Hài hòa yêu cầu bảo vệ sức khỏe người dân với phát triển kinh tế

Trong đó, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, việc sửa luật phải đảm bảo sản xuất kinh doanh tăng trưởng tốt hơn, đảm bảo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Liên quan đến thuế suất và mức thuế với thuốc lá, rượu bia, nước giải khát có đường, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Bộ Tài chính, cơ quan thẩm tra tiếp tục trao đổi nội dung này để tránh tác động tiêu cực.

Cùng với đó, Bộ Tài chính tham vấn kỹ ý kiến của các bộ, ngành liên quan, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các hiệp hội doanh nghiệp (DN) để bổ sung thêm thông tin, dữ liệu cho phương án báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tới.

Việc tăng thuế suất với các mặt hàng này góp phần định hướng tiêu dùng, song Chủ tịch Quốc hội lưu ý phải lắng nghe ý kiến từ DN, tính toán kỹ lưỡng để không làm tổn hại đến ngành sản xuất hợp pháp, không vô tình tạo điều kiện cho thị trường thuốc lá, rượu bia lậu phát triển mạnh.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, nguyên tắc chung của Luật Thuế TTĐB cần hài hòa giữa mục tiêu bảo vệ sức khỏe của người dân và thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế – xã hội.

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cũng đề nghị xem xét tính toán tác động mức tăng của từng phương án thuế TTĐB để có lựa chọn phù hợp.

Một mặt, bảo đảm mục tiêu hạn chế tiêu dùng mặt hàng xa xỉ, mặt khác tránh gây tác động lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, có thể ảnh hưởng đến mục tiêu Nghị quyết 192/2025/QH15 của Quốc hội (về bổ sung Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên) đã đề ra.

Theo Chủ tịch Quốc hội, một chính sách thuế bền vững cần phải có luận cứ khoa học, dữ liệu thực tế về tác động đối với sản lượng, giá bán sản phẩm, tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ và mức độ giảm tiêu dùng.

Trong bối cảnh, lần đầu tiên, Việt Nam sẽ áp dụng thuế hỗn hợp bao gồm mức thuế tuyệt đối cho thuốc lá, nên cần xem xét kỹ lưỡng. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đã gợi ý cần kết hợp tham khảo kinh nghiệm quốc tế trong quá trình hoàn thiện Dự thảo Luật Thuế TTĐB nhằm đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội của Việt Nam.

Điều này cũng phù hợp với nội dung văn bản của VCCI gửi đến Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, chỉ ra rằng kinh nghiệm quốc tế tại các quốc gia như Australia, Malaysia, Indonesia, Philippines và một số nước châu Âu đã ghi nhận lượng thuốc lá nhập lậu tăng gấp nhiều lần sau khi thuế tăng đột ngột.

Cũng trong kiến nghị gửi Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội về phương án tăng thuế TTĐB, với ngành hàng thuốc lá, VCCI cho rằng, mức tăng thuế quá nhanh sẽ gây áp lực lớn lên DN và toàn bộ chuỗi cung ứng. Các DN sẽ khó có đủ thời gian để điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đầu tư vào công nghệ sản xuất mới hoặc nâng cao chất lượng sản phẩm.

Điều này có thể dẫn đến thu hẹp quy mô sản xuất, thua lỗ, thậm chí phá sản, ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm của hàng triệu lao động trong các ngành liên quan, từ sản xuất, chế biến đến phân phối và xuất khẩu.

Đồng thời, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA) lo ngại, nếu không có lộ trình tăng thuế hợp lý, doanh thu từ thuốc lá hợp pháp có thể giảm tới 20%, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu ổn định từ ngành này.

Do đó, các DN sản xuất đề xuất lộ trình điều chỉnh hợp lý hơn đối với thuốc lá. Cụ thể: mức thuế tuyệt đối khởi điểm vào năm 2026 là 2.000 đồng/bao, sau đó tăng 2.000 đồng/bao mỗi hai năm, với mức tối đa là 6.000 đồng/bao vào năm 2030.

Đồng thời, VCCI kiến nghị áp dụng mức thuế này theo lộ trình giãn ra, bắt đầu tăng thuế từ năm 2028 để đảm bảo tính khả thi, tránh những tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất, thị trường và nguồn thu ngân sách Nhà nước.

Trước đó, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) cũng đã đề xuất nên tăng thuế thuốc lá 2 năm một lần và mức tăng phần thuế tuyệt đối trong thuế TTĐB trong năm đầu tiên 2026 không nên quá 2.000 đồng/bao.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, quá trình hoàn thiện Dự thảo Luật Thuế TTĐB, cơ quan soạn thảo cần lắng nghe ý kiến từ DN, hiệp hội và các cơ quan liên quan, nhằm đảm bảo sự hài hòa giữa các mục tiêu kinh tế – xã hội.

“Thời gian qua, Quốc hội đã tiếp nhận nhiều phản hồi từ DN và các hiệp hội. Do đó, việc tham vấn VCCI và các bên liên quan sẽ được thực hiện nghiêm túc để đảm bảo tính khả thi của chính sách” – Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.