Thương chiến toàn cầu leo thang

Phát súng của Mỹ

Từ đầu ngày 12.3 (giờ Mỹ), thuế nhập khẩu 25% của Mỹ đối với nhôm, thép và các sản phẩm từ hai kim loại này chính thức có hiệu lực mà “không có ngoại lệ hay miễn trừ nào”, bất chấp nỗ lực né tránh của các nước, theo AFP.

Ngay lập tức, Ủy ban Châu Âu công bố thuế suất đáp trả đối với lượng hàng hóa của Mỹ trị giá 26 tỉ euro, có hiệu lực từ tháng 4, song nhấn mạnh sẵn sàng đối thoại. Bộ trưởng Các vấn đề châu Âu của Pháp Benjamin Haddad tuyên bố Liên minh Châu Âu (EU) sẵn sàng có thêm biện pháp lên các mảng như dịch vụ số, sở hữu trí tuệ nếu muốn.

Các đồng minh thân thiết của Mỹ như Canada, Anh chỉ trích mức thuế mới trong khi Trung Quốc tuyên bố sẽ có mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích của nước này. Theo Reuters, Canada đang cân nhắc hành động đáp trả tương xứng trong khi Bộ trưởng Kinh doanh và Thương mại Anh Jonathan Reynolds nói mọi lựa chọn đều nằm trong tính toán. Thủ tướng Úc Anthony Albanese cho rằng hành động của Mỹ hoàn toàn vô lý nhưng ông loại trừ khả năng áp thuế trả đũa và nhận định người tiêu dùng và nền kinh tế Mỹ sẽ chịu thiệt hại.

Trong khi đó, Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai nói rằng Tổng thống Donald Trump một lần nữa đang sử dụng đòn bẩy của nền kinh tế Mỹ để mang lại chiến thắng cho người dân. Những tuyên bố trước đó của ông Trump về kế hoạch thuế quan đã khiến thị trường chứng khoán Mỹ và thế giới chao đảo trong ngày 11.3. Theo Reuters, các cổ phiếu Mỹ đã lao dốc từ khi đạt đỉnh vào tháng 2, với gần 5.000 tỉ USD giá trị thị trường bị bốc hơi. Bất chấp những lo ngại, Tổng thống Trump nói rằng thị trường có thể lên xuống nhưng ông quyết tâm tái xây dựng nền kinh tế.

Mỹ – Canada “vừa đánh, vừa đàm”

Những biến động dồn dập của thị trường chứng khoán diễn ra giữa lúc Tổng thống Trump và Thủ hiến Doug Ford của tỉnh bang Ontario (Canada) phản pháo nhau về thuế suất. Ngày 10.3, ông Ford quyết định tăng 25% giá điện bán cho 3 tiểu bang Mỹ gồm Michigan, Minnesota và New York nhằm đáp trả thuế suất mà Nhà Trắng công bố trước đó đối với Canada. Theo thông cáo của Văn phòng Thủ hiến, quyết định ảnh hưởng 1,5 triệu gia đình và doanh nghiệp Mỹ, giúp Ontario thu về 300.000 – 400.000 CAD mỗi ngày. Hơn nữa, ông Ford cảnh báo sẽ tăng giá thêm hoặc cắt điện nếu Mỹ leo thang.

Đáp lại, Tổng thống Trump chỉ thị tăng gấp đôi mức thuế đối với nhôm và thép của Canada lên thành 50% trong ngày 12.3 và dọa rằng nếu các thuế suất của nước láng giềng không được gỡ bỏ, Mỹ sẽ đánh thuế ô tô nhập khẩu từ tháng 4 để “đóng cửa vĩnh viễn ngành sản xuất ô tô tại Canada”.

Sau đó, ông Ford cho biết đã có cuộc trao đổi hiệu quả với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick, theo đó hai bên nhất trí gặp nhau tại Washington vào ngày 13.3 để bàn về Hiệp định thương mại Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) trước khi Mỹ áp đợt thuế kế tiếp vào đầu tháng 4. Ông Ford nói rằng Bộ trưởng Lutnick đã “chìa cành ô liu” và Ontario đồng ý đình chỉ việc tăng giá điện. Sau đó, phía Mỹ rút lại kế hoạch đánh thuế 50%.

Theo Reuters, hầu hết kim ngạch thương mại Mỹ – Canada thuộc diện miễn thuế theo USMCA được ký dưới nhiệm kỳ 1 của ông Trump nhưng ông vẫn phàn nàn về thuế suất cao của nước láng giềng đối với các sản phẩm từ sữa của Mỹ. Sau khi nhậm chức, ông đánh thuế lên Canada, Mexico và Trung Quốc nhưng đã rút lại một phần đối với hai nước láng giềng.

Vào ngày 2.4, Mỹ dự kiến sẽ triển khai một đợt thuế mới bằng với mức mà các nước áp đặt lên Washington nhằm điều chỉnh hoạt động thương mại bị cho là không công bằng. “Các thuế suất đang có tác động cực kỳ tích cực”, Tổng thống Trump nói tại buổi gặp mặt các lãnh đạo doanh nghiệp ngày 11.3, cho rằng thuế nhập khẩu sẽ buộc các công ty di dời nhà máy về Mỹ.