Cần lộ trình hợp lý khi tăng Thuế TTĐB, tránh tác động tiêu cực

Đề xuất mức tăng chưa từng có trong tiền lệ

Ông Nguyễn Chí Nhân – Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho biết, căn cứ vào mức đề xuất tăng thuế của dự thảo, tình hình thực tiễn hoạt động của ngành thuốc lá Việt Nam, môi trường kinh doanh, những khó khăn vướng mắc hiện nay và thách thức phía trước, Hiệp hội cho rằng nếu không thận trọng thì nhiều doanh nghiệp thuốc lá trong nước có nguy cơ đóng cửa, phá sản.

Bởi các phương án theo đề xuất trong Dự thảo Luật thuế TTĐB (sửa đổi) có mức tăng quá cao so với thời gian trước, hiện tại và chưa có tiền lệ (thời gian trước và hiện tại đang áp dụng thuế TTĐB theo mức tăng ổn định với mỗi lần điều chỉnh tăng 5%).

Ông Nhân cho biết, thực tế, những đóng góp của ngành thuốc lá Việt Nam đối với ngân sách nhà nước và xóa đói giảm nghèo ở các vùng sâu vùng xa khá lớn. Cụ thể, năm 2024 các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá điếu đã đóng góp vào ngân sách nhà nước các khoản như nộp thuế TTĐB theo tỷ lệ (75%) trên 23.500 tỷ đồng; Nộp thuế nhập khẩu trên 1.800 tỷ đồng; Nộp Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá (2%) trên 500 tỷ đồng; Đóng góp Quỹ bảo vệ môi trường (60 đồng/bao) trên 260 tỷ đồng.

Đáng chú ý, tổng nguồn vốn của các doanh nghiệp trong Hiệp hội đến nay khoảng 18.000 tỷ đồng và tổng tài sản gần 40.000 tỷ đồng. 100% giá trị vốn và tài sản này là của các doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn.

Ngoài ra, cần xem xét thấu đáo quan hệ giữa việc tăng thuế “sốc” với việc tăng “sốc” thuốc lá nhập lậu, đặc biệt là tham khảo kinh nghiệm của một số nước trong vấn đề này. Thực tiễn các quốc gia đã chứng minh khi mức thuế TTĐB tăng sẽ làm gia tăng hàng nhập lậu đối với hầu hết các loại hàng hóa.

Đối với thuốc lá, điều này đã được chứng minh ở nhiều nước, điển hình là Úc, Malaysia, Indonesia, Philippines và một số nước Âu châu với lượng thuốc nhập lậu tăng gấp hơn 2 lần, sau khi tăng thuế “sốc”

Ông Nguyễn Chí Nhân – Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam phát biểu tại hội thảo

Theo 3 mô hình phân tích của Viện Chiến lược và Chính sách tài chính nếu áp dụng thuế TTĐB theo phương án 2 thì đến 2030 thuốc lá hợp pháp sẽ giảm từ 30% đến 43%, từ 30% đến 70% người hút chuyển qua thuốc lá lậu dẫn đến thất thu thuế từ 10,9 nghìn tỷ đến 20,7 nghìn tỷ đồng. Như vậy, vừa không đạt mục tiêu giảm tỷ lệ người hút vừa gây ra thất thu thuế rất lớn đồng thời gây mất an ninh trật tự xã hội đặc biệt là an ninh biên giới do vấn nạn buôn lậu thuốc lá gây ra.

Do đó, Hiệp hội kiến nghị cần tính toán mức tăng thuế TTĐB và lộ trình tăng phù hợp hơn với thực trạng của ngành thuốc lá; Đồng thời đảm bảo sự ổn định trong thu ngân sách nhà nước, hạn chế sự gia tăng đột biến của thuốc lá nhập lậu.

Cụ thể, Hiệp hội xin được kiến nghị xem xét phương án năm 2026 áp thuế TTĐB tuyệt đối với mức 2.000 đồng/bao, sau 2 năm tăng thêm 2.000 đồng/bao và đến năm 2030 là 6.000 đồng/bao.

Tăng thuế để điều tiết hạn chế sử dụng xe ở thành phố là không phù hợp

Cũng tại hội thảo, ông Đào Công Quyết – Trưởng tiểu ban truyền thông thuộc Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho biết, hiện tại khách hàng sử dụng dòng xe pick-up chở hàng cabin kép (xe bán tải) ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh chiếm gần 30%, khách hàng các tỉnh, thành còn lại hơn 70%.

Do đó, ông Quyết cho rằng, mục tiêu của chính sách tăng thuế TTĐB để điều tiết hạn chế sử dụng xe này tại các thành phố lớn là không phù hợp vì sẽ không công bằng cho 70% người tiêu dùng không sử dụng xe tại các thành phố lớn.

Chưa kể, các dòng xe bán tải đã chịu mức lệ phí trước bạ tăng theo lý giải của Bộ Tài chính, nếu mức thuế suất thuế TTĐB lại tăng thêm nữa thì sẽ làm cho các dòng xe chở hàng phải chịu thuế chồng thuế.

Đáng chú ý, ông Quyết thông tin, theo các phân tích và tính toán định lượng, việc tăng thuế suất thuế TTĐB cao hơn cho xe bán tải sẽ mang lại nhiều tác động bất lợi, bao gồm giảm thu ngân sách nhà nước (ước tính giảm 7,700 tỷ đồng trong giai đoạn 2024-2030), biến động trên thị trường ô tô (giảm 36% lượng tiêu thụ), tổn thất cho các doanh nghiệp đã và đang đầu tư vào dây chuyền sản xuất, tăng chi phí và hạn chế khả năng mua mới phương tiện của nhiều đối tượng người tiêu dùng.

Do đó, VAMA kiến nghị, giữ nguyên mức thuế suất thuế TTĐB như hiện hành đối với dòng xe này. Trong trường hợp bảo đảm yêu cầu thu ngân sách, VAMA đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu một lộ trình thích hợp, giữ nguyên mức hiện tại cho năm đầu tiên kể từ khi Luật được thông qua và chia đều phần tăng trong ít nhất 3 năm tiếp theo để tránh tăng sốc làm ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Đây cũng là đề xuất của Tổng giám đốc Ford Việt Nam Ruchik Praful Shah. Ông Ruchik Praful Shah cho biết, năm 2024, Ford Việt Nam đóng khoảng 4.700 tỷ đồng ngân sách nhà nước, với Hải Phòng, Ford Việt Nam cũng đóng góp ngân sách hơn 2.500 tỷ đồng qua các hoạt động xuất nhập khẩu qua Hải Phòng, chưa kể các khoản thuế, phí cơ sở hạ tầng. Hàng năm, Ford Việt Nam tạo hơn 5.000 việc làm cho lao động trên cả nước.

Ford Motor đánh giá Việt Nam là thị trường tiềm năng và tiếp tục thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh theo kế hoạch đầu tư tại Việt Nam, do đó rất mong muốn tiếp tục nhận được sự ổn định chính sách, để doanh nghiệp tiếp tục củng cố nguồn lực, tăng cường đầu tư phát triển tại Việt Nam.

Do đó, Ford Việt Nam xin kiến nghị xem xét thấu đáo, kỹ lưỡng đề xuất tăng thuế TTĐB với xe bán tải, với phương án lộ trình phù hợp trong vòng 3 năm từ năm 2027, mỗi năm tăng thêm 3% (thay vì tăng 9% một lần). Điều này sẽ góp phần bảo đảm yêu cầu thu ngân sách, vừa duy trì nguồn lực doanh nghiệp và việc làm cho người lao động.