và cộng đồng. Để ngăn chặn sự bùng phát dịch bệnh, các cơ quan y tế cần đẩy mạnh công tác tiêm chủng và nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của vắc-xin sởi.

Mỗi gia đình cần chủ động đưa trẻ đi tiêm vắc-xin đầy đủ, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng ngừa khác như vệ sinh tay thường xuyên, hạn chế tiếp xúc với người bệnh và giữ gìn môi trường sống sạch sẽ. Chỉ khi toàn cộng đồng cùng chung tay, bệnh sởi mới có thể được kiểm soát và ngăn chặn hiệu quả.